دندان‌های پرشده‌ای که سال‌ها سالم می‌مانند

ساخت مواد دندانی جدید که دارای ویژگی‌های خاصی هستند، یعنی با توجه به پیشرفت‌های امروزی در زمینه مهندسی بافت ساخته شده‌اند؛ دکتر سعید عسگری، استاد مراکز تحقیقات دندانپزشکی و اندودانتیکس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی را بر آن داشته است تا به ساخت نوعی ماده دندانی به‌نام سیمان مخلوط
غنی‌شده کلسیمی اقدام کند. این محقق با اختراع این ماده دندانی جدید موفق به کسب رتبه نخست نوآوری و اختراع هشتمین جشنواره علمی پژوهشی شهید دکتر هدایت شد. گفتگوی ما را با وی بخوانید.

اصلی‌ترین بیماری‌های ریشه  دندان شامل چه مواردی می‌شود؟

آسیب موقت قابل برگشت، آسیب جدی و غیر قابل برگشت و مرگ بافت پالپ دندان و نیز بیماری‌های متعاقب آن که سبب بروز ناراحتی در اطراف ریشه دندان و نهایتا آبسه دندانی میشود، از اصلی‌ترین بیماری‌های ریشه دندان است.

معمولا ماده دندانی از ترکیباتی ساخته می‌شود. این ترکیبات در ماده‌ای که شما  معرفی کرده‌اید، در مقایسه با گذشته از نظر کیفی چه ویژگی‌هایی دارد؟

 خاصیت ضد میکروبی ماده دندانی جدیدی که معرفی کرده‌ام، در قیاس با دیگر مواد مورد استفاده در رشته معالجه ریشه دندان بهتر بوده و با بهترین ماده مورد استفاده در درمان‌های فعلی که کلسیم هیدروکساید است، برابری می‌کند بنابراین این ماده جدید می‌تواند محیط را برای میکروب‌هایی که باعث بیماری بافت‌های نرم داخل دندان و ایجاد درد می‌شوند، نامساعد و در بعضی کاربردهای کلینیکی آن از عود مجددبیماری  پیشگیری کند. ازسوی دیگر، استفاده از این ماده جدید  باعث تغییر رنگ دندان نمی‌شود.

از همه مهمتر  این ماده جدید سازگاری نسجی زیادی با بافت‌های زنده بدن دارد و در هنگامیکه در مجاورت پالپ دندان قرار می‌گیرد، اجازه می‌دهد پالپ، ماده سختی مثل عاج طبیعی را بسازد. یکی دیگر از خصوصیات منحصر به‌فرد این ماده جدید این است که می‌تواند حین سخت شدن، بلورهای هیدروکسی آپاتیت  را تولید کند که این ماده جزو اصلی تشکیل دهنده بافت‌های سخت بدن مثل دندان و استخوان می‌باشد و بنابر این می‌تواند این مزیت را داشته باشد که بافت‌های بدن را بخوبی بشناسد و واکنش مناسب از خود نشان دهد.

این ماده جدید چه نامیده شده و دارای چه خصوصیات ترکیبی است؟

 نام فارسی این ماده جدید دندانپزشکی،  سیمان مخلوط غنی شده کلسیمی  است ومعادل انگلیسی آنCalcium Enriched Mixture cement   است که به صورت اختصاری آن را با نامCEM cement    یاد می‌کنیم. چنانچه از نام آن مشخص است این ماده از ترکیبات گوناگون کلسیم ساخته شده است و این توانایی را دارد که وقتی درون بدن قرار می‌گیرد با آزاد سازی کلسیم و همچنین فسفات که از عناصر اصلی استخوان‌ها و دندان‌ها هستند، باعث ساخت بلور‌های هیدروکسی  آپاتیت می‌‌شود.

این ماده در چه مواردی در درمان بیماری‌های ریشه دندان استفاده می‌شود؟

برای این ماده در مجموع 10 کاربرد درمانی در حیطه علم دندانپزشکی وجود دارد. یکی از کاربردهای آن در دندان‌های شیری اطفال است. هنگامی که به واسطه  پیشرفت پوسیدگی دندان، بافت پالپ تاج دندان بیمار می‌شود، ولی همان بافت در  قسمت ریشه دندان زنده و  سالم است  عصب تاج دندان را خارج می‌کنیم و عصب ریشه دندان را باقی می‌گذاریم  و با ماده‌ای  مناسب آن‌ را می‌پوشانیم. این ماده جدید  را می‌توان برای پوشاندن پالپ باقیمانده ریشه وپرکردن اتاقک خالی موجود در تاج دندان استفاده کرد و با همین درمان ساده می‌توان دندان شیری را حفظ کرد. البته در نهایت تاج دندان باید با یک ماده پر کردگی دایمی ترمیم شود.

یکی از حوادث حین درمان ریشه دندان، سوراخ شدن دیواره‌های دندان است. چنین دندانی در صورت  معالجه مناسب نشدن محکوم به کشیده شدن است، ولی می‌توان با استفاده از برخی مواد جدید و از جمله سیمان مخلوط غنی شده کلسیمی، محل سوراخ را پر و مسدود  و دندان را برای سال‌ها در دهان حفظ کرد.

گاهی دندان پس از درمان ریشه، دوباره مشکل دار می‌شود و درانتهای ریشه ضایعه‌ای تشکیل می‌شود. در این شرایط دندانپزشکان با استفاده از روش جراحی، لثه را کنار می‌زنند، و انتهای ریشه دندان را قطع می‌کنند، سپس ضایعه را خارج  و ته ریشه دندان یک حفره ایجاد و آن را پر می‌‌کنند. می‌توان از این ماده جدید برای پر کردن حفره  انتهای ریشه استفاده کرد و اگر مراحل درمان بدرستی انجام شود، انتظار می‌رود پس از  چند ماه بیماری برطرف  و فضای آن مجددا  با استخوان جدید ترمیم شود.

 از نظر کیفیت با کدام ماده مشابه برابری می‌کند؟

چون فرمولاسیون این ماده جدید است، نمی‌توان گفت مشابه داخلی یا خارجی دارد. اما از نظر تعدد کاربردهای درمانی یک ماده بسیار خوب با نامMTA  وجود دارد که توانایی‌های بسیار مناسبی  از خود نشان داده است و محققان علوم دندانپزشکی آن را به‌عنوان استاندارد طلایی محسوب می‌‌کنند. نکته قابل توجه آن است که ما در تعداد زیادی از مطالعات آزمایشگاهی و بالینی خود روی ماده جدید سعی کردیم آن را  باMTA  مقایسه کنیم. و جای بسی خوشوقتی است که تا کنون در تمامی تحقیقات انجام شده خصوصیات این ماده دندانی جدید باMTA   برابری داشته و حتی در بعضی موارد از آن بهتر بوده است.  

عمر مفید این مواد دندانی چقدر است؟

به‌دلیل این‌که این ماده درون دندان و حفرات محصور مورد استفاده قرار می‌گیرد، انتظار می‌رود تا زمانی‌که دندان مورد درمان در دهان فرد وجود دارد، این ماده نیز در داخل آن باقی بماند.

هزینه استفاده  از آن نسبت به مواد دندانی قبلی چه میزان است؟ آیا مراحل ساخت آن در کشور اجرایی شده است؟

MTA به‌عنوان یک ماده با کاربرد‌های مشابه با ماده دندانی جدید در حال حاضر در بازار ایران وجود دارد و هر گرم آن با قیمت معادل50 هزار تومان در بازار به فروش می‌رسد. هر چند این ماده دندانی جدید هنوز به مراحل تولید صنعتی نرسیده است. ولی انتظار داریم در صورت تولید داخلی، قیمت نهایی آن در مقایسه باMTA    تفاوت قابل ملاحظه‌ای داشته باشد.

آیا مراحل ثبت بین‌المللی آن نیز به نتیجه رسیده است؟

یکی از مراحل دشواری که از اصل این اختراع دشوارتر و وقت گیر تر بوده، مرحله ثبت بین‌المللی آن بوده است. به‌عنوان یک محقق از مسوولان می‌خواهم شرایطی را فراهم کنند که محققان و مخترعان کشور بتوانند با ثبت اختراع خود در ایران آن را به صورت بین‌المللی به ثبت برسانند و مجبور نباشند از طریق کشور‌های واسطه به انجام  این موضوع اقدام کنند. مراحل ثبت بین‌المللی اختراعات، یک دانش فنی است که هم اکنون آن را با تلاش و دشواری‌های بسیار به دست آورده‌ام و درصورتی که مخترعان ایرانی به آن نیاز داشته باشند می‌توانم این دانش را در اختیارشان قرار دهم تا از داخل ایران، بدون مسافرت به کشورهای خارجی به صورت تمام الکترونیک اختراع خود را به ثبت برسانند.

پونه شیرازی‌