رویاسازی به سبک پویانمایی ایرانی

پویانمایی از نیمه دهه۳۰ و آغاز دهه۴۰ وارد ایران شد وبا تلاش مؤسسات تولید فیلم خصوصی و دولتی پویانمایی، مانند مرکز پویانمایی صبا، کانون پرورش فکری کودکان ونوجوانان،حوزه هنری،سازمان رسانه‌ای اوج انجمن سینمای جوانان وشکل‌گیری انجمن آسیفا(انجمن بین‌المللی سازندگان ودوستداران فیلم‌های انیمیشن)ادامه پیدا کرد وبه‌تدریج با ورود فناوری‌های رایانه‌ای و سه‌بعدی تکمیل شد و حالا می‌توانیم بگوییم پویانمایی ایرانی، به‌خصوص در بخش تکنیک تولید، جایگاهی برای خود در بازارهای داخلی و خارجی دارد. همه ما با این پیشینه بومی غنی ادبی و تاریخی، به‌خصوص کودکان و نوجوانان‌مان به خوراکی مطابق با سنت‌ها و آداب و رسوم فرهنگی خود نیاز داریم. متأسفانه عمده آنچه کودکان امروز به آن توجه دارند و به‌عنوان خوراک فرهنگی از آن بهره می‌برند، تولید کشور ما نیست و این وضعیت دقیقا در زمینه استفاده کودکان و نوجوانان از ادبیات امروز تکرار شده؛ یعنی کودک امروز ما بیشتر به ادبیات ترجمه‌ای دسترسی دارد تا ادبیات بومی و پر از تمثیل کشور خودمان. 
 
گامی برای تولید پویانمایی بومی
از طرفی هم تولید دقیقه‌به‌دقیقه و فریم‌به‌فریم یک اثر پویانمایی زمان‌بر و هزینه‌بر است و بیشتر تولیدکنندگان پویانمایی، سرمایه خود را از بخش دولتی تأمین می‌کنند و به همین جهت خط‌مشی‌های تولید پویانمایی بر اساس سیاست‌های تعریف‌شده است و حداقل ۹۰ درصد پویانمایی‌های تولیدشده بر اساس نیازهای کودکان و نوجوانان ماست. حداقل تا قبل از دهه ۸۰ با توجه به آثار خارجی که در این زمینه وجود داشت، رسیدن به انیمیشن ایرانی رؤیایی دست‌نیافتنی به نظر می‌رسید اما پویانمایی ایران با تولید سریال‌های پویانمایی در همین دهه ۸۰، به‌خصوص با تولید سریال پویانمایی «شکرستان» با تکنیک کات‌اوت (بریده مقوا) و گویندگی مرحوم مرتضی احمدی که مخاطبان از آن استقبال زیادی کردند، جانی دوباره گرفت. پس از آن پویانمایی‌های مختلفی مانند «آخرین داستان»، «فیلشاه»، «بنیامین»، «لوپتو»، «پسر دلفینی»، «جمشید و خورشید»، «قلب سیمرغ» و «بچه‌زرنگ» تولید شد و حتی پویانمایی پسر دلفینی به‌صورت بین‌المللی در روسیه اکران و از آن استقبال خوبی شد. اما می‌رسیم به سیزدهمین دوسالانه پویانمایی که در این سال‌ها سعی داشته در قالب برگزاری این رویداد افراد مستعد صنعت پویانمایی را شناسایی کند. کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در سال‌های اخیر با تولید چند اثر ویژه نوجوانان مانند «یدو» و همچنین پویانمایی «بچه‌زرنگ» که حالا با فروش حدود ۶۲میلیاردی‌اش جزو پنجمین فیلم پرفروش جدول نمایش محسوب می‌شود، نشان داده حرکتی رو‌به‌جلو برای تولید پویانمایی بومی و مرتبط با شاخصه‌های فرهنگی خودمان برداشته است؛ در نتیجه این اهمیت در تولیدات پویانمایی به چشم می‌خورد و در سیزدهمین جشنواره پویانمایی نیز به نظر می‌رسد که این خط‌مشی دنبال می‌شود. 
 
۱۲فیلم بلند سینمایی در دوسالانه پویانمایی
در همین راستا، محمدرضا کریمی صارمی، دبیر دوسالانه پویانمایی درباره سیزدهمین دوره دوسالانه جشنواره پویانمایی به جام‌جم گفت: «جشنواره در این ۲۹ سالی که ازعمرش می‌گذرد، به جزدوره کرونا به طور مرتب برگزار شده است. امسال ۷۲کشور دنیا در جشنواره حضور یافتند و نزدیک به ۱۶۰۰فیلم از این کشورها دریافت کردیم که ۱۰۳۵ فیلم از ۷۱کشور و ۶۰۰فیلم از کشور خودمان بوده است. حدود ۱۲فیلم سینمایی بلند به جشنواره رسید که اتفاق خیلی بزرگی به حساب می‌آید و هیأت انتخاب از چندماه پیش کارشان را شروع کردند و تمام داوری‌ها تا به امروز انجام شده وداوران بین‌الملل که به تازگی آمدند، تمام فیلم‌ها را دیدند.»
 
تماشای دوباره بچه زرنگ در دوسالانه پویانمایی
کریمی صارمی درباره بعضی فیلم‌های راه‌یافته به بخش مسابقه جشنواره پویانمایی تشریح کرد: ‌« در سایه سرو‌ به کارگردانی حسین ملایمی و شیرین سوهانی‌، جایگزین به کارگردانی عبدا... علیمراد، سمپاش به کارگردانی فرنوش عابدی، ۱۰ سالگی به کارگردانی فاطمه جعفری، گیلگمش به کارگردانی حسین مرادی‌زاده، آسمان دوست‌داشتنی به کارگردانی امیر مهران و بچه زرنگ از‌جمله آثاری هستند که به بخش مسابقه ایران جشنواره پویانمایی راه پیدا کردند.»او ادامه داد: «بخش چشم‌انداز و نمایش فیلم با شش زیرمجموعه بر اساس نیاز مخاطب و با توجه به تعاریفی مانند معرفی یک دانشگاه، یک فرد، مؤسسه و سبک و ژانر در حال شکل‌گیری است و تقریبا معرفی یک ایرانی و یک خارجی در چشم‌انداز نمایش ویژه وجود دارد.»
کریمی صارمی در رابطه با نشست‌های تخصصی که در حاشیه نمایش فیلم‌ها برگزار می‌شود، عنوان کرد: «نشست‌های تخصصی ما از ساعت ۳بعدازظهر تا ۹شب ادامه دارد وهرروز سه نشست داریم و ۱۲نشست تخصصی همراه با نقد فیلم برگزار می‌شود.»او ادامه داد:«صبح‌ها ویژه مراکز مربیان کانون پرورش فکری که هرسال از۳۱استان کشور آموزش می‌بینند، برگزار می‌کنیم و معمولا این مربیان آموزش‌های از سر گذرانده اینجا را با مربیان آن شهر درمیان می‌گذارند ومنتقل می‌کنندکه یکی ازاین فعالیت‌های ۶۰‌گانه ما در مراکز تولید پویانمایی، آموزش پویانمایی و تولید نمد و چگونگی طراحی اسکلت فلزی برای پیاده کردن کارهاست.»
 
تولید ۹۰ درصد آثار با توجه به خط‌مشی داخلی
دبیر دوسالانه پویانمایی نیز با تأیید این‌که تولید پویانمایی ایرانی با توجه به سیاست‌ها و خط‌مشی‌های تعیین شده برای کودکان و نوجوانان صورت می‌گیرد، به جام‌جم گفت: «ممکن است در حوزه تجربی و پایان‌نامه‌های دانشجویی حوزه بین‌الملل پویانمایی‌ها بر اساس علایق یا سیاست‌های خود تولیدکنندگان ساخته شود،اما دربخش مسابقه ایران ۹۰درصد آثار قابل نمایش است.» کریمی صارمی تصریح کرد: «تولید دست ما نیست، اما پویانمایی‌های تولید کانون با توجه به شاخصه‌ها و نیازهای مخاطبان است، ولی  در آثاری که به جشنواره می‌آیند هم سعی می‌کنیم شاخصه‌ها و استانداردهای فرهنگ بومی، جغرافیایی و ایدئولوژی‌ها را مدنظر قرار دهیم.»
 
برگزاری بازار ملی پویانمایی
کریمی صارمی با اشاره به شکل‌گیری بازار ملی در کنار نمایش آثار پویانمایی در جشنواره پویانمایی و سابقه طولانی آن عنوان کرد: «هشتمین بازار ملی با حضور ۲۸ شرکت ملی امروز افتتاح می‌شود و فرصت بسیار خوبی برای علاقه‌مندان و متخصصان پویانمایی است. در تمام این بازارها کارگاه‌های تخصصی برگزار می‌شود و علاقه‌مندان می‌توانند از تجربه کسانی که در شرکت‌های پویانمایی حضور دارند، استفاده کنند. همچنین ما وقت ملاقات‌های تجاری و سرمایه‌گذاری را برای سرمایه‌گذاران آثار پویانمایی داخلی و خارجی تنظیم کردیم.»او درباره یکی از ویژگی‌ها و اتفاقات جشنواره امسال تشریح کرد: «ما سرفصل کتاب‌های درسی دوره‌های پویانمایی هنرستان را با کمک اساتید تراز اول در قالب ۹ جلسه دو ساعت و نیمه به صورت تلویزیونی ضبط و همان لحظه از شبکه شاد پخش می‌کنیم. همچنین بعدها در باکس‌های آموزشی، زمینه را برای این محتوای آموزشی برای همه بچه‌های این سرزمین که پویانمایی می‌خوانند، فراهم می‌کنیم تا عدالت اجتماعی هم رعایت شود.» 
 
جریان شاخص اقتباس در جشنواره امسال
دبیر سیزدهمین دوسالانه پویانمایی در پاسخ به این‌که چه موضوعی درجشنواره امسال برایش بیشترجلب توجه می‌کرد، گفت: «جریان اقتباس از ادبیات کودک و نوجوان داخلی که تبدیل به آثار خوبی شد،به نظرم در این دوره از جشنواره قابل توجه بود و اگر این مسیر را ادامه دهیم، می‌توانیم نوآوری و مسیر جدیدی رابه وجود بیاوریم و مخاطبان آن را شناسایی کنیم. به هرحال، رمان‌های کودک با شمارگان چاپی بالا، پرمخاطب هستند وزمانی که برای اقتباس پویانمایی انتخاب و از اثر هم به خوبی استقبال می‌شود، نشان می‌دهد مسیرمان را درست پشت سر گذاشتیم. مشکل مهم ما درزمینه ساخت فیلم‌های پویانمایی کوتاه و بلند، مربوط به فیلمنامه است که با توجه به اقتباس‌های خوب، به نظرم آینده خوبی را می‌توان برای آن متصور شد.»کریمی‌صارمی باتأیید این‌که از برگزیدگان جشنواره پویانمایی حمایت می‌شود، افزود: «تمام افرادی که برنده می‌شوند، به‌سرعت جذب تولید می‌شوند. به عبارتی تمام برگزیدگان علاوه‌بر جایزه نقدی که دریافت می‌کنند، بلافاصله وارد فازتولیدمی‌شوند و کانون و سازمان‌های دیگر خیلی استقبال می‌کنند که برگزیدگان جشنواره با ‌مراکز تولیدهمکاری کنند واین یکی ازامتیازهای جشنواره پویانمایی محسوب می‌شود.» 

جشنواره‌ای با زمان‌بندی نامناسب
درست است که کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان یکی از خاستگاه‌های اولیه تولید آثار برای کودک و نوجوان محسوب و ذهن کودکان از این آثار تغذیه می‌شود و بعضی آثار تولیدی این جشنواره مانند «بچه‌زرنگ» و «سمپاش» توانستند توفیقاتی در زمینه اکران داخلی و بین‌المللی به دست آورند و تا حدود زیادی روی اقتصاد و شناخت سینمای ایران تأثیر بگذارند اما به نظر می‌رسد زمان برگزاری این جشنواره باتوجه به تراکم برگزاری جشنواره‌های متعدد درفصل زمستان،مناسب نباشد وامکان برگزاری آن در بازه زمانی دیگری مانند فصل بهار وجود دارد.