در فراغ فراغت

به‌رغم اقدامات اجرایی دستگاه‌های متولی ورزش کشور، روند پیشروی ناکافی بودن فعالیت بدنی جامعه نیز مشابه روند جهانی است، به طوری‌ که مرگ سالانه حدود ۳۲۰هزارنفر درکشور بر اثر عوارض کم‌تحرکی رخ می‌دهد. بررسی میزان ساعات گذران اوقات فراغت یک‌هفته‌ای مردم در سال ۱۳۹۴ نشان می‌دهد که حدود ۸۰درصد از جامعه بالای ۵ساعت از زمان خود را به گذران اوقات فراغت خود اختصاص داده‌اند که فقط حدود ۴۰دقیقه از آن به ورزش مربوط می‌شود. همچنین مستند به آمارهای سال۱۳۹۹مشخص است که نزدیک ۷۰درصد فعالیت‌های ورزشی به‌صورت انفرادی دنبال می‌شود. علاوه بر این بررسی وضعیت اجتماعی، فرهنگی و اخلاقی جامعه ایران نشان می‌دهد که با افزایش سن و تأهل، سهم ورزش در اوقات فراغت کاهش می‌یابد. میزان اوقات فراغت ورزشی مردان به نسبت بانوان بیشتر است و با افزایش سطح تحصیلات افراد، سهم اوقات فراغت ورزشی نیز بیشتر می‌شود. از طرفی سهم بالایی از فعالیت بدنی و ورزش خانوارها در محل سکونت آنها دنبال می‌شود. بیش از ۹۰درصد سرانه‌های ورزشی نیز صرفا در دسترس خانوارهای شهری است، در حالی که ۲۶ درصد از جمعیت کشور در روستاها ساکن هستند؛ لذا فرصت دسترسی به فعالیت‌های بدنی و ورزش در اوقات فراغت افراد ساکن در مراکز استانی به نسبت ساکنان غیرازمراکز استانی بیشتر است. از سوی دیگر بررسی روند کاهشی هزینه‌کرد تفریحات، سرگرمی و خدمات فرهنگی خانوارهای شهری و روستایی نشان می‌دهد که در بازه۱۳۹۵ تا ۱۴۰۱ میزان هزینه‌کرد خانوارها، به‌ویژه خانوارهای ساکن در روستاها و مناطق محروم بیش از ۵۰‌درصد کاهش یافته است؛ همچنین هزینه‌کرد پایین‌ترین دهک نسبت به بالاترین دهک اقتصادی، حدود چهار برابر کمتر است. سبک زندگی جامعه نیز به سمتی هدایت شده‌است که ورزش در حال جایگزینی با سایر فعالیت‌های غیرفعال در سبد فراغتی خانوارهاست، به‌عنوان مثال در سال۱۴۰۱ میزان هزینه‌کرد خانوارهای شهر تهران در غذاخوری‌ها و سلف‌سرویس‌های شهری، حدودا ۲۲ درصد بیشتر از هزینه‌های متوسط ورزشی شده‌است. بررسی توزیع استانی میزان شیوع فعالیت بدنی ناکافی به تفکیک استان‌ها در سال ۱۳۹۵ نیز نشان‌دهنده ناهمگون بودن این چالش در سطح کشور است، به نحوی‌ که استان‌های جنوب شرقی، مرکزی و شمالی در وضعیت نامطلوب و بحرانی قرار دارند. بنابراین گرایش به بی‌تحرکی و منفعل‌‌شدن در اوقات فراغت سهم عمده‌ای از سبد فراغتی خانوارهای ایرانی را پوشش می‌دهد که در صورت بی‌توجهی و فقدان مداخلات برنامه محور، روند نامطلوب فعلی استمرار خواهد داشت.