درخشش ستاره‌های ایرانی در لیگ رباتیک پکن

تیم رباتیک دانش‌آموزی ایران در مسابقات جهانی رباتیک پکن متشکل از ۴۸دانش‌آموز نخبه در رده سنی هفت تا ۱۷سال بود که نوزدهم مرداد در قالب ۱۶گروه سه نفره و در پنج لیگ راگبی، مسیریاب، سومو، خلاقیت و گزارش فنی (Technical Report) به رقابت با دانش‌آموزان سایرکشور‌ها پرداختند. در این دوره از رقابت‌ها، تیم ایران از دانش مربی مالزیایی که پیش‌تر قهرمان جهان در این حوزه بود نیز استفاده کرد.در نهایت تیم ملی رباتیک دانش‌آموزی ایران در مسابقات جهانی رباتیک ۲۰۲۴ پکن مانند سال گذشته توانست در امتیازبندی بخش فنی باردیگر افتخار بیافریند و مقام نایب قهرمانی را کسب کند.در این لیگ، چین در جایگاه نخست و رومانی درجایگاه سوم قرار گرفتند. در لیگ خلاقیت نیز دو تیم سه نفره از دانش‌آموزان زیر ۱۲ سال موفق به کسب مدال نقره و برنز شدند. در رده سنی ۱۲ تا ۱۷ سال نیز یک تیم ایرانی به مقام چهارم رسید.درگفت‌وگو با نادر نوبخت، سرپرست تیم دانش‌آموزی ایران در مسابقات جهانی پکن  ۲۰۲۴، اهمیت توسعه رباتیک دانش‌آموزی در کشور را جویا شده‌ایم. 
امروزه ربات‌ها بخش مهمی از زندگی روزمره انسان‎ها را تحت تاثیر قرار داده‎اند؛ این علم میان رشته‌ای، علوم و فناوری‌های مختلفی مانند مکانیک، برق، الکترونیک، کامپیوتر و هوش مصنوعی را شامل می‌شود و به سرعت در حال پیشرفت است به طوری  که هم اکنون در زمینه‎های مختلف مانند صنعت، پزشکی، آموزش، سرگرمی و...کاربرد گسترده‌ای پیدا کرده است و ردپای خدمات ربات‎ها در کارخانه‌ها، خانه‌ها، هتل‎ها و...را شاهد هستیم.دنیای پیش روی بشر به هوش مصنوعی و رباتیک متکی است از این‌رو این علوم باید از دوران کودکی و نوجوانی به دانش‌آموزان آموزش داده شود.آموزش این رشته در این رده سنی باعث می‎شود کودکان و نوجوانان با استفاده از مهارت‎های خلاقانه خود، ایده‎های خود را به واقعیت تبدیل کنند و ربات‎هایی طراحی کنند که قادر به انجام کارهای مختلف است. در حال حاضر رباتیک در بسیاری از مدارس سراسر جهان به پیشرفت قابل توجهی رسیده است. این علم در برخی از کشورهایی آسیایی به ویژه ژاپن و چین و کره جنوبی پیشرفت چشمگیرتری داشته و دانش‌آموزان با دسترسی به امکانات و تجهیزات لازم توانسته‎اند در حوزه رباتیک و هوش مصنوعی دستاوردهای زیادی کسب کنند. در ایران نیز علم رباتیک با وجود برخی از کاستی‎ها و مشکلات از پیشرفت خوبی برخوردار بوده به طوری که دانش‌آموزان مستعد ایران توانسته‎اند در عرصه جهانی حضور چشمگیر و افتخار آفرینی در این حوزه داشته باشند.پیش از این، تیم جهانی رباتیک دانش‌آموزی موفق به کسب مقام سوم جهان در مسابقات ۲۰۱۹ مالزی، نایب قهرمان مسابقات ۲۰۲۲هند و۲۰۲۳ چین شده بود. همچنین نوجوانان نخبه کشور سال گذشته در مالزی قهرمان آسیا شده‌ بودند؛ این موفقیت‌ها نشان از توانمندی زیاد دانش‌آموزان ایرانی در حوزه رباتیک و هوش مصنوعی دارد که باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد تا بتوانیم در این حوزه‌ها به خوبی بدرخشیم و حرفی برای گفتن در عرصه جهانی داشته باشیم.
 
رباتیک علوم کاربردی در اختیار دانش‌آموزان قرار می‌دهد
نادر نوبخت،سرپرست تیم ملی دانش آموزان ایران  با اشاره به مشکلات حوزه رباتیک دانش‌آموزی می‌گوید: یکی از مشکلاتی که در این بحث مطرح و مسئولان رده بالای کشور نیز به آن واقف هستند، تمرکز بر تئوری‌های حوزه‌های آموزشی‌مان است اما ربایتک می‌تواند یک سری از علوم را به صورت کاربردی و عملیاتی در اختیار دانش‌آموزان قرار دهد تا آنها مطالب آموزشی را بهتر درک کنند. محتوای درس‌ها برای آنها شیرین و جذاب تر باشد. چه بسا حتی در زمان بازی و تفریح به این امر بپردازند از این‌رو ضرورت دارد آموزش و پرورش رویکردش را به سمت آموزش محتوای کاربردی و عملیاتی پیش ببرد.سرپرست تیم دانش‌آموزی ایران در مسابقات جهانی پکن ۲۰۲۴ می‌افزاید: شاید لازم نباشد دانش‌آموزان بسیاری از مباحث فیزیک، ریاضی و علوم مختلف را به صورت تئوری فرا بگیرند در حالی که اطلاعی نسبت به کاربردهای آن ندارند؛ حتی اگر دانش‌آموزان در دوران تحصیلی‌شان کمتر مطلبی را فرا بگیرند اما کاربرد آن را درک کرده باشند، برای آنها بهتر است. چنین رویکردی نظام آموزشی کشور را متحول می‌کند و برای آینده دانش‌آموزان مفیدتر است. این گروه از رده سنی مهارت‌هایی فرا می‌گیرند که به درد آینده‌شان می‌خورد از این‌رو اگر چنین مهارت‌هایی در مباحث تحصیلی دانش‌آموزان گنجاده شود، بسیار مفیدتر است.وی بیان می‌کند: بسیاری از دانش‌آموزان این تیم در مسابقات مختلف در فرآیند آموزشی‌شان وسایل خیلی ساده‌ای در دسترس داشتند. آنها با ابزارهای ساده و هزینه‌های اندک توانسته‌اند ایده‌های خلاقانه و جالبی داشته باشند به طوری که در مسابقات لیگ خلاقیت ما توانستیم دو مقام کسب کنیم؛ بنابراین اگر راهکارهای قانونی هموار شود و مدارس راحت‌تر بتوانند این دوره‎ها را برگزار کنند، می‌توانیم در این زمینه موفقیت‌های بیشتری کسب کنیم.
 
کاهش مهاجرت دانش‌آموزان نخبه به شرط تدبیر روشن دولت
نوبخت اظهارمی‌کند: متاسفانه در حال حاضر قوانین آموزش‌و پرورش بسیار سفت و سخت است و معلم نمی‌تواند خارج از سیستم مدارس و کتاب‌های درسی فعالیتی داشته باشد. عملا پس از تعطیلی مدارس، فضای آموزشی بدون استفاده باقی می‌ماند اما اگر راهکاری قانونی اعمال و قید و بندها باز شود و از ظرفیت جوانان نخبه، دانشجویان و فارغ‌التحصیلان دانشگاهی که ایده خوبی دارند برای آموزش دانش‌آموزان استفاده کنیم،بستر مناسبی درکشور فراهم می‌شودتابسیاری ازدانش‌آموزان به علومی مانند رباتیک علاقه‌مند شوند.چنین کاری میلیاردها برابر ارزشمندتر از اختصاص بودجه و اجرای طرح‌های گوناگون -با اتلاف هزینه- است. خوشبختانه دولت قبل، صدور مجوزها را تسهیل کرده است. اگر این قید و بندهای قانونی حوزه مدارس و آموزش برداشته شود، تحول بزرگی در این حوزه به وجود می‌آید.وی درباره پایین آمدن سن مهاجرت در ایران می‌گوید: هر ایرانی در هر کجای دنیا یک سرمایه برای کشور محسوب می‌شود. اگر دانش‌آموز نخبه‌ای برای یادگیری و آموزش به کشور دیگری برود، هیچ اشکالی در کار او نیست.مشکل اصلی مهاجرت معکوسی است که اتفاق نمی افتد.کسی که برای کسب دانش ترک وطن کرده دیگر به کشور برنمی‌گردد. تحصیل دانش‌آموزان نخبه و استفاده آنها از امکانات و ظرفیت کشورهای دیگر یک فرصت است.ما باید فضا و بستری را فراهم کنیم تا این افراد بار دیگر به کشور بازگردند. قطعا مهاجرت دانش‌آموزان نخبه آسیب‌های بزرگتری به همراه دارد زیرا این افراد هنوز از نظر فرهنگی و باورها به چهارچوب‌های محکمی نرسیده‌اند. این افراد وقتی مهاجرت کنند حس وطن دوستی‌شان نیز به تدریج از میان می‌رود از این‌رو دولت جدید باید رویکردی اتخاذ کند تا میزان مهاجرت‌ها کمتر شود و کسانی که مهاجرت کرده‌اند بار دیگر برای خدمت به کشور برگردند.

نباید در زمینه هوش مصنوعی و رباتیک غفلت کنیم
نادر نوبخت، سرپرست تیم دانش‌آموزی ایران در مسابقات جهانی پکن۲۰۲۴ می‌گوید: کسب مقام دوم تیم ایران در بخش فنی نشان از خلاقیت، فکر و هوش و استعداد دانش‌آموزان ایرانی دارد.دراین بخش دانش‌آموزان با ساخت ربات‌ها و کسب مقام نایب قهرمانی نشان داده‌اند که جوانان با استعداد ایران هیچ کم و کسری از کشورهای دیگر ندارند. این دانش‌آموزان در حالی به رقابت پرداخته‎اند که حریفان آسیایی‎شان دسترسی بسیاربیشتری به اقسام موتورهاوقطعات مختلف الکترونیکی داشته‌اند؛ کشورهای آسیایی در حوزه قطعات الکترونیکی از کشور ایران بسیار قوی‎تر هستند.هرچند ما نیز سعی کرده‌ایم هرساله این بخش را تقویت کنیم به طوی که امسال خیلی به این حوزه‎ها نزدیک‌تر شده‌ایم.وی می‌افزاید: دسترسی این علم باید برای تمام دانش‌آموزان کشور مهیا شود. بهمن گذشته زمانی که مسابقه‌ای در دانشگاه صنعتی شیراز برگزارشد، دانش‌آموزانی از مناطق فیروزآباد، آباده، جهرم، فسا و... حضور پیدا کرده بودند که ایده‎‌ها و طرح‌های بسیار قوی داشتند. درسراسر کشور دانش‌آموزان بااستعداد داریم؛ باید از تمام ظرفیت‌های کشور استفاده کنیم. قطعا اگر دولت بتواند برنامه‌ریزی برای علم رباتیک درسراسر کشور داشته باشد تا دانش‌آموزان علاقه‌مند و مستعد تمام شهرستان‌ها و روستاها امکان دسترسی به مربی بادانش، قطعات و امکانات لازم داشته باشند، آینده درخشانی در پیش روی ایران خواهد بود زیرا آینده دنیا، هوش‌مصنوعی و ربات‎هستند اما اگر در این زمینه غفلت کنیم نسبت به کشورهای دیگر عقب خواهیم ماند.به گفته نوبخت، بیش از اینکه بحث مسابقات و شرکت در فستیوال‌های جهانی دراین رده سنی اهمیت داشته باشد، بحث آموزش و دسترسی به امکانات آموزشی با کیفیت از اهمیت بیشتری برخوردار است. اگر دولت اهتمام بیشتری به این قضیه داشته باشد، در آینده شاهد اتفاق‌های بهتری در حوزه مسابقات خواهیم بود و تجربه خوبی نیز در صنعت و فناوری به‌دست خواهیم آورد.