قصه‌گویی مادر در انتقال فرهنگ به کودک، نقشی مؤثر دارد

به گزارش جام جم آنلاین، نغمه وطن‌دوست اظهار کرد: قصه‌گویی مادر در انتقال فرهنگ و ارزش‌ها به کودک نقشی بسیار مؤثر دارد؛ این تأثیر تنها محدود به فرهنگ ایرانی نیست و نوعی انتقال دانش زیسته محسوب می‌شود. 

وی ادامه داد: دانش زیسته مادر، از قهرمان‌پروری گرفته تا آشنایی با فرهنگ و هنر، مجموعه‌ای از تجربیات ارزشمندی را به کودک منتقل می‌کند. مادر نخستین منبع ارتباط روانی برای کودک است؛ اولین ارتباط امن انسان در جهان با مادر شکل می‌گیرد و اگر این ارتباط در کودکی صحیح و سالم نباشد، فرد در بزرگسالی ممکن است با اختلالات روحی و روانی مواجه شود و طرح‌واره‌های ناسازگار در او شکل گیرد.

این نویسنده کتاب کودک بیان کرد: زمانی که انتقال ارزش‌ها از طریق قصه‌های مادر که نسل‌به‌نسل و سینه‌به‌سینه منتقل شده‌اند صورت می‌گیرد، این ارتباط، فراتر از انتقال ساده فرهنگ و آداب ایرانی می‌شود و درواقع، انتقال یک رابطه سالم و عاطفی است. هنگامی که این پیوند عاطفی برقرار شود، فرهنگ و آداب و رسوم نیز در کنار آن به‌طور طبیعی در ذهن کودک جای می‌گیرد و به تعبیر عامیانه کودک آن را «جان‌نوش» می‌کند.

وطن‌دوست با تأکید بر اینکه هرچه مادر باسوادتر و اهل مطالعه باشد، ارتباط مؤثرتری با فرزند برقرار می‌کند، افزود: مادر باید به زبان کودک سخن بگوید؛ همان‌گونه که در شعر آمده است: «چون سر و کارت با کودکی فتاد، پس زبان کودکی باید گشاد». مادر داستانی را که خوانده یا شنیده، با خلاقیت خود به شکل اختصاصی برای فرزندش بازآفرینی می‌کند و همین شخصی‌سازی قصه، تأثیرگذاری آن را چندین برابر می‌کند.

وی دایره واژگان کودکانی که قصه‌گویی را از زبان مادر تجربه کرده‌اند، بسیار گسترده‌تر دانست و گفت: سلیقه شنیداری این کودکان در آینده از نوع موسیقی گرفته تا انتخاب کتاب و محتوا، تحت تأثیر این تجربه قرار می‌گیرد. قصه‌گویی، هوش و درک هنری این کودکان را ارتقا می‌دهد و به آنها می‌آموزد که سلیقه باید اصیل باشد. این کودکان نسبت به هر موسیقی، کلام یا داستانی واکنش مثبت نشان نمی‌دهند و نوعی اصالت و گرایش به آثار کلاسیک در سلیقه ادبی‌شان دیده می‌شود.

این نویسنده کتاب کودک با بیان اینکه داستان‌های صوتی نمی‌توانند جایگزین قصه‌گویی از زبان مادر شوند، افزود: در سنین پایین، به‌ویژه پیش از ۲ سالگی، کودک هنگام شیر خوردن در آغوش مادر نمی‌تواند با داستان صوتی ارتباط برقرار کند؛ نه گوش می‌دهد و نه مفاهیم را درک می‌کند. در این مقطع تنها ارتباط مستقیم مادر اهمیت دارد. حتی اگر کودک مفهوم واژه‌ها را نفهمد، حس و حال مادر را در لالایی، شعر و گفت‌و‌گو درک می‌کند. این ارتباط عاطفی پایه‌ای محکم برای سال‌های آینده ایجاد می‌کند و در ادامه، داستان‌های صوتی می‌توانند مکمل این ارتباط باشند.

وطن‌دوست تأکید کرد: مهم‌ترین ویژگی که مادر می‌تواند از طریق قصه‌گویی و ارتباط عاطفی به فرزند منتقل کند، «احساس امنیت» است. شاید کودک برخی مؤلفه‌های رفتاری مانند قهرمانی را از پدر بیاموزد، اما زندگی امن و امنیت روانی را تنها مادر می‌تواند به او ببخشد. نیاز به محبت و امنیت، نخستین و بنیادی‌ترین نیاز انسان در هرم مازلو است و این نیاز، پیش از هر چیز، از طریق مادر تثبیت می‌شود.