رمزوراز ماورا در رستگاری

«سقوط یک فرشته» به کارگردانی بهرام بهرامیان با موضوع شیطان در شبکه یک، «سی‌امین روز» جواد افشار با موضوع برزخ در شبکه دو و «پنج کیلومتر تا بهشت» با محوریت روح و دنیای برزخی در شبکه سه اما آن مجموعه‌ها آخرین کارهایی بودند که با این مضمون ساخته و پخش شدند. گرچه علیرضا افخمی در سال ۱۴۰۰ سریال «احضار» را تقریبا با این رویکرد ساخت و می‌توان گفت مرکز سیمافیلم در دوران تحولی جدید تلاش کرده این ژانر را بار دیگر در تلویزیون احیا کند؛ از این‌رو مسعود ده‌نمکی دست به کار شد و مجموعه‌ای با عنوان «رستگاری» را برای پخش در ماه رمضان تهیه و تولید کرد؛ مجموعه‌ای با نگاه و قصه متفاوت که تصویربرداری آن مدتی است به پایان رسیده است. از آنجای که ده‌نمکی سازنده سه‌گانه موفق «اخراجی‌ها» در سینما و چند سریال پربیننده در تلویزیون است، این‌بار هم سعی کرده از زاویه متفاوت داستانی ماورایی را به سبک خودش روایت کند. آن‌طور که شنیده‌ها روایت می‌کند ژانر این سریال، وحشت نیست، بلکه بیشتر معنوی و متناسب با حال و هوای ماه رمضان است؛ یعنی برگرفته از احادیثی که به عالم برزخ و ارواح و ارتباط آنها استناد شده است. می‌توان گفت مضمون اصلی قصه حق‌الناس و عالم برزخ است که به موضوعاتی همچون مرگ و احتضار پرداخته می‌شود، ضمن این‌که گروه سازنده این سریال در قالب قصه به موضوعاتی همچون احترام به خانواده به‌ویژه والدین نیز می‌پردازند اما جالب است بدانید که همزمان با ماه رمضان، داستان سریال هم در ماه رمضان روایت می‌شود و از این‌رو با فرا رسیدن شب‌های قدر، داستان هم وارد همین فضا می‌شود. از این‌رو می‌تواند روی مخاطب تاثیرگذارتر باشد. تجربه هم ثابت کرده سریال‌هایی که حال و هوای معنوی و مذهبی دارند، در ماه رمضان بیشتر دیده می‌شوند و مورد توجه قرار می‌گیرند.

قصه‌ای از عالم برزخ
فیلمنامه سریال رستگاری را حسن وارسته در قالب ۳۰ قسمت با حال و هوای ماه رمضان به نگارش درآورده است. همان نویسنده، مجموعه‌های موفقی چون: پایتخت، دودکش، علی‌البدل، دیوار به دیوار و بچه‌ مهندس را داشته و طراحی و سرپرستی فیلمنامه سریال ماورایی رستگاری را نیز عهده‌دار بوده است. گرچه این سریال قرار است از دریچه نگاه ده‌نمکی روایت شود و قطعا خودش هم روی فیلمنامه نظارت داشته است. پیش‌تولید این مجموعه از سال گذشته شروع شد؛ به این دلیل که رستگاری با توجه به مضمون و فضای قصه، نیاز به ساخت جلوه‌های ویژه‌ای برای به‌ تصویر کشیدن عالم برزخ و دیگر بخش‌های سریال نیز داشت. بنابراین عوامل سازنده سریال از سال گذشته دست به کار شدند و تمرکزشان را روی بحث پیش‌تولید کار گذاشتند. شاید جالب باشد بدانید در این سریال در جلوه‌های ویژه و بحث روح و برزخ، تکنیکی به کار برده شده که شاید در هیچ فیلم و سریالی پیش از این استفاده نشده است. مثلا در اغلب سریال‌ها، مخاطب روح را با لباس سفید می‌بیند اما روح‌ها در این سریال پشت و رو دارند و کاملا شیشه‌ای هستند. یعنی برخی فضاها و سکانس‌های این سریال با تکنیک‌های جدید ماورایی ساخته شده‌اند اما تولید این سریال از اردیبهشت امسال آغاز شد و اول آذر تصویربرداری سریال به پایان رسید.از آنجا که «رستگاری» نیاز به فضاها و لوکیشن‌های خاصی هم داشت، تصویربرداری این سریال در تهران و اطراف آن انجام شد. یعنی از روستای وردیج که یکی از تفرجگاه‌های زیبا و خاص اطراف تهران است و جزو مناطق تقریبا بکر محسوب می‌شود گرفته تا چهاردانگه و... بنابراین می‌توان گفت این مجموعه یک کار پرلوکیشن و پربازیگر است که از این نظر هم می‌تواند مخاطب را با خود همراه کند.
 
مروری بر کارنامه ده‌نمکی
بررسی کارنامه هنری مسعود ده‌نمکی نشان می‌دهد اغلب آثاری که برای سینما و تلویزیون ساخته، مورد توجه مخاطب قرار گرفته است، چون با سلیقه و خواسته آنها آشناست. او نوروز ۱۳۸۹ مجموعه «دارا و ندار» را برای شبکه تهران ساخت؛ مجموعه‌ای که روایتگر مردی به نام تیمور گلچین است. او مرد مسن، خودخواه و ثروتمندی است که تمام دارایی‌اش را فروخته و در کار ساختمان‌سازی در دبی سرمایه‌گذاری کرده و برای همیشه به آنجا می‌رود. دارا و ندار با این‌که نخستین تجربه او در سریال سازی محسوب می‌شود اما شروع خوبی بود. بازیگران شناخته‌شده‌ای هم در آن سریال حضور داشتند و هنرنمایی کردند ازجمله زنده‌یاد فتحعلی اویسی که نقش اصلی قصه را ایفا کرد.موفقیت آن سریال باعث شد تا او مجموعه «معراجی‌ها» را در شهریور ۱۳۹۳ برای شبکه یک بسازد که این اثر نسخه سینمایی هم داشت. در داستان این سریال قرار بود تعدادی از شهدای گمنام تفحص‌شده در یکی از دانشگاه‌ها دفن شوند اما گروهی از دانشجویان با تحریک استاد گنجی اقدام به آشوب می‌کردند. همین آغاز قصه‌ای می‌شد که گروه دانشجویان مجبور به سفری ناخواسته می‌شدند. این مجموعه هم بیننده‌های بسیاری را با خود همراه کرد، چون فضای متفاوت و جدیدی داشت.سال ۱۳۹۹ اما سریال «دادستان» را برای شبکه سه ساخت. ماجرا از این قرار بود که عماد فاتحی که دانشجوست از بالای ساختمان دانشگاه سقوط می‌کند و معلوم نیست علت آن چیست! دانشجویی با سماجت سعی در افشای فساد مسئولان ازجمله نمایندگان مجلس دارد. تجربه روزنامه‌نگاری و فعالیت سیاسی باعث شد تا با این ذهنیت سریالش را بسازد و حرف‌های بسیاری برای گفتن داشته باشد. حرف‌هایی که او از زبان بازیگرانش در قالب دیالوگ می‌گوید و تلنگری به برخی مسئولان و مدیران است.ده‌نمکی بعد از تجربه موفق دادستان که با محتوای جسورانه و به‌روز آن، مصائب جامعه، بحران‌ها، دغدغه‌های اجتماعی و دانشجویی و مشکلات جوانان را به‌خوبی به تصویر کشید در چهارمین تجربه سریال‌سازی خود در سال گذشته به موضوع تلخ کرونا با زبان طنز پرداخت تا از یک سو به کمبودهای دوران کرونا و بی‌تدبیری‌های آن دوران سخت بپردازد و از سوی دیگر با مردم هم برای رعایت نکردن پروتکل‌های بهداشتی و... شوخی کند و مهم‌تر از همه رشادت‌های کادر درمان و گروه‌های مردمی و جهادی را که در دوران کرونا برای مهار این بیماری مهلک هم‌قسم شدند، به‌خوبی به نمایش بگذارد. حال باید منتظر بود و دید که در ساخت سریال ماورایی «رستگاری» هم می‌تواند موفق باشد و توانایی‌اش را در این ژانر به خوبی به تصویر بکشد.
 
سریالی با ۱۰۰ بازیگر
یکی از مهم‌ترین بخش‌های یک اثر نمایشی در کنار فیلمنامه و قصه، حضور چهره‌هایی است که به عنوان بازیگر روایتگر قصه هستند. از آنجا‌ که ده نمکی تهیه‌کنندگی این سریال را هم برعهده دارد، تلاش کرده تا از چهره‌های با تجربه و توانمندی در رستگاری دعوت به همکاری کند. البته این شیوه فیلمسازی اوست که همواره بازیگران با تجربه‌ای را در یک اثر نمایشی کنار هم می‌چیند. حتی برای نقش‌های کوتاهی که حضور چندان طولانی در قصه ندارند هم ترجیح می‌دهد بازیگر دعوت کند تا هنرور. در این مجموعه هم بازیگران نام‌آشنایی حضور دارند؛ از محمود پاک نیت گرفته تا حمیدرضا هدایتی، علیرضا استادی، رامین راستاد، مهدی سلوکی، رامبد شکرآبی، کاوه سماک‌باشی، افشین سنگ‌چاپ، حسن اسدی، ماشاا... شاه‌مرادی‌زاده، اکبر رحمتی، رضا توکلی، محمدرضا رهبری، سراج مالک، محمود مقامی، نفیسه روشن، پوراندخت مهیمن، سولماز حصاری، ساقی زینتی و... در کل شنیده شده است که ‌رستگاری‌ حدود ۱۰۰ بازیگر دارد که اغلب چهره‌های شناخته شده‌ای برای مخاطبان هستند.
 
کدام بازیگران؟ کدام نقش‌ها؟
محمود پاک‌نیت که در این سریال ایفاگر نقش اصلی است و این اواخر هم در مجموعه‌هایی چون: گیل‌دخت، تب‌وتاب، آتش و باد و سنجرخان حضور داشت، از هنرمندان پیشکسوت و توانمند سینما، تئاتر و تلویزیون محسوب می‌شود که تا به امروز نقش‌های متفاوتی را بازی کرده است. وی در این سریال نیز نقش متفاوتی را به‌عهده دارد که تا‌کنون چنین نقشی را در هیچ اثری بازی نکرده است. وی نقش حافظ رستگاری را بازی می‌کند که پدر کارخانه‌داری است و بر اثر اشتباهات خودش درگیر حوادثی می‌شود که او را با مسائل زیادی رو‌به‌رو می‌کند.حمیدرضا هدایتی، بازیگر مجموعه‌هایی چون: بازپرس، سرجوخه، بچه مهندس و سارق روح نیز حضور متفاوتی در این سریال دارد. او نقش یک روحانی را در ‌رستگاری‌ بازی می‌کند که تاکنون چنین نقشی را تجربه نکرده است.علیرضا استادی تاکنون در مجموعه‌های بسیاری حضور داشته و همواره ایفاگر نقش‌های متفاوتی بوده است. از‌جمله حضورش در سریال‌های: آزادی مشروط، دادستان، خودخواسته و از سرنوشت. ده نمکی در ‌رستگاری‌ هم نقش خاص و متفاوتی را به وی پیشنهاد داده است. او ایفاگر نقش مردی به نام تهمورث است. این سه نفر ایفاگر نقش‌های اصلی مرد این داستان هستند که در کنار هم قرار است راوی داستان شنیدنی و دیدنی برای ما باشند.
مختار سائقی، بازیگر مجموعه‌های  رعد و برق، هم بازی و حکایت‌های کمال نیز نقش منفی در این سریال ایفا می‌کند. این بازیگر در گفت و گویی در توضیح نقش خود گفته بود که یک‌سری مدارک دستش می‌افتد و قرار می‌شود در ازای دریافت پولی، مدارک را تحویل دهد‌ اما طمع کرده و مدارک را نگاه می‌دارد و تا پایان کار این مدارک همراهش است.
در کنار این چهره‌ها، بازیگران جوان دیگری حضور دارند که قرار است ده‌نمکی چهره‌های جدیدی را با این سریال به مخاطبانش معرفی می‌کند که نقش‌های مهمی را برعهده دارند. پرنیا کربلایی که نقش دریا را بازی می‌کند و روحی است که جسم او به کما ‌رفته است. او پیش از این بازیگر مجموعه «رقص روی شیشه» بوده‌است.المیرا ربیعی وعاطفه رحمانی هم چهره‌های جدیدی هستند که با این سریال قرار است استعداد خود را دربازیگری به نمایش بگذارندورستگاری سکوی پرتاب آنها در این عرصه باشد. 
 
دکتر شکیبای «رستگاری» 
محمود مقامی، بازیگر و کارگردانی است که با مسعود ده‌نمکی در مجموعه‌های دادستان و آزادی مشروط همکاری داشته است. وی در این سریال نقش یکی از شخصیت‌های اصلی را ایفا می‌کند که در این باره به جام‌جم می‌گوید: من نقش یک دکتر به نام شکیبا را بازی می‌کنم، البته پیش از این هم در برخی آثار نقش دکتر را ایفا کرده‌ام اما با توجه به قصه و شخصیت‌پردازی و تجربیاتی که خودم در این عرصه دارم سعی کرده‌ام این نقش را متفاوت‌تر از گذشته بازی کنم. فضای ماورایی این سریال و نوع نگاهی که کارگردان در این کار دارد، قطعا آن را متفاوت می‌کند.وی می‌افزاید: در این سریال چند نفر از دنیا می‌روند و بعد به دنیا باز می‌گردند و من به‌عنوان دکتر نظاره‌گر این اتفاق‌ها هستم. مقامی همچنین درباره پیش‌بینی‌اش از بازخورد مخاطبان در زمان پخش گفت: در سال‌های گذشته سریال‌های ماورایی زیاد ساخته می‌شد و بیننده‌های خودش را هم داشت اما من داستان این سریال را متفاوت‌تر از آنچه تا به امروز تماشا کرده‌ایم، دیدم. از آنجا که بیننده‌ها چنین فضاهایی را هم دوست دارند، بنابراین من فکر می‌کنم این سریال می‌تواند مورد توجه‌شان قرار بگیرد. ضمن این‌که آدم‌ها دوست دارند بدانند بعد از مرگ چه اتفاقاتی می‌افتد و همین مسأله باعث می‌شود سریال‌هایی که چنین فضایی را ترسیم می‌کنند، مورد توجه مخاطبان قرار بگیرد. البته تا به امروز کسی نتوانسته به صورت کامل به این موضوع بپردازد اما در این سریال هم ما یک رفت و برگشت‌هایی را در داستان می‌بینیم. 
بازیگر سریال دادستان درباره جذابیت قرار گرفتن در چنین فضایی می‌گوید: به هر حال به‌عنوان بازیگر چنین تجربیاتی می‌تواند دلنشین و جذاب باشد، چون من پیش از این سریال، تجربه بازی در یک کار ماورایی را نداشتم اما رستگاری باعث می‌شود حضور در چنین فضایی را هم تجربه کنم. البته من همیشه از اتفاقات جدید استقبال می‌کنم. همکاری با آقای ده‌نمکی هم خوب بود و با هم درباره نقش صحبت می‌کردیم و نظرات‌مان را با هم به اشتراک می‌گذاشتیم.از آنجاکه مقامی تجربه کارگردانی هم دارد، درباره فعالیت‌های اخیرش در زمینه کارگردانی بیان می‌کند: قصه‌ای را مدنظر دارم تا در سال جدید آن را مقابل دوربین ببرم. ضمن این‌که در فیلم «مستطیل قرمز» با برادران صیدخانی کار کرده بودیم که من هم بازیگر بودم و هم مدیر تولید. در فیلم «گل بابا» که با این برادران کار می‌کنیم و قرار است در ایلام ساخته شود من هم بازی کرده‌ام و هم مدیرتولید کار هستم. این فیلم به‌زودی وارد مرحله تولید خواهد شد. 
 
سریال، جلوه‌های ویژه به‌روزی دارد
رامبد شکرابی که این روزها سخت مشغول بازی در مجموعه «ناریا» به کارگردانی جواد افشار است، در سریال‌ها و فیلم‌های بسیاری تا‌به‌امروز ایفای نقش کرده است؛ از جمله مجموعه‌های معمای شاه، کلانتر، آهوی ماه نهم و فصل زرد. وی در سریال «رستگاری» هم حضور دارد که در رابطه با نقشی که ایفا کرده به جام‌جم می‌گوید: من نقش محسن را در این سریال بازی می‌کنم که یک‌سری اتفاقات برایش رخ می‌دهد که در این چرخه اتفاقات، خودش نیز سهیم است. بیش از این نمی‌توانم درباره نقش توضیح بدهم و پیشنهاد می‌کنم خودتان بیننده سریال باشید. وی در ادامه درباره همکاری با مسعود ده‌نمکی هم می‌افزاید: من پیش از این سریال، بیننده آثار آقای ده‌نمکی بودم و این سریال نخستین همکاری من با ایشان است، ولی اتفاق بسیار خوبی بود. گروه خوبی هم در این کار حضور داشتند؛ هم به لحاظ اخلاقی و هم به لحاظ توانایی کاری و حرفه‌ای. به همین دلیل من در این مدت که همکار بودیم، از کار لذت بردم و امیدوارم این همکاری ادامه داشته باشد و مردم هم هنگام پخش سریال، آن را دوست داشته باشند. شکرابی درباره تجربه حضور در قصه‌ای که فضای ماورایی دارد هم بیان می‌کند: من سال‌ها پیش یعنی در دهه ۸۰ تجربه بازی در سریال ماورایی را در ماه رمضان داشتم اما مربوط به سال‌های خیلی دور است. ضمن این‌که رستگاری فضای متفاوت‌تری دارد. یعنی آن سریال، به این شکل اسپیشیال‌افکت نداشت و تا این حد تکنولوژی‌اش به‌روز نبود. وی در پاسخ به این سؤال که آیا هنوز هم مخاطب تلویزیون با چنین فضاهایی ارتباط برقرار می‌کند، توضیح می‌دهد: به نظرم برای این سریال خیلی زحمت کشیده شد. یعنی هم بچه‌های پشت دوربین و هم بازیگرانی که مقابل دوربین بودند، انرژی زیادی روی این کار گذاشتند. همچنین آقای ده‌نمکی که در راس کار بود؛ بنابراین همه امیدواریم این زحمات نتیجه بدهد و مردم آن را دوست داشته باشند. گرچه فکر می‌کنم مخاطب هنوز هم تماشای کارهای ماورایی را دوست دارد. 
 
جدال عروس و پدرشوهر
سولماز حصاری، یکی از بازیگران این مجموعه است که تجربیات بسیاری در سریال‌های تلویزیونی دارد. از جمله می‌توان به حضورش در سریال‌های محرمانه، روزگار جوانی و تمام‌رخ اشاره کرد. وی که این روزها مجموعه «چرخ گردون» را روی آنتن دارد، در سریال رستگاری هم حضور دارد که درباره نقشی که در این سریال ایفا کرده به جام‌جم می‌گوید: من نقش عروس خانواده را درسریال بازی می‌کنم که صاحب یک خیریه است.البته با همسرش که پویا امینی نقش آن را بازی می‌کند و پدرشوهرش مشکلاتی دارد. وی درباره ویژگی‌های این نقش ادامه می‌دهد: سه سریال از من پشت سر هم پخش شد که من در هر سه سریال نقش منفی داشتم اما در این سریال نقش مثبتی را بازی کرده‌ام. البته هر نقشی ویژگی‌های خودش را دارد و بازیگر است که باید به گونه‌ای بازی کند که شبیه هم نباشند. گرچه فیلمنامه و نقش هم باید این فرصت را در اختیار بازیگر قرار بدهد. حصاری همچنین می‌افزاید: نقشی که من در این سریال بازی می‌کنم، خیلی مثبت نیست و برای مخاطب واقعی و باورپذیر است. یعنی او نیز اشتباهاتی می‌کند یا در جایی از همسرش عصبانی می‌شود و با او قهر می‌کند. بنابراین مثبت مطلق نیست. این بازیگر در ادامه بیان می‌کند: یکی از ویژگی‌های سریال رستگاری کاراکتر زیاد و پر بازیگر بودن آن است. از طرفی خودم این نقش را انتخاب کردم، یعنی نقش دیگری به من پیشنهاد شده بود؛ کاراکتری که از ابتدا شخصیت مثبتی داشت، ولی در انتها متوجه می‌شدید شخصیت منفی دارد. بنابراین وقتی دیدم باز هم این کاراکتر به منفی بودن ختم می‌شود، تصمیم گرفتم آن نقش را بازی نکنم و ترجیحا نقش دیگری را ایفا کنم که در زمان پخش سریال متوجه آن خواهید شد.بازیگر سریال تمام رخ درباره تجربه بازی در یک سریال ماورایی که در ماه رمضان روی آنتن می‌رود هم می‌گوید: من تجربه کار ماورایی نداشتم. گرچه فکر می‌کنم رستگاری نخستین سریال ماورایی است که به این شکل کار شده است. وقتی سریال پخش شود متوجه این تفاوتی که می‌گویم خواهید شد. البته من در سکانس‌های ماورایی نبودم و آن بخش از کار مربوط به کاراکترهایی بود که در قصه می‌مردند.حصاری درباره پیش‌بینی‌اش از اقبال مخاطب در زمان پخش هم عنوان می‌کند: من فکر می‌کنم مخاطب تلویزیون غیر قابل پیش‌بینی است و نمی‌توان از الان گفت بیننده سریال خواهد بود یا نه. ولی با توجه به فیلمنامه‌ و ویژگی‌های داستان‌، فکر می‌کنم مخاطب با چنین فضا و داستانی ارتباط برقرار کند. ضمن این‌که مردم معمولا در ماه رمضان بیشتر سریال تماشا می‌کنند. حال و هوا و فضای این کار هم متناسب با ماه رمضان است. بنابراین فکر می‌کنم رستگاری بتواند جای خودش را بین مخاطبان باز کند.وی در پایان درباره سریال دیگری که در نوبت پخش دارد هم بیان می‌کند: در سریال ناریا به کارگردانی جواد افشار هم بازی می‌کنم که در آنجا نقش منفی دارم.