بی‌نظمی و اختلال در پروازهای ایران ـ عراق

به گزارش ایسنا، بلاتکلیفی‌های چند ساعته در فرودگاه‌های ایران و عراق، بسیاری از زایران را نسبت به این شرایط معترض کرده است و این پرسش را مطرح می‌کند که چه دستگاهی مسؤول پاسخ‌گویی درباره‌ی وضعیت به‌وجود آمده است؟ درحالی‌که برای برقراری این مسیر تلاش‌های زیادی شده بود تا شاید این‌گونه معطلی زایران، هنگام ورود و خروج به ایران و عراق کم‌تر شود.

هنگام لغو یا تأخیر پروازهای ایران و عراق، بسیاری از زایران ایرانی نمی‌دانند باید به کجا مراجعه کنند و از چه کسی راه‌کار یا پاسخ بگیرند. در این بین، گاهی مدیران کاروان‌ها، مسؤولیتی نمی‌پذیرند و در برخی مواقع با زایر در بیان اعتراض هم‌سو می‌شوند.

براساس گزارش منتشرشده‌ی اداره کل امور زیارتی عراق در سازمان حج و زیارت در پایگاه اطلاع‌رسانی حج، از بهمن‌ماه سال گذشته با روزی یک پرواز به ظرفیت 200 نفر، مسیر هوایی ایران و عراق برقرار شد. اسفند‌ماه سال گذشته به‌دنبال توافق‌های صورت‌گرفته بین دو کشور، این ظرفیت به سه پرواز در روز رسید، درحالی‌که قرار بود، طبق توافق‌های دو کشور، چهار پرواز روزانه انجام شوند؛ اما به‌نظر می‌رسد، عراق هنوز روی قیمت‌های پیشنهادی ایران مشکل دارد و اعتراض خود را با ندادن مجوزهای پرواز به شرکت‌های هواپیمایی ایران بیان می‌کند.

از آغاز عملیات این پروازها، یعنی بهمن‌ماه سال گذشته تا نیمه‌ی اردیبهشت‌ماه امسال، 229 پرواز به نجف و بغداد انجام شده‌اند که 16 پرواز به‌دلیل خرابی هوا و ندادن مجوز از سوی عراق، باطل شده که 11 پرواز آن به بغداد و پنج پرواز دیگر به نجف مربوط بوده‌اند.

در این مدت، یعنی از بهمن‌ماه سال گذشته تا 14 اردیبهشت‌ماه امسال، 460هزار و 37 نفر با 213 پرواز به عراق اعزام شده‌اند و بیش‌ترین حجم پروازها با شرکت هواپیمایی ماهان بوده است.

از زمان مطرح شدن استفاده از مسیر هوایی در اعزام زایران به عراق، بخصوص مقصد بغداد، مسأله‌ی امنیت این مسیر هوایی با توجه به شرایط کنونی کشور اشغال‌شده‌ی عراق، مطرح بود که پس از بررسی کارشناسان هوانوردی ایران، کریدور هوایی دو کشور تعیین و تأیید شد و بهمن‌ماه سال گذشته، بالاخره نخستین‌ پرواز از مشهد به نجف انجام شد.

البته پیش از رسمی شدن استفاده از مسیر هوایی برای اعزام زایران ایرانی، پروازهای تهران ـ بغداد فعال بودند و افرادی مانند بازرگان از این مسیر استفاده می‌کردند. برخی دفاتر خدمات مسافرتی و زیارتی نیز یا افرادی با دریافت قیمت‌های بالا، کاروان‌هایی را هوایی به عراق اعزام می‌کردند که به گفته‌ی مسؤولان سازمان حج و زیارت، شرایط غیرمنضبط آن دوره، بازار سیاهی را ایجاد کرده بود، به‌طوری که بلیت تهران ـ بغداد گاهی با دو تا سه‌ برابر قیمت اصلی فروخته می‌شد.

نخستین پروازهای رسمی بین دو کشور شاید با مشکل خاصی مواجه نشدند؛ اما این برنامه در ادامه با مشکلات بسیاری روبه‌رو شد.

وزیر راه و ترابری ایران در هفته‌های گذشته با هدف افزایش تعداد پروازها و مسیر هوایی بین دو کشور، سفری به عراق داشت که از توافق‌هایی بین دو کشور خبر داد؛ اما تاکنون فقط از موفقیت‌آمیز‌ بودن این توافق خبر داده شده است و تعداد پروازهای افزایش‌یافته به‌طور قطع مشخص نیست که شاید دلیل آن، بی‌ثباتی عراق باشد. این مسأله از نحوه‌ی اجرای توافق‌های پیشین دو کشور مشهود است، چراکه توافق ابتدایی ایران و عراق برای شش پرواز در روز بود که اکنون عراق فقط مجوز سه پرواز در روز را می‌دهد که آن‌ها نیز جسته و گریخته برقرارند.

البته هنوز مدت زیادی از سفر وزیر راه و ترابری ایران به عراق و مذاکره‌های به‌نظر موفقیت‌آمیز دو طرف ایرانی و عراقی درباره‌ی این مسیر هوایی نگذشته که طرف عراقی، صدور مجوزهای پرواز ایران را متوقف کرده است.

این ‌درحالی است که وزیر حمل‌ونقل عراق در گفت‌وگویی اعلام کرده بود: دولت این کشور، به‌دنبال توسعه‌ی بخش‌های اقتصادی، بویژه صنعت گردشگری در کوتاه‌ترین زمان ممکن است و بدون هیچ محدودیتی برای خطوط هوایی خارجی، مجوزهای لازم را برای برقراری پرواز به فرودگاه‌های بین‌المللی این کشور صادر خواهد کرد.

البته او گفته بود که علاقه‌مند است، پروازهای خارجی از کشورهای ترکیه، سوریه، لبنان و مصر به پنج فرودگاه بین‌المللی این کشور شامل فرودگاه‌های بغداد، اربیل، بصره، سلیمانیه و فرودگاه تازه‌تأسیس نجف گسترش یابند.

برای بسیاری از زایران ایرانی که پروازشان لغو یا با تأخیر مواجه می‌شود، توجیه‌پذیر نیست که مسیر خود را زمینی ادامه دهند، چون در میان این زایران افراد کهن‌سال یا کم‌توان جسمی هستند که استفاده از مسیر زمینی برای آن‌ها با توجه به نبود امکانات در عراق، طاقت‌فرساست.

بسیاری از زایران ایرانی نیز در این شرایط، حاضر نیستند فرودگاه‌های بغداد و نجف را که شب‌ها به دلایل امنیتی تعطیل‌اند، ترک کنند. این وضعیت در عراق برای زایران ایرانی مشکلات بسیاری را ایجاد کرده است.

تعداد هواپیماهایی که در مسیر ایران و عراق فعال‌اند، بسیار اندک است و این مسأله در تأخیر پروازها تأثیر زیادی دارد. گاهی زایران در فرودگاه‌های عراق و ایران برای رسیدن هواپیما، ساعت‌ها منتظر می‌مانند و تحمل این شرایط برای آن‌ها دشوار است.

حسین اکبری ـ معاون عتبات عالیات عراق و سوریه سازمان حج و زیارت ـ در این‌باره گفت: همه‌ دستگاه‌های مربوط به اعزام هوایی زایران ایرانی مانند سازمان‌های هواپیمایی، حج و زیارت و شرکت‌های هواپیمایی درباره‌ی مشکلات پیش‌آمده مسؤول‌اند، اگرچه بیش‌تر مشکلات از ناحیه‌ی عراق متوجه ما می‌شود.

وی بیان کرد: وقتی پرواز هواپیمایی لغو یا با تأخیر مواجه می‌شود، عراق طبق قوانین بین‌المللی موظف است، مجوز پرواز جایگزین را صادر کند؛ اما این کار را انجام نمی‌دهند و این برخورد برای زایران ما مشکل‌ساز شده است.

اکبری ادامه داد: گاهی سازمان حج و زیارت و شرکت‌های هواپیمایی آماده‌ی انتقال زایران به کشور هستند؛ اما عراق مجوز نمی‌دهد. طرف عراقی به‌بهانه‌ی افزایش قیمت‌ها، مجوز این پروازها را صادر نمی‌کند. آن‌ها با این کار تلاش دارند، قیمت‌ها را به حالت گذشته برگردانند.

او درباره‌ پرداخت خسارت در زمان تأخیر یا لغو پرواز، گفت: طبق قوانین و شرایط معمول، این‌گونه است که اگر زایر در تأخیر پرواز مقصر باشد، باید هزینه را پرداخت کند؛ اما با توجه به شرایط عراق، سازمان حج و زیارت، شرکت‌های هواپیمایی و مسافران، هریک به‌نوعی این خسارت را پرداخت می‌کنند.

معاون عتبات عالیات عراق و سوریه سازمان حج و زیارت اظهار کرد: وقتی زایران در فرودگاه‌های عراق معطل می‌شوند و ما اطمینان داریم که تا چند روز دیگر، عراقی‌ها مجوزی برای پرواز صادر نمی‌کنند، مسیر زمینی را به آن‌ها پیشنهاد می‌کنیم. حتا گاهی زایران را مجبور می‌کنیم، از این مسیر استفاده کنند، چون یقین داریم، عراق مجوز پرواز نمی‌دهد. البته بیش‌تر مواقع زایران به این پیشنهاد ما واکنش نشان می‌دهند.

او ادامه داد: اگر مطمئن باشیم، پرواز برگشت با چند ساعت تأخیر حتما انجام می‌شود و عراق مجوز لازم را صادر می‌کند، چون کاروان بعدی هنوز به این کشور وارد نشده و اقامتگاه آن‌ها خالی است، از این زایران که در فرودگاه بغداد معطل‌اند، درخواست می‌کنیم، به کاظمین بازگردند تا زمان پرواز بعدی به آن‌ها اعلام شود.

اکبری درباره‌ی اعتراض‌های زایران در فرودگاه بغداد و اصرار آن‌ها برای ماندن در این فرودگاه، بیان کرد: فرودگاه بغداد به دلایل امنیتی از ساعت 12 شب تا پنج صبح تعطیل است و امکانات لازم را ندارد. سازمان حج و زیارت وقتی پرواز زایران در عراق تأخیر دارد یا لغو شده است، به آن‌ها پیشنهاد می‌کند، این فرودگاه را ترک کنند؛ اما معمولا آن‌ها از این‌که شاید پس از بیرون رفتن از فرودگاه مجبور شوند، زمینی به کشور بازگردند یا پرواز را به آن‌ها اطلاع ندهیم، اصرار می‌کنند که در فرودگاه بمانند. این برخورد زایران برای ما همیشه دردسر ایجاد کرده است. گاهی مأموران عراقی فرودگاه وقتی این اصرار‌ها را می‌بینند، با زایران ایرانی برخورد می‌کنند که این اتفاق اصلا خوب نیست.

وی گفت: زایرانی که به فرودگاه بغداد می‌روند، شب قبل حتما در کاظمین اقامت داشته‌اند و ما همواره 28 کاروان هوایی را در این شهر اسکان می‌دهیم که محل اقامت آن‌ها بررسی شده و با توجه به شرایط عراق از امنیت نسبی برخوردار است. در این شرایط، نگرانی زایران برای ترک فرودگاه و برگشت به کاظمین توجیه‌پذیر نیست.

علاوه بر مشکلات پروازهای عراق، این کشور به‌لحاظ امنیتی با توجه به اتفاق‌های اخیر در بغداد و کاظمین، وضعیت باثباتی ندارد و از بهداشت مناسب نیز برخوردار نیست و قطعا این مشکلات با گرم شدن هوا شدت بیش‌تری می‌یابند.

آیت‌الله محمد محمدی ری‌شهری ـ نماینده‌ی ولی فقیه در امور حج و زیارت ـ پس از سفری که به‌تازگی به عراق داشت و بازدید از وضعیت کاروان‌ها و هتل‌های مورد استفاده‌ی زایران در این کشور، در نشست شورای برنامه‌ریزی بعثه‌ی مقام معظم رهبری، تأکید کرد: وقتی وضعیت این کشور خراب است و بهداشت مناسبی ندارد، باید عراقی‌ها این شرایط را به مردمی که قصد انجام این سفر را دارند، اعلام کنند تا مردم با اطلاع‌ تصمیم بگیرند.