اصالت محتوا و تولید

شرح کیفیت برای امور «هنری» و «رسانه‌ای» و تعمیم وجوه آن دو به «معنا» و «ذهن» مخاطب، تحت عنوان شکلی از رسانه، متکی به بستر و استمرار است که جز در قالب‌های معین حاصل نمی‌شود و یکی از این قالب‌های شناخته شده و تأثیرگذار، محل و محملی است به نام جشنواره.  جشنواره‌ها عموما عامل انگیزشی بسیار قوی برای تولیدکنندگان آثار رسانه‌ای و هنری و پژوهشی هستند که این تولید‌کنندگان تلاش دارند تا علاوه بر محک خود در بستر جشنواره با تنوع تولید و اندیشه و دیدگاه‌های متفاوت نیز در موضوعات مورد علاقه خود بیشتر آشنا شوند و بر وجوه «آموزشی» موجود در جشنواره‌ها در کنار مباحث «رقابتی» توجه دارند.   «پژواک» عنوان جشنواره ملی مستند رادیویی است که به ایستگاه سوم خودش در اردیبهشت ۱۴۰۳رسید و تفاوت‌های چشمگیری از جهات مختلف با دو دوره ماقبل خود در بخش‌های مختلف داشت. در همین راستا صدای جمهوری اسلامی ایران به منظور شناسایی و معرفی برترین آثار مستند رادیویی در سطح ملی و ایجاد رقابت سازنده بین مستندسازان و همچنین کشف و رشد استعدادهای حوزه برنامه‌سازی، فراخوان این جشنواره را چهارم دی ۱۴۰۲ به‌طور رسمی توسط حمیدرضا افتخاری، مدیر شبکه رادیوی صبا و دبیر جشنواره‌ با تاکید بر این‌که هدف از برگزاری این جشنواره تقویت مستند رادیویی به‌عنوان اثربخش‌ترین قالب بازتاب واقعیت است، اعلام کرد و برنامه‌سازان رادیویی سازمان صدا و سیما و تولید‌کنندگان مردمی دعوت به حضور در این جشنواره چند‌وجهی شدند.  مطابق دو دوره قبل و براساس موارد مطرح شده در کنفرانس خبری، حمید‌رضا افتخاری اعلام کرده بود، مستندهایی که با رویکردی خلاقانه و نوآورانه بر امیدآفرینی و نشاط اجتماعی، عدالت‌ و عدالت‌خواهی، تقویت روحیه و احساس هویت و انسجام ملی، توجه به سبک زندگی ایرانی- اسلامی و همین‌طور فرهنگ و هنر ایرانی- اسلامی (‏با رویکرد هدایت فرهنگی) تأکید می‌کنند، در این جشنواره از اهمیت ویژه‌ای برخوردار خواهند بود که این موضوع نوید مشارکت‌های گسترده بخش مردمی را نیز به برگزار‌کنندگان جشنواره داد و بخش تولیدات مردمی در معرض توجه ویژه داوران قرار‌گرفت.  ویژگی‌های ساختاری و تولیدی رادیو که به خودی خود دارای سختی‌های منحصر به خودش است، در موضوع ساخت مستندات رادیویی چندین برابر می‌شود که همین دشواری‌ها و پیچیدگی‌های ساخت مستندات رادیویی، کم‌کم تهیه‌کنندگان و تولیدکنندگان این‌گونه از برنامه‌های رادیویی را از پرداختن به مستند‌سازی دور کرد و در معرض فراموشی و عدم اقبال قرار داد‌ اما رویکرد معاونت صدای صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران به احیای آن، مقدمات برگزاری جشنواره‌ای را فراهم کرد که حالا در بین عوامل تولید‌کننده رادیو و مخاطبان و مردم تحت عنوان «پژواک» با ویژگی‌های خاص شناخته می‌شود و هر سال اقبال از آن نسبت به دوره قبل افزون‌تر و با تولیدات بیشتر همراه است.  به رسم اکثر جشنواره‌های رسانه‌ای و تولیدات هنری، یکی از فاکتورهای اصلی شرکت در جشنواره پژواک، اصالت محتوا و تولید است که اثر حاضر در جشنواره پیش از این نباید در سایر جشنواره‌ها شرکت می‌داشته و در واقع بستر جشنواره پژواک باید اولین حضور جشنواره‌ای اثر می‌بود که به این ترتیب آثار دریافتی در دبیرخانه، جملگی آثار بدیع، بکر و دست‌اولی بودندکه برای اولین بار در معرض قضاوت داوران و مخاطبان قرار‌گرفتند. 
در دو دوره قبل جشنواره پژواک، هفت موضوع در بخش اصلی تعیین شده بود که به تناسب هر موضوع، جوایزی به برندگان اهدا‌ شد و جایزه‌های این بخش(‌بخش اصلی) شامل: جایزه پیشرفت، جایزه سلامت، جایزه سبک زندگی و تحکیم بنیان خانواده، جایزه تبیین و هدایت فرهنگی، جایزه پاسداشت زبان فارسی و جایزه سرمایه اجتماعی بودند‌ اما با توجه به عملیات طوفان‌الاقصی و جنگ ناجوانمردانه رژیم صهیونیستی با مردم مظلوم غزه در این دوره، یک بخش و جایزه جدید نیز به این بخش‌ها افزوده شد که تحت عنوان «جایزه مقاومت» نام گرفت و علاوه بر آن در بخش جایزه سبک زندگی هم به موضوع «فرزند‌آوری» توجه خاص صورت گرفت و جایزه‌ای ویژه به این موضوع اختصاص یافت. 
براساس اعلام دبیرخانه و دبیر جشنواره، مضاف بر بخش‌های یاد شده دو بخش «ویژه» و«مستمر» نیز از بخش‌های رقابتی این جشنواره بود که در بخش ویژه به موضوعاتی مثل شعار سال، مشارکت اجتماعی با رویکرد «انتخابات»، افول غرب و نقد غربزدگی، پهلوی از ظهور تا سقوط و زن ایرانی، نماد توانایی و در بخش مستمر با تقسیم‌بندی به دو بخش مجزای مستند و برنامه به موضوعات حجاب و عفاف، قهرمان ایرانی، محیط زیست، هنر و ادبیات و انقلاب اسلامی و دفاع مقدس و برنامه‌های صبحگاهی، مجله ترکیبی، مسابقه و برنامه تولید محتوای مردمی توجه شد.  مستند‌نگاری با رویکرد توجه به موضوع پژوهش، بخش دیگری از جشنواره پژواک است که بر غنای محتوایی و ساختار اهدافی این جشنواره بسیار افزوده و قابل توجه‌تر و مورد استقبال‌تر از سایر بخش‌ها، بخش مردمی بود که توانست به نحوی نهضت تولیدات رادیویی مردمی را به وجود بیاورد و از بخش‌های جذاب و مورد اقبال عمومی باشد.‌   در بخش مردمی سه قسمت مستند گزارشی، مستند روایی و پادپخش (پادکست) وجود داشت که در مراحل داوری با ویژگی‌هایی مثل پژوهش‌محور بودن آثار، ژرف‌اندیشی و عمیق بودن نگاه به مسأله و موضوع و همچنین وضوح و کیفیت شنیداری و همین‌طور پرداخت هنرمندانه و فنی مورد داوری قرار‌گرفتند و علاوه بر این موارد، اصالت محتوای اثر و بدیع بودن آن، هدف‌گذاری و انتخاب رویکرد مناسب و تناسب اثر با نیاز روز جامعه و واگویی خلاق و تازگی زاویه دید از دیگر ملاک‌هایی بود که در داوری مورد لحاظ داوران جشنواره است.