حرمت حیات جنین

امیرحسین بانکی‌پور، نماینده مجلس که در حوزه قانون‌گذاری جمعیت فعال است دیروز در همایش مقابله با سقط جنین که حمایت از جنین در پرتو قانون را به‌عنوان یک هدف دنبال می‌کرد، دقیقا روی عدد ۲۰۰۰ دست گذاشت که ماحصلش می‌شود سالانه ۷۳۰هزار سقط جنین عمدی؛ اما روز گذشته که ما با حجت حاجی‌کاظم، پژوهشگر حوزه حیات جنین درباره این اعداد گفت‌وگو کردیم او میانگین سقط‌های عامدانه در هر روز را چیزی حدود ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ اعلام کرد که انجام حداقل ۵۴۷هزار سقط عمدی در سال را تایید می‌کند.

اینها فقط مشتی عدد نیستند؛ تک‌تک این ارقام، جنین‌هایی هستند که می‌توانستند انسان شوند ولی حق حیات به دلایل مختلف از آنها سلب شده و این همان دغدغه‌ای است که فعالان حوزه جمعیت به‌دنبال راهی برای مهارش هستند. این اعداد البته فقط گویای جنین‌های ازدست‌رفته نیستند، بلکه تعداد دفعاتی که مادران در معرض خطر قرار می‌گیرند را نیز بازنمایی می‌کنند؛ خطراتی که می‌توانست ایجاد نشود و بانوانی که جان و سرنوشت‌شان می‌توانست در کوران پیامدهای ناخوشایند قرار نگیرد.
   
انگیزه‌هایی برای سقط
هدف، ناراحت کردن یا ترساندن بانوان و خانواده‌ها نیست بلکه هدف، صرفا آگاهی‌بخشی است. این جمله را دکتر زهرا علامه، متخصص زنان، زایمان و نازایی می‌گوید و ادامه می‌دهد: «عوارض ناشی از سقط جنین آن‌قدر زیاد است که شاید زوج‌ها تصورش را هم نکنند و با یک ساده‌انگاری مثل این حرف که الان آمادگی‌اش را ندارم یا فعلا می‌خواهم درس بخوانم یا این‌که تازه ازدواج کرده‌ایم و زود است، از کنار موضوع بگذرند. زوج‌ها شاید اصلا ندانند بدترین آسیبی که سقط جنین ممکن است برای بانوان ایجاد کند ناباروری تا پایان عمر است؛ سپس عفونت، اختلالات عروقی، خونریزی‌های شدید و به لحاظ روانی، افسردگی و اضطراب زنان را رها نخواهد کرد.»
با وجود این چشم‌انداز وهم‌انگیز اما عده‌ای همچنان بر سقط‌های غیرقانونی اصرار دارند، آن هم به دلایلی که یک پژوهش علمی که حجت حاجی‌کاظم نتایج آن را کاملا قابل تعمیم به کل کشور می‌داند، نمایان کرده است. براساس این تحقیق که به گفته این پژوهشگر حوزه حیات جنین، «با سه روش مختلف در چند استان کشور انجام شد»، متقاضیان سقط جنین عمدی سه توضیح پرتکرار برای تصمیم‌شان دارند: «نخواستن فرزند بیشتر با فراوانی ۱۸.۲درصد، مشکلات مالی با فراوانی ۹.۲درصد و بدموقع بودن بارداری با ۸.۸درصد فراوانی.»
حاجی‌کاظم با ذکر این سه دلیل البته توضیح می‌دهد: «برای پی بردن به لایه‌های پنهان تصمیم افراد برای سقط جنین باید مصاحبه‌های عمیق‌تری با آنها انجام شود ولی تا اینجای کار نیز نقطه اشتراک میان افرادی که نظرات‌شان سنجیده شده این است که بیشتر آنها میلی به داشتن فرزند بیشتر ندارند؛ موضوعی که نیازمند مداختلات مختلف است، به‌ویژه این‌که این مورد، بالاتر از مسائل مالی برای سقط جنین ایستاده است.» درواقع اگرچه به‌ظاهر این‌طور به نظر می‌رسد که مشکلات اقتصادی باعث حرکت زوج‌ها به سمت سقط‌های غیرقانونی می‌شود ولی کمرنگ شدن تمایل افراد به داشتن چند فرزند، انگیزه‌ای است که به‌وضوح از انگیزه‌های مالی پیشی گرفته و این دقیقا همان موضوعی است که در جریان مقابله با سقط‌های غیرقانونی باید برایش چاره‌اندیشی شود.
   
مقابله با ابزار فرهنگ‌سازی
اما مقابله با سقط غیرقانونی جنین که انجام روزانه ۱۵۰۰تا۲۰۰۰مورد ازآن در کشورمان تایید شده است، با اعمال قانون وبرخوردهای قهری به نتیجه می‌رسدیا باراه‌حل‌های نرم‌ترومنعطف‌تر مانند فرهنگ‌سازی؟مااین سؤال را ازحجت حاجی‌کاظم، عضو اندیشکده حریم حیات جنین پرسیدیم که پاسخ وی مشتمل برهمه این روش‌ها بود: «در مقوله سقط غیرقانونی ما هم به اصلاحات فرهنگی نیاز داریم، هم به برخورد با تخلفات و هم انجام مشاوره برای زوج‌ها با این هدف که از انجام سقط منصرف‌شان کنیم.» او می‌گوید: «این‌که افراد، جنین را هیچ حساب می‌کنند و آن را مشتی گوشت و خون می‌دانند موضوعی است که نیازمند اصلاحات فرهنگی است. همچنین از آنجا که مشکلات مالی به‌هرحال در بین سه علت اصلی سقط غیرقانونی مطرح است باید به این عرصه نیز ورود کرد، چه‌بسا مشکلات اقتصادی زوج‌ها به سبب ضعف مدیریت مالی در زندگی ایجاد شده و با مشاوره‌های خانوادگی و روان‌شناختی بتوان این مشکلات را برطرف کرد.» توجه به این نکات از جهت اهمیت دارد که ما کشوری با جمعیتی رو به پیری هستیم که هر نوزاد تازه متولدشده می‌تواند تحدیدها و تهدیدهای جمعیتی را از ما دورتر کند. بنابراین مقابله چندبعدی با سقط‌های غیرقانونی و همچنین جلوگیری از قبح‌زدایی از سقط جنین، نسخه‌هایی است که می‌تواند برای‌مان راهگشا باشد.