جاده پرسنگلاخ آبادی سیستان وبلوچستان

ماه گذشته بود که رهبر انقلاب در دیدار با مردم سیستان‌وبلوچستان به مصوبات سفر اسفند ۱۳۸۱ خود به این استان اشاره کرده و در بیانی قابل تأمل فرمودند: «اگر دولت‌ها به آن مصوباتی که در اوایل دهه‌ ۸۰ که بنده آمدم بلوچستان عمل می‌کردند، امروز چهره‌ استان فرق می‌کرد.» حالا استاندار سیستان‌وبلوچستان می‌گوید: «توجه به جاده و محور‌های ارتباطی در استان از اهمیت بسزایی برخوردار است و برنامه‌ریزی برای توسعه و بهبود وضعیت راه‌ها در دستورکار قرار گرفته است.» اتفاقی که به یک عزم ملی و جهادی نیاز دارد تا در کمترین زمان ممکن به نتیجه رسیده و شاهد شکوفایی سیستان‌وبلوچستان باشیم.

۲۰شهریور امسال بود که حضرت آیت‌ا... خامنه‌ای در دیدار با مردم سیستان‌وبلوچستان، به برخی اقداماتی که در این استان صورت گرفته اشاره کرده و فرمودند: «کارهای زیادی هم پیش‌روی ما هست که باید انجام بگیرد. اگر آن مصوباتی که در اوایل دهه‌ ۸۰، که بنده آمدم بلوچستان، تصمیم‌گیری شد اگر دولت‌ها به آن مصوبات عمل می‌کردند امروز چهره‌ استان فرق می‌کرد. تنبلی شد، بی‌توجهی شد از طرف بعضی از دولت‌ها. امروز بحمدا... مشغولند، کار می‌کنند، تلاش می‌کنند. بنده امیدوارم و ان‌شاءا... که این امید به نتیجه برسد.»
اما برای اطلاع از مصوبات سفر رهبر انقلاب در ۱۸اسفند۱۳۸۱ به سیستان‌وبلوچستان، خوب است بدانیم که در آن زمان جلسه جمعی از مسئولان نظام در حضور معظم‌له برای بررسی راه‌های تسریع محرومیت‌زدایی استان برگزار شد. مسئولان وقت کشور ازجمله رئیس‌جمهور، معاون‌ اول‌ رئیس‌‌جمهور، ۱۳نفر از وزیران‌، دبیر شورای‌ عالی‌ امنیت‌ ملی‌، رئیس‌ سازمان‌ صداوسیما، رئیس‌ سازمان‌ مدیریت‌ و برنامه‌ریزی‌، رئیس‌‌کل‌ بانک‌‌مرکزی‌، رئیس‌ ستاد کل‌ نیروهای‌ مسلح‌، فرماندهان‌ عالی‌رتبه‌ نظامی‌ و انتظامی‌ و مسئولان‌ دستگاه‌های‌ مختلف‌ و استاندار و نمایندگان‌ ولی‌فقیه‌ در سیستان‌وبلوچستان‌ در این جلسه حضور داشتند.با این‌که این سفر و جلسه مذکور مصوبات زیادی داشت اما بدون تردید باید گفت توجه به موضوع راه‌ها یکی از مهم‌ترین مصوبات بود. چون برای انجام تمام امور حتما نیاز به تردد است.برهمین اساس «بهبود راه‌های‌ استان ازجمله‌ راه‌ زابل‌ به‌ نهبندان‌ و بیرجند» همچنین «سرمایه‌گذاری روی مرز دریایی‌ طولانی‌ و همجواری‌ با دو کشور پاکستان‌ و افغانستان‌ و استفاده از ظرفیت‌ ترانزیتی‌ استان» را باید ازجمله مصوبات سفر رهبری در حوزه راه‌ها در نظر داشت. با این‌که در بخش راه‌ها اقداماتی صورت گرفته اما در برابر گستردگی و نیاز سیستان‌وبلوچستان به جاده و بزرگراه، هنوز تا رسیدن به نقطه ایده‌آل راه طولانی در پیش است.

کمترین آزادراه و بزرگراه

پروژه‌ها، فعالیت‌ها و طرح‌ها زمانی مورد استفاده بهینه قرار می‌گیرند که به صفر تا صد آنها و همچنین طرح‌های مرتبط و مکمل به‌صورت همزمان توجه شود تا اثرگذاری لازم را داشته باشند.به‌عنوان‌مثال در سیستان‌وبلوچستان، راه‌اندازی طرح توسعه بندر چابهار اگرچه اقدامی بزرگ و زیربنایی در منطقه بود اما غفلت و کم‌توجهی به طرح‌های مرتبط با آن ازجمله حمل‌ونقل، نقص بزرگ و محسوس به‌شمار می‌آید چراکه پس از پهلوگیری کشتی‌ها در این بندر، مشکلات حمل‌ونقلی ازجمله جاده‌ای و ریلی بیش از پیش نمود پیدا کرده است.امروز جاده‌های سیستان‌وبلوچستان از نظر زیرساختی مشکلات زیادی دارند و باید دوبانده شوند تا خودروهای سنگین بتوانند به‌راحتی در آنها تردد کنند. در بسیاری از راه‌های استان به‌ویژه مسیرهای بین شهرستان‌ها به‌دلیل عرض کم جاده امکان تردد دو دستگاه خودروی سنگین در کنار هم وجود ندارد و به‌ناچار یکی از آنها باید به حاشیه جاده کشیده شود که خطر تصادف و واژگونی را به همراه دارد.سیستان‌وبلوچستان کمترین میزان آزادراه و بزرگراه را از نظر سرانه دارد و در اکثر راه‌ها رفت‌وبرگشت از یک محور انجام می‌شود. علاوه‌براینها، ساخت راه‌آهن که می‌تواند در ترانزیت کالا بسیار تاثیرگذار باشد، به کندی پیش می‌رود. با این روند و اعتبارات قطره‌چکانی، چنین به نظر می‌رسد تکمیل آن سال‌ها طول می‌کشد و در یک کلام باید گفت زیرساخت‌های خوبی برای استفاده از ظرفیت‌های ترافیکی در استان وجود ندارد.

راه‌ها و جلوگیری از مهاجرت‌ها

با این‌که هنوز راه‌های زیادی در استان پهناور سیستان‌وبلوچستان وجود دارد که نیازمند رسیدگی ویژه هستند اما راه‌های روستایی به‌عنوان بخشی از توسعه روستایی مد نظر قرار دارند. با درنظرداشتن پروژه‌هایی که در جنوب استان در دست احداث است، باید گفت با تکمیل و ساخت راه‌های روستایی در این منطقه بیش از ۴۸هزار خانوار از راه آسفالته مناسب بهره‌مند و از مهاجرت این قشر به شهر‌ها جلوگیری می‌شود.
در همین رابطه معاون فنی و راه روستایی راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای جنوب سیستان‌وبلوچستان از انجام زیرسازی آسفالت بیش از صدکیلومتر راه روستایی در منطقه بلوچستان خبر داده و به جام‌جم می‌گوید: «ساخت و زیرسازی آسفالت این میزان از راه‌های روستایی و فرعی در جنوب استان بی‌شک تاثیر بسزایی در رفع محرومیت و ارتقای سطح دسترسی خانوارها از راه مناسب آسفالته و شاخص‌های توسعه روستایی خواهد داشت.»
سعید بلوچی، ساخت ۶۹ دستگاه ابنیه فنی را از دیگر اقدامات انجام‌شده در راه‌های روستایی و فرعی در سال‌جاری اعلام کرده و ادامه می‌دهد: «این اقدام تاثیر قابل‌توجهی در جلب رضایت جمعیت ساکن در روستا خواهد داشت و موجبات تسهیل ارتباط جمعیت روستایی با مراکز شهرستان و بخش را فراهم می‌کند.»
محور بمپور به دلگان بخشی از کریدور بزرگ شرق به غرب در مرکز استان است که از سراوان شروع می‌شود و تا شهرستان دلگان ادامه دارد. مسیری که نقش مهمی در رونق حمل‌ونقل در منطقه دارد.
حمزه امیریان، مدیرکل راه‌وشهرسازی جنوب سیستان‌وبلوچستان با بیان این‌که این طرح تا سه سال آینده به بهره‌برداری می‌رسد، می‌گوید: «این راه به طول ۲۷ کیلومتر از سه‌راهی شمس‌آباد بمپور شروع شده که در طول آن ۵۴ دهنه پل احداث خواهد شد و یکهزارمیلیارد تومان اعتبار نیز به آن اختصاص یافته است.» استاندار سیستان‌وبلوچستان نیز با بیان این‌که ایجاد محور‌های مواصلاتی استاندارد و ایمن علاوه بر اهمیتی که در کاهش وقوع تصادفات و حفظ جان افراد دارد، یکی از مهم‌ترین زیرساخت‌های توسعه و پیشرفت هر منطقه محسوب می‌شود، می‌گوید: «تا قبل از اشاره‌ای که رهبری در دیدار با مردم سیستان‌وبلوچستان به مصوبات سال ۸۱ داشتند آنها را مطالعه نکرده بودم اما اهدافی که در دست اجرا داریم دقیقا فرمایشات رهبر معظم انقلاب است چراکه سرباز ایشان هستیم و سرباز باید به‌خوبی درک کند و بداند فرمانده چه می‌خواهد. از این حیث امروز با تمام تلاش همه در کف میدان در حال اجراکردن آن مصوبات هستیم.»
به گفته محمد کرمی، تجهیز و ارتقای زیرساخت راه‌های سیستان‌وبلوچستان در کنار مبادلات اقتصادی، تجاری و گردشگری می‌تواند رنگ‌وبوی زیبایی به افزایش رفاه، آسایش و معیشت زندگی مردم منطقه بدهد.

فعالیت سامانه‌های هوشمند

رئیس مرکز مدیریت راه‌های اداره کل راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای جنوب سیستان‌وبلوچستان، با اشاره به تردد بیش از دومیلیون وسیله نقلیه در این محور‌ها به جام‌جم می‌گوید: پرترددترین محور‌های حوزه جنوب استان به ترتیب محور‌های ایرانشهر به بمپور و بالعکس و همچنین راسک به چابهار است که این میزان تردد نسبت به مدت مشابه یعنی پنج ماه سال گذشته رشد ۳ درصدی را نشان می‌دهد.علیرضا یارمحمدی با بیان این‌که طی این مدت بیش از ۴۰۰هزار وسیله نقلیه در راه‌های بین استانی تردد داشتند که نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۱۳۳درصد افزایش داشته و سهم تردد پلاک‌های غیربومی در جاده‌های جنوب استان معادل ۲۸ درصد کل وسایل نقلیه مشاهده شده، ادامه می‌دهد: بر اساس اطلاعات ثبت‌شده از وسایل نقلیه جنوب سیستان‌وبلوچستان در سامانه‌های پلاک‌خوان سایر استان‌ها، بیشترین سهم مقاصد سفر خودرو‌های جنوب استان در این بازه زمانی به ترتیب به مقصد خراسان‌جنوبی، کرمان و خراسان‌رضوی بوده است.به گفته این مسئول، سامانه‌های هوشمند حمل‌ونقل از قبیل دوربین‌های نظارت تصویری و ترددشمار و ثبت تخلف در کلیه جاده‌های جنوب استان فعال هستند و از این طریق، وضعیت ترافیکی و همچنین رعایت قوانین و مقررات راهنمایی‌ورانندگی در محور‌ها مورد کنترل و پایش قرار می‌گیرد.

جای خالی راه‌ها و ضرر تجاری 

وقتی در سال ۹۶ طرح توسعه بندر شهیدبهشتی چابهار با حضور رئیس‌جمهور و دیگر مسئولان عالی‌رتبه کشوری و مقام‌های ۱۷ کشور به بهره‌برداری رسید، عنوان شد که این بندر می‌تواند عامل مهمی برای توسعه نه‌فقط سیستان‌وبلوچستان بلکه کشور و فراتر از آن منطقه باشد و به‌عنوان بزرگ‌ترین بندر اقیانوسی ایران مطرح شود.در آن زمان عنوان شد که در آینده‌ای نزدیک و پس از تکمیل زیرساخت‌ها، سیستان‌وبلوچستان به یکی از شاهراه‌های ترانزیت و قطب بزرگ تجاری و اقتصادی کشور تبدیل خواهد شد.افتتاح فاز نخست طرح توسعه بندر چابهار امکان پهلوگیری کشتی‌های صدهزار تنی را فراهم کرد و قرار شد از طریق این بندر واردات و صادرات کالاهای ترانزیت ایران و دیگر کشورها مثل هند و افغانستان و پاکستان انجام شود.اما نکته حائز اهمیت در اتفاقات آن روز این بود که نهایتا اعلام شد: «پس از تکمیل زیرساخت‌های حمل‌ونقل بندری، جاده‌ای و ریلی، این بندر به بندری رقابتی، مدرن و دروازه ملل منطقه تبدیل می‌شود.» اما آنچه در این زمینه مهم است و به‌نوعی نمی‌تواند چرخه ترانزیت کالا را تکمیل کند همخوان نبودن محورهای مواصلاتی و حمل‌ونقلی است زیرا این استان هنوز از جاده مناسب و خطوط ریلی لازم برخوردار نیست. حلقه مفقوده‌ای که با وجود سرمایه‌گذاری بزرگ و برنامه‌های هدفمند دولت و نقش بندر چابهار در توسعه شرق کشور کار را دشوار و گاه غیرممکن می‌کند.