وقتی سخن از«بررسی کارشناسی» به میان میآید، ناخودآگاه این موضوع بهذهن خطور میکند که ایران در ارتباط با افایتیاف دو مسیر مختلف را میتواند انتخاب کند و مقصد ومنتهای هرکدام از این دو مسیر، واضح و روشن است و تنها موضوعی که باید بررسی شود، هزینه و فایده هرکدام از این دو مسیر است! به نظر میرسد این تصور از افایتیاف و فرآیندهای تصمیمگیری در آن، از اساس با یک خطای شناختی مواجه است که میتواند به تصمیمات اشتباه منجر شود. برخلاف تصور بسیاری از حامیان افایتیاف، اساسا این نهاد بیش از آنکه یک نهاد فنی باشد، یک نهاد سیاسی است و تصمیمگیریهای آن کاملا رنگ و بوی سیاسی دارد. برای روشنشدن موضوع کافی است نگاهی به برخی موضعگیریهای افایتیاف در سالهای اخیر داشته باشیم.
موضع افایتیاف درباره کشورهای مختلف
یکی از ماموریتهای افایتیاف مبارزه با تامین مالی تروریسم است. بسیاری از گروههای تروریستی که علیه امنیت ایران فعالیت میکنند بهطور مستقیم از طریق رژیم صهیونیستی تامین مالی میشوند. با این حال هیچ موضعگیری منفی از سوی افایتیاف درباره این رژیم مشاهده نمیشود. از سوی دیگر، رژیم صهیونیستی، آشکارا به تولید سلاحهای کشتار جمعی اقدام کرده و از برخی از انواع سلاحهای ممنوعه در جنگ غزه استفاده و حتی در تجاوز اخیر خود به سوریه از سلاح اتمی استفاده کرده است. با این حال در این زمینه نیز افایتیاف جز سکوت هیچ واکنشی نداشته و هرگز این رژیم را به اتهام تامین مالی تروریسم و فعالیتهای اشاعهای تحت فشار نگذاشته است!
یکی دیگر ازاعضای اصلی افایتیاف آمریکاست که این کشور نیز یکی از عوامل مهم ایجاد هستههای تروریستی در منطقه غرب آسیاست، تا آنجا که دونالد ترامپ در ضمن یک سخنرانی در جمع حامیانش در ایالت میسیسیپی در آبان ۱۳۹۸ اعتراف کرد که رئیسجمهور پیشین آمریکا (اوباما) داعش را ایجاد کرده است! حتی چنین اعتراف صریحی نیز نتوانست باعث ایجاد یک موضعگیری منفی علیه آمریکا در افایتیاف شود و این کشور را به اتهام تامین مالی تروریسم در لیست کشورهای پرریسک افایتیاف قرار دهد!
از اعضای دیگر افایتیاف میتوان به عربستان سعودی اشاره کرد که این کشور نیز سابقه زیادی در زمینه تامین مالی تروریسم دارد؛ از تامین مالی القاعده در افغانستان تا تامین مالی ۳۰۰ میلیون دلاری داعش در سوریه، تنها بخشی از کارنامه عربستان سعودی در این زمینه است! بهرغم همه این فعالیتها، افایتیاف هیچگاه عربستان را به اتهام تامین مالی تروریسم، وارد لیست سیاه و حتی لیست خاکستری خود نکرده است.
دانمارک بهعنوان یکی از اعضای افایتیاف، در سال ۲۰۱۸ شاهد یک رسوایی بزرگ در زمینه پولشویی در نظام بانکی خود بود. بزرگترین پولشویی تاریخ معادل ۲۰۰ میلیارد یورو توسط نمایندگی بانک «دانسکه بانک دانمارک» در استونی رقم خورد. این مبادلات در فاصله بین سالهای ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۵ میلادی انجام شده بود که نشان میدهد نقص جدی در حوزه نظارتی در این کشور وجود دارد. با این حال هرگز شاهد موضعگیری منفی افایتیاف درباره این کشور نبودیم و هیچگاه افایتیاف این کشور را بهدلیل رعایتنکردن استانداردهای مقابله با پولشویی وارد لیست سیاه یا خاکستری خود نکرد!
برخلاف موارد پیشین، افایتیاف بلافاصله پس از تهاجم روسیه به اوکراین طی بیانیهای در مارس ۲۰۲۲، نسبت به تاثیر این تهاجم بر خطر پولشویی، تامین مالی تروریسم و تامین مالی اشاعهای ابراز نگرانی کرده است. یکسال پس از تهاجم روسیه به اوکراین، افایتیاف در راستای اعمال فشار بیشتر علیه روسیه، عضویت این کشور را در افایتیاف به حالت تعلیق درآورد. با این حال از این کشور خواست تا استانداردهای افایتیاف را همچنان رعایت کند.
افایتیاف یک نهاد سیاسی است، نه فنی
این شواهد و شواهد فراوان دیگر به روشنی گویای این واقعیت است که افایتیاف یک نهاد سیاسی است و در راستای سیاستهای آمریکا و کشورهای همسو با آن برای فشاربه مخالفان خود مورداستفاده قرار میگیرد.ازاینرو برخلاف تصور حامیان افایتیاف، راهحل مناقشه ایران بااین نهاد را نباید در همکاریهای فنی با این نهاد جستوجوکرد، بلکه ریشه این مناقشات به موضوعات سیاسی مرتبط استوتازمانی که ایران برمواضع اصولی خودپافشاریمیکند، بهانهجوییهای افایتیاف درباره ایران استمرار خواهدداشت.