برنامه امروز: بازی، شادی، درس

مسابقه‌های استعدادیابی همواره در همه جای دنیا طرفداران بسیاری دارند. یکی از این رقابت‌های دیدنی به مسابقه «میم مثل معلم» تعلق دارد که سه شنبه تا جمعه هر هفته از شبکه دو پخش می‌شود. برنامه‌ای که در آن معلمان از سراسر ایران شرکت کرده و شیوه آموزش خلاقانه خود را برای مخاطبان و داوران اجرا می‌کنند و در نهایت با امتیاز چهار داور که جمعی از فرهنگیان پیشکسوت هستند، بهترین‌ها انتخاب می‌شوند. علی عبدالعالی طراح، تهیه کننده و مجری این برنامه است که تلاش کرده ضمن کشف استعداد‌های فرهنگی در بین معلمان، مخاطب را با شیوه‌های جدید تدریس آشنا کند. به این دلیل که هر کدام از شرکت کننده‌ها تدریس را با شیوه خاص خود انجام می‌دهند و از این نظر رقابت تنگاتنگی بین معلمان شکل می‌گیرد. نکته جالب‌تر و مهمتر اینکه شرکت کننده‌ها از شهر‌ها و استان‌های مختلفی به رقابت با یکدیگر می‌پردازند و همین مسئله باعث می‌شود تا تماشاچی ها، داوران و مخاطبان با این افراد آشنا شوند.

معلمان قلب جامعه هستند
علی عبدالعالی که کار طراحی، تهیه کنندگی و اجرای این مسابقه را برعهده دارد، در گفتگو با جام جم درباره شکل گیری ایده و طرح اصلی برنامه و هدفی که از ساخت آن دنبال می‌شود را اینگونه توضیح می‌دهد: اگر هر عضوی از بدن را به یک شغل تشبیه کنیم، من با همه وجودم معتقدم قلب هر جامعه‌ای معلمان هستند. اما در کشور ما در عمل، معلم‌ها مورد بی مهری واقع شده اند. در بعضی مواقع هم که خواسته شده به آن‌ها توجه شود، مثل طرح هایی، چون رتبه بندی، آنقدر بی دقتی انجام شده که ناخواسته موجب شکستگی قلب جامعه که معلمان هستند، شده است. یکی از اهداف این برنامه و شاید مهمترینش این است که جامعه معلمان مورد توجه قرار بگیرند. یعنی استعداد‌ها و خلاقیت آن‌ها و توانایی و تاثیرگذاری شان در فضای رسانه دیده شود.
وی همچنین می‌افزاید: حدود پنج سال پیش من در بنیاد علمی ایران در معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری معاون ترویج علم بودم. در آنجا پروژه‌های بسیار حساس علمی انجام می‌شد. از میکرو ماهواره گرفته تا خودرو‌های برقی و انتقال بی سیم انرژی و حل معادلات پیچیده ریاضی و.. در آنجا بود که به فکرم رسید اگر هدف ما ترویج علم است، باید از اصلی‌ترین ستون‌های علم در کشور یعنی معلمان حمایت کنیم. همان زمان از طریق رسانه ملی یک برنامه بسیار پربیننده استعدادیابی به نام «عصر جدید» در حال پخش بود که در آن خواننده، ورزشکار و افراد طناز و امثال آن‌ها روی استیج می‌رفتند. من پیشنهاد کردم برنامه استعدادیابی بسازیم که در آن مربیان، آموزشگاران و اساتید روی یک صحنه کاملا حرفه‌ای بیایند و خلاقیت و هنر و توانایی خودشان را به نمایش بگذارند. پس از آن مدیر شبکه آموزش شدم که به خاطر اجرایی این برنامه معطل ماند. خوشبختانه از ابتدای امسال زحمات قبلی ادامه دار شد و این برنامه به تولید رسید. من فکر می‌کنم جای خالی چنین برنامه‌ای در کشور ما خالی است. چون ورزشکاران و خیلی از مشاغل در کشور الگو دارند. متاسفانه در کشور ما در جامعه معلمین الگو سازی انجام نشده است. جالب است که این عرض حقیر، تاکید اکید مقام معظم رهبری در سخنرانی اردیبهشت همین سال است؛ بنابراین ساخت چنین برنامه‌ای برای معلمان نه تنها ضروری است، بلکه به شدت هم دیر شده است. یعنی در یک فضایی همه بنشینند و معلمان را از قاب رسانه ملی ببینند. بدون تردید معلمان مهمترین رکن هر جامعه‌ای هستند. اما از بس که این را شعار داده ایم و عملی نکرده ایم، خود این جمله هم خسته کننده شده است.

تدریس با نمایش تلویزیونی
عبدالعالی ادامه می‌دهد: ما در «میم مثل معلم» فضایی ایجاد کرده ایم تا معلمان خلاق، نوآور و پر انرژی و دغدغه‌مند بیایند و روی صحنه بخشی از کلاس خودشان را اجرا کنند تا الگوسازی در جامعه معلمان رخ بدهد. البته که کلیت برنامه ایده جدیدی نیست و ادعایی در این زمینه نداریم. ایده کپی برنامه‌های متداول استعدادیابی است که از سال‌ها پیش تحت عناوین مختلف در کشور‌های مختلف اجرا شده است. هسته مرکزی ایده ما مبنی بر این است که این برنامه ویژه معلمان، دبیران و جامعه معلمان کشور باشد. کاری که اتفاق افتاد این است که ما در همان زمان که در معاونت علمی ریاست جمهوری بودیم، فراخوانی دادیم که بیش از ۲۰۰۰ معلم در آن طرح شرکت کردند. غربال جدی انجام شد و به چند صد طرح رسید. بعد هم ویدئو‌هایی در فضای مجازی به عنوان نمونه تدریس ارسال کردند و بعد از آن ویدئو‌ها توسط داوران متخصص دیده شد و غربال دیگری انجام شد و بعد به معلمان منتخب رسید و از آن‌ها درخواست کردیم به تهران بیایند. به ۷۲ تیم معلم آموزش داده شد تا ایده خودشان که در کلاس درس جذاب است را برای یک نمایش تلویزیونی جذاب آماده کنند. یکی از مشکلات و چالش‌هایی که داشتیم همین بود که چطور این ایده تدریس جذاب تبدیل به نمایش تلویزیونی جذاب شود. 
در این برنامه معلمان از سراسر کشور و از استان‌های مختلف با هم به رقابت می‌پردازند که عبدالعالی در این باره می‌گوید: معلمان خارج از پایتخت در این رقابت شرکت کردند و خوشبختانه اغلب از جامعه بانوان خلاق کشور هستند. رقابت به این شکل است که در هر قسمت از برنامه ۴ تیم معلمی اجرای خودشان را در صحنه انجام می‌دهند. اما مثل برنامه‌های متداول استعدادیابی هیچ خبری از امتیاز صفر و یک نیست. اینجا باید شان معلم حفظ شود؛ بنابراین از چهار رنگ استفاده کردیم. رنگ قرمز یعنی ۲۵۰ امتیاز، رنگ زرد یعنی ۵۰۰ امتیاز، آبی یعنی ۷۵۰ امیتاز و سبز یعنی ۱۰۰۰ امیتاز. چهار داور به این چهار اجرا امتیاز می‌دهند. نکته جالب این است ابتکاری که در این برنامه انجام دادیم این بود که هر یک از تماشاچیان یک راکت دارد که دو طرف دارد. یک طرف قرمز و یک طرف سبز. وقتی اجرای شرکت کننده تمام می‌شود، از تماشاچی‌ها درخواست می‌کنیم با نشان دادن یک طرف راکت، نظر خودشان را بدهند. بر اساس نظر تماشاچی‌ها هم به معلمان امتیاز می‌دهیم. نکته بسیار مهم این است که اینجا کار تمام نمی‌شود. اصل ماجرا این است که بلافاصله پس از اجرای معلم روی آنتن، این برنامه‌ها در یک پلتفرم به نام «مان» بارگذاری می‌شود و همه افراد می‌توانند در کشور این اجرا‌ها را ببینند و مثل یک داور رسمی در maan. Scool به او رای بدهند که بسیار تاثیرگذار است. از طرفی معلمان خلاق دیگر هم می‌توانند در همین پلتفرم ویدئوی نمونه تدریس خودش را بارگذاری کند و بقیه مردم به او امتیاز بدهند و بهترین‌ها از همین طریق به مرحله بعد مسابقه راه پیدا می‌کنند. این هم بخشی از عدالتی است که در برنامه دنبالش بودیم. به نظر من «میم مثل معلم» بهترین تربیت معلم خلاق عملی در کشور است. 

هدف ما احترام به معلمان است
عبدالعالی درباره چالش دیگر ساخت این برنامه هم عنوان می‌کند: در ابتدا عده‌ای تصور می‌کردند که معلمان می‌آیند و ایده خودشان را به صورت شفاهی روی صحنه توضیح می‌دهند. عرض من و دوستان این بود که این شیوه، به شدت از خلاقیت و جذابیت برنامه می‌کاهد. ارائه شفاهی توسط معلم روی صحنه اصلا کار جذابی نبود. کاری که ما کردیم این بود که دو اتفاق رخ داد. وقتی معلمی می‌گفت من سر صحنه بوم و رنگ می‌برم، ما صحنه استیج را برای او با وسایل مورد نظرش در ابعاد بزرگ استودیوی برنامه فراهم می‌کردیم. معلم دیگری می‌گفت کار من در علوم اجتماعی توضیح آداب و رسوم و لباس‌های قومیت‌ها و شغل‌های مختلف است. برای او کمد طراحی کردیم و ساختیم. کمدی که با معلم حرف می‌زد و... به جرات می‌توانم بگویم که اغلب ارائه‌های معلمان عزیز، همراه با وسایل در ابعاد بزرگ بود تا دیده شود. این هم ریشه اصلی اش در احترام به معلمان عزیز کشور ماست. 
وی با ذکر مثالی در این باره بیان می‌کند: بانوی معلمی جزو شرکت کننده‌ها بود که به بچه‌های اوتیسم درس می‌داد و دوست داشت هنر معلمی خودش را با یکی از شاگردانش روی صحنه اجرا کند. ما پذیرفتیم. اما نمی‌دانستیم که اغلب بچه‌های اوتیسم نسبت به نور زیاد واکنش نشان می‌دهند. به همین دلیل ساعت‌های بسیاری کار تعطیل بود و کل تیم و تماشاچی‌ها منتظر بودند تا تیم نورپردازی نور استیج را تغییر داده و با توجه به آن پسر اوتیسمی عزیزمان نور استیج تناسب سازی شود. وقتی آخر آن اجرا پسر عزیزمان گفت که امروز حالم خیلی خوب است، همه اشک شوق ریختیم و حقیقتا خستگی ما به در شد. «میم مثل معلم» مخصوص معلمان مدارس خاص کشور نیست. بلکه مخصوص همه معلمان فارسی زبان ایران و جهان است. 
این برنامه چهار داور دارد که وی درباره انتخاب این افراد که از پیشکسوتان این عرصه هستند، توضیح می‌دهد: ابتکار خوبی که در این زمینه به ذهن دوستان ما رسید انتخاب داوران بود که سه داور ثابت بودند. دکتر فاطمه مهاجرانی که سخنگوی هیات دولت است و بار‌ها روی آنتن هم عرض کردم یکی از افتخارات من همراهی با این بانوی بزرگ در برنامه است. دکتر مجید جمشیدیان داور دیگر برنامه است که خدمات ایشان به جامعه آموزش و پرورش کشور در چهل سال اخیر بر احدی پوشیده نیست. البته ایشان به عنوان سرپرست تیم سردبیری برنامه هم به ما کمک می‌کردند. داور ثابت سوم ما محمد حافظی نژاد است که جوانی پر انگیزه و متعهد است که جامعه معلمان به خوبی ایشان را می‌شناسند. ویژگی بارز ایشان تسلط به فناوری‌های نوین و تدریس خلاقانه است. کار خوب و موثری که انجام دادیم این بود که داور چهارم متغیر است. ما دکتر اکرمی یکی از وزیران سابق آموزش و پرورش را با بیش از هشتاد و چند سال سن به برنامه آوردیم. دکتر فانی که سال‌ها وزیر آموزش و پرورش بودند هم یکی از داور‌های متغیر ما بودند و... این اتفاق، یکی دیگر از جذابیت‌های برنامه است. همین ویژگی‌ها باعث شد تا برنامه دیده شود. 

معلمانی که از شهر‌های دور به برنامه آمده اند
چنین برنامه‌هایی قطعا اتفاقات جالب و عجیبی را رقم می‌زنند که عبدالعالی در این باره می‌گوید: یکی از اتفاقات عجیب این برنامه تنوع شهر‌هایی بود که معلمان از آن شهر‌ها آمده بودند. مثلا ما معلمی داشتیم که به اتفاق همسر و شاگردانش از قصر قند سیستان و بلوچستان نزدیک به چهل ساعت راه پیموده بودند تا به استودیو برنامه ما بیایند. من دست این معلم خلاق اهل تسنن را با افتخار بوسیدم. همین طور از خراسان و کردستان و اصفهان و فارس و آذربایجان و سایر استان‌ها معلمان خلاقی آمده بودند. جالب است بدانید که قهرمان قهرمانان مرحله اول برنامه معلمی است که همراه همسرش از یک روستا آمده بود. معلمی که بازنشسته شده بود و دوباره از ابتدا آغاز کرده بود و شیوه جذابی برای دیکته داشت. 
فصل اول این برنامه در ۳۶ قسمت طراحی شده که وی درباره فصل دوم و ادامه تولید «میم مثل معلم» عنوان می‌کند: می‌توانم بگویم وقتی این برنامه به فصل دهم برسد، جامعه معلمن کشور متوجه می‌شوند که چقدر این کار جذاب است؛ بنابراین پتانسیل ادامه دار شدن در فصل‌های آتی را دارد. خوب است بدانید وزیر آموزش و پرورش معتقد است که در حقیقت، تربیت معلم خلاق در دنیای امروز یعنی «میم مثل معلم». ما نقشه‌های بسیار جذابی برای فصل‌های بعدی داریم که یقین دارم بسیاری از مردم عزیز به خصوص فرهنگیان و معلمان را شگفت زده خواهد کرد. 

باکس: برش

یادگیری با لذت و سرگرمی
عبدالعالی درباره وجه سرگرمی و آموزشی این برنامه می‌گوید: بیش از یک دهه پیش در برنامه «چیستا» شبکه دو من درباره یادگیری با طعم لذت نکاتی را مطرح می‌کردم. دیگر سرگرمی از آموزش جدا نیست. معلم موفق کسی است که شاگردش نداند او بازی می‌کند و یا درس می‌دهد. یعنی معلم خوب کسی است که سر دانش آموزانش را گرم می‌کند تا خمیر علم آموزی به مغز بچه‌ها بچسبد. درست مثل تنور نانوایی که باید گرم باشد تا خمیر به آن بچسبد. اصولا من معتقدم کلاس درس، رستوران است و چه بهتر که این رستوران سلف سرویس باشد. نه اینکه معلم تعیین کننده خوراک باشد. امروز بازی وار سازی جزو لاینفک آموزش در کشور است. «میم مثل معلم» می‌خواهد چنین آموزشی را به مخاطبان خودش منتقل کند. اصل هدف ما شبکه سازی از معلمان خلاق است. قرار نیست معلمی برنده شود و کار تمام شود. هدف اصلی ما این است که جامعه میلیونی معلمان کشورمان ایجاد یک شبکه خلاق کنند و ایده‌های خلاقانه شان را به اشتراک بگذارند تا حال معلمان کشور و دانش آموزان خوب شود؛ بنابراین «میم مثل معلم» آمده تا حال همه ایران را خوب کند.