فلسطین انتخاب اول مخاطبان تلویزیون

رسانه‌ملی در همین رابطه تلاش کرده تا با ارزیابی این پیامک‌ها، میزان رضایت مردم از برنامه‌ها را مورد ارزیابی دقیق قرار دهد و یک مخاطب‌شناسی از این تولیدات داشته باشد. در پیامک‌های مردمی هفته گذشته، نام برنامه‌هایی مثل خودمونی، به افق فلسطین، بلا به دور، حال خوب، پاورقی و مکث دیده می‌شود که بیشتر مورد توجه مخاطبان قرار گرفته است.

«خودمونی» تماشایی

ازجمله این برنامه‌ها، «خودمونی» است که تلاش کرده با حال‌وهوای خود، فضای مفرحی را برای مخاطبان ایجاد کند. این برنامه با محوریت خانواده، یک مسابقه شاد و هیجانی با اجرای مهران رجبی است که دو گروه شرکت‌کننده دارد. دو گروه شرکت‌کننده متشکل از پدربزرگ و مادربزرگ به همراه همه فرزندان و نوادگان است که به رقابت می‌پردازند. تلاش این برنامه بر این بوده که یک فضای صمیمی و شاد بین اعضای خانواده ایجاد کند. حالا این برنامه در میان پیامک‌های مردمی، بیشترین کلیدواژه را داشته و مخاطبان از آن تشکر کرده‌اند.

به افق مظلومیت

از زمانی که طوفان‌الاقصی شکل گرفت و ظلم واردشده به مردم غزه شدت گرفت، رسانه‌ملی تلاش خود را بر این گذاشت که با تولید و پخش برنامه‌های متنوع، مسأله فلسطین را برای مخاطبان تبیین کند. ازجمله برنامه‌های پخش‌شده در این مدت که با محوریت فلسطین روی آنتن رفته، «به افق فلسطین» است که تلاش کرده با ایجاد گفتگو‌های دوجانبه، به سمت ایجاد یک فضای گفتمانی پیرامون غزه حرکت کند. در این برنامه، چهره‌های شناخته‌شده در حوزه‌های مختلف دیدگاه خود را درخصوص مسأله غزه بیان کرده و از لزوم صحبت درباره ظلم صورت‌گرفته به این مردم می‌گویند. مسأله تنوع چهره‌ها و آیتم‌های این برنامه، ازجمله خصوصیات بارز آن است که باعث شده به افق فلسطین در میان مخاطبان تماشایی شود. کما این‌که در میان پیامک‌های مردمی هم می‌توان رد و نشانی از این برنامه پیدا کرد.

«بلا به دور» در شبکه سلامت

در میان تولیدات خاص شبکه سلامت که تلاش کرده از حالت کلیشه‌ای خارج شود، نام برنامه «بلا به دور» هم دیده می‌شود که درواقع مشاعره و مسابقه‌ای ادبی با محوریت مسائل پزشکی است. این برنامه با اشعار طنز، حال‌وهوای دیگری به مسابقه شاعری داده است. سیدحسین متولیان، از داوران این برنامه پیش از این درخصوص کلیات رویکرد برنامه به جام‌جم گفته بود: «برنامه بلا به دور یک برنامه دووجهی است؛ یعنی هم وجه پزشکی دارد و هم وجه ادبی. ترکیب این دو، ترکیب دور از ذهنی نیست، چراکه رسالت شبکه سلامت تندرستی است و از طرفی یکی از ویژگی‌های مردم ایران‌زمین شعرمحور و واژه‌محور بودن آنهاست. به‌خصوص این‌که یکی از وجوه سلامت، رقم‌خوردن حال خوب و لبخند برای انسان‌هاست. یعنی حال خوبی که لبخند و طراوت ایجاد می‌کند، خودش سلامت‌بخش است. این شاید وجه دیگری باشد که ترکیب فوق را به یک ترکیب مانوس و دوست‌داشتنی تبدیل و برنامه را از دیگر موارد متمایز می‌کند. شاید برنامه‌های ترکیبی دیگر هرکدام جامعه مخاطبان خاص خود را داشته و با اهداف خودشان تعریف شود، اما بلا به دور برنامه‌ای است که هم قصدش آموزش از طریق ادبیات به شکل غیرمستقیم است و هم جدای از ادبیات، لبخند را ترویج می‌دهد تا حال مردم را خوب کند. گسترش لبخند در این شرایط که مردم درگیر برخی مشکلات هستند، کار خیلی مهمی است. یعنی هم ویژگی آموزش‌محور بودن در این برنامه مد نظر قرار گرفته و هم ویژگی گسترش نشر لبخند و حال خوب؛ آن‌هم لبخندی که مودب و مقید به آداب فرهنگی ایرانی است. این‌ها وجه تمایز‌های بلا به دور است.»

«حال خوب» ماندگار

اگر چند مورد از گزارش‌های پیامک‌های مردمی را خوانده باشید، اذعان می‌کنید که برنامه «حال خوب» در بیشتر مواقع از برنامه‌هایی است که مخاطبان درباره آن صحبت کرده‌اند. برنامه حال خوب تلاش کرده مسائل پیرامون حوزه سلامت‌روان را به زبان ساده برای مردم بازگو کند. مصطفی مصطفوی، مجری برنامه حال خوب پیش از این درباره این برنامه به جام‌جم گفته بود: «خدا را شاکر هستم و بسیار خوشحالم که مردم برنامه را دوست داشته‌اند. این را صادقانه می‌گویم که تمام تلاش من، همکاران و مدیران شبکه این است که این برنامه کاربردی باشد. یعنی برنامه را تبدیل به کلاس دانشگاه نکنیم و آن چیز‌هایی که برای مردم گره شده، بیان شود. اگر قرار باشد این مسائلی که کف جامعه اتفاق می‌افتد را کنار بگذاریم و درباره یک چیز کلی صحبت کنیم، قطعا مخاطب نگاه نمی‌کند. باید ببینیم دقیقا چه چیزی کاربرد دارد و در ذهن مخاطب کف جامعه گره شده تا بتوان به سمت آن رفت. نیت ما خالصانه بوده و شاید برای همین هم مورد پسند مخاطب قرار گرفته است. یک تیم خیلی خوب و همدل در برنامه حال خوب داریم که از تهیه‌کننده تا عوامل و بقیه دوستان را شامل می‌شود. تلاش کردیم ۸۰درصد برنامه حال خوب برای مخاطب عام باشد. من در صحبت با کارشناسان، به‌شدت این مسأله را در نظر دارم که از لغات تخصصی استفاده نشود تا مخاطبان کم‌اطلاع ما در حوزه روان‌شناسی از بحث عقب نمانند. هرچند همزمان تأکیدمان بر این است که مباحث، علمی باشد تا از روان‌شناسی زرد فاصله بگیریم. تلاش می‌کنیم نکات علمی و سؤالات حوزه روان‌شناسی را با زبان ساده، ولی دقیق و علمی بیان کنیم.» برنامه حال خوب حالا وارد فصل دوم خود شده و هنوز هم طبق آنچه در پیامک‌های مردمی دیده می‌شود، یک برنامه پرمخاطب است.

پاورقی‌هایی برای شبهات

حالا تقریبا یک‌سال می‌شود که برنامه «پاورقی» روی آنتن رفته تا شبهات مطرح‌شده در شبکه‌های معاند فارسی‌زبان را به زبان ساده پاسخ دهد. این برنامه به‌واسطه تنوع قالب، بخش‌ها و کوتاه‌بودن زمان، تاثیرگذاری بیشتری روی مخاطبان داشته و در میان پیامک‌های مردمی هم بار‌ها به آن اشاره شده است. محمدرضا شهبازی پیش از این درباره تولید این برنامه به جام‌جم گفته بود: «اسم برنامه پاورقی نشان‌دهنده تکمله‌هایی است که دارد به متن اخبار زده می‌شود. یعنی گویی متن خبر‌ها و اتفاقات یک چیز دیگری است و ما در پاورقی داریم اشارات تکمیلی و توضیحاتی می‌دهیم که آن‌ها را گویاتر و واضح‌تر می‌کند. می‌خواهیم اخباری که کمتر مورد توجه قرار گرفته است را به رخ بکشیم و عیان کنیم. از این جهت اسم پاورقی پیشنهاد شد و میان اسم‌های مختلفی که در آن فرصت کم ــ یعنی از زمان شکل‌گیری ایده تا ضبط اولین قسمت ــ داشتیم مورد پسند قرار گرفت.» پاورقی هم ازجمله برنامه‌هایی است که در پیامک‌های مردمی با ابراز رضایت مخاطبان روبه‌رو شده و خواستار افزایش زمان آن شده‌اند.

مکث‌های ماندگار

«مکث» را باید از جمله برنامه‌های تبیینی دانست که به‌واسطه قالب ساده و بیان شیوایی که دارد، مخاطبان بسیاری را به سمت خود کشانده است. شاید باورش برای خیلی‌ها سخت باشد که تولید این برنامه در یک اتاق ۹ متری و با امکانات کم تولید می‌شود، اما سند‌هایی که در این برنامه استفاده می‌شود آن‌قدر دقیق و حساب‌شده است که مخاطبان را پای آن می‌کشاند. یونس محمدی، تهیه‌کننده و مجری برنامه مکث پیش از این درخصوص سرخط کلی این برنامه به جام‌جم گفته بود: برنامه مکث تلاش کرده از همان قسمت‌های اول، یک موضوع کلی یعنی سبک‌زندگی را به‌عنوان سرخط کلی، در نظر داشته باشد. تلاش کردیم پشت‌پرده‌های سیاسی مسائل فرهنگی را مورد بررسی قرار دهیم. واقعیت این است که سال‌هاست با ورود رسانه به زندگی مردم ایران و جهان، شاهد یک گرایش رسانه‌ای بین مردم هستیم که سبک‌زندگی‌شان را براساس آنچه رسانه‌ها می‌خواهند تنظیم می‌کنند. درعین‌حال، به‌دلیل این‌که این اتفاق به مرور و تدریجی وارد زندگی مردم شده، خیلی‌ها آن را طبیعی تلقی می‌کنند و تصورشان این است که همیشه سبک‌زندگی ما این‌طور بوده. وقتی در برنامه مکث گریزی به گذشته می‌زنیم، می‌بینیم که سبک‌زندگی‌مان این نبوده و این پرسش را مطرح می‌کنیم که چرا به اینجا رسیده‌ایم.