آماده‌باش برای پایان‌ هفته‌ داغ

ایران از ماه گذشته تا به حال یکپارچه کوره است و نقشه‌های هواشناسی نیز کشورمان را کاملا به رنگ بنفش نشان می‌دهد که گویای داغی شدید آن است.  وضع ما این روزها بسیار شبیه ژاپن شده که مسئولان در آن هشدار گرمازدگی داده‌اند. ما نیز در روزهای پیش‌رو باید مراقب گرمازدگی باشیم به‌ویژه که وزارت بهداشت در مورد احتمال بالای گرمازدگی به ساکنان همه مناطق گرم کشور هشدار گرمازدگی داده است.

مدتی است مراکز درمانی در نقاط مختلف کشور از افرادی که گرمای هوا را تاب نیاورده‌اند، پر شده به حدی که سخنگوی وزارت بهداشت میزان مراجعات به مراکز درمانی را در مرز هشدار توصیف کرده است. به همین دلیل است که وزیر بهداشت کشورمان به سبب عوارض گرمای بی‌سابقه هوا بر سلامت مردم، پیشنهاد تعطیلی شهرهایی که تا آخر هفته دمای هوای‌شان بالاتر از ۴۰ درجه می‌رود را به هیات دولت ارائه داده است. اگر این پیشنهاد پذیرفته شود بسیاری از شهرها در مناطق گرمسیری کشورمان تعطیل خواهند شد اما آیا هیات وزیران با این تعطیلی گسترده موافقت می‌کند؟
 
چرا شهرها باید تعطیل شوند؟
مسئولان معمولا میلی به تعطیل کردن شهرها ندارند و اگر هم شهر گرمازده‌ای را تعطیل می‌کنند برای مدت کوتاهی است. مثلا در تیرماه گذشته که گرمای هوا در بوشهر غیرقابل‌تحمل شد، ادارات این شهر فقط به مدت یک روز تعطیل شدند و شهر گازی ایران-عسلویه- نیز به‌عنوان بخشی از این استان با این‌که از گرما مثل کوره می‌جوشید، تعطیل نشد. درواقع کارگران تاسیسات گازی عسلویه در اوج گرما همچنان به کار ادامه دادند و بهانه طرح این سؤال شدند که چرا تعطیلی شامل حال عده‌ای نمی‌شود در حالی‌که عده‌ای دیگر در نزدیکی‌ آنها به علت گرما خانه‌نشین شده‌اند؟

سؤال بعدی این است که چرا در روزهایی که گرما به اوج می‌رسد فقط کارکنان دولت از تعطیلی‌ها بهره‌مند شده و پرسنل بخش خصوصی مجبور به ادامه کار زیر چتر گرمای فرساینده می‌شوند؟ البته فقط در تعطیلی‌های مربوط به گرما نیست که چنین تبعیض‌هایی رخ می‌نماید بلکه در فصولی که هجوم آلودگی هواست‌ نیز وضع به همین منوال بوده و فقط گروه‌هایی خاص در شهرهای از‌نفس‌افتاده تعطیل می‌شوند. این درحالی است که گرما فارغ از شغل، سن و جنس افراد به‌طور یکسان بر سلامت‌شان اثر می‌گذارد و لازم است یک تصمیم یکپارچه درخصوص تعطیلی‌ها اتخاذ شود. از منظر بهداشتی و سلامتی نیز که به این موضوع بنگریم، خطر ناشی از گرمای هوا بسیار جدی است و حتی می‌تواند حیات انسان‌ها را به خطر‌بیندازد. ‌وقتی هوا گرم می‌شود، در مرحله اول ممکن است که ما دچار غش گرمایی شویم؛ وضعیتی که در زمان تلاش بدن برای خنک کردن خود اتفاق می‌افتد. در مرحله بعدی درست زمانی که ما دچار گرگرفتگی می‌شویم و این وضعیت با گرفتگی عضلات همراه می‌شود؛ یعنی کم‌کم گرما دارد بر ما مستولی می‌شود. مرحله سوم نیز گرمازدگی است که در آن فرد گرمازده احساس بیماری می‌کند و دست آخر، سکته گرمایی است که وضعیتی بسیار اورژانسی محسوب می‌شود. در این مرحله فرآیندهای تنظیم‌کننده دمای بدن به‌درستی عمل نمی‌کند، بیم جان باختن می‌رود و دقیقا برای پیشگیری از چنین تبعاتی است که شهرها تعطیل می‌شوند.

 یادی از رکوردهایی که ثبت شد
امسال نه فقط دمای کشورمان که دمای کره زمین نیز به بالاترین حد تاریخی‌اش رسیده به‌طوری‌که بشر تا امروز گرمایی اینچنین را ثبت نکرده است. سال۱۴۰۲ برای ایران نیز با رکوردهای تازه دمایی همراه بوده به‌طوری‌که در میانه تیرماه بر‌اساس داده‌های سازمان هواشناسی، میانگین دما در کشور ۳۰.۳درجه بوده که در مقایسه با دوره بلندمدت ۳۰ساله، نیم درجه افزایش یافته است. این اتفاق باعث شد تا در این بازه زمانی دمای هوا در شش شهر به بالای ۵۰درجه برسد و ساکنان شهرهای دهلران، امیدیه، اهواز، آغاجاری و رامهرمز به نوعی زندگی در کوره را تجربه کنند.  البته با این‌که پدیده گرم شدن زمین، رویدادی جهانی است اما احد وظیفه، رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی تاکید دارد که «‌بررسی داده‌های مشاهداتی تاریخی نشان می‌دهد که روند گرمایش و افزایش دما در ایران فراتر از متوسط جهانی است» که به‌گفته وی ناشی از «‌افزایش غلظت گازهای گلخانه‌ای» است.  بنابراین واضح است که ما در چه شرایط بغرنجی قرار گرفته‌ایم و تا چه اندازه باید مراقب باشیم. این موضوع به حدی مهم است که روز گذشته معاونت درمان وزارت بهداشت نیز ترجیح داد هرچه بیشتر به مردم اطلاع‌رسانی و توصیه کند. بنابراین اطلاعات، کودکان زیر چهار سال و افراد بالای ۶۵ سال و افراد پرخطر همچون بیماران قلبی، دیابتی و افراد دارای فشار خون بالا در معرض گرمازدگی هستند و باید خودمراقبتی بیشتری داشته باشند.همچنین افراد تاحدممکن بین ساعات۱۰تا۱۶ نباید از منزل خارج شوند. اگر هم بنا به ضرورت خارج شدند باید دائم آب و مایعات بنوشند و در مکان‌های خنک قرار بگیرند. 

خودنمایی‌های ال‌ نینو 
دانشمندان از مدت‌ها قبل پیش‌بینی کرده بودند که رکورد گرمای هوا در سال ۲۰۲۳ یا ۲۰۲۴ میلادی در جهان شکسته خواهد شد. آنها اعلام کرده بودند که به‌علت بازگشت پدیده آب و هوایی «ال‌نینو» این اتفاق رخ خواهد داد. حالا این پیش‌بینی‌ها درست از کار آمده و کره زمین با یک موج گرمایی بی‌سابقه مواجه شده که علت آن ال‌نینو است. ال‌نینو یکی از چرخه‌های مشهور آب و هوایی در جهان است که هر دو تا هفت سال یک‌بار موجب ایجاد ناهنجاری‌های بزرگ در آب و هوای سراسر کره زمین می‌شود که سیلاب‌های ناگهانی، خشکسالی، قحطی و اپیدمی از‌جمله آنهاست. ال‌ نینو به زبان ساده عبارت است از یک رخداد اقلیمی کلان که بر اثر رها شدن انرژی انباشته در جنوب اقیانوس آرام رخ می‌دهد. نشانه اولیه این پدیده تغییر جهت جریان آب‌های سرد و گرم و همچنین بادهای این منطقه است.

راهکارهایی برای پیشگیری از گرمازدگی
استفاده از غذاهای سبک و ساده
پرهیز از خوراکی‌های چرب و تند
مصرف میوه و سبزیجات
نوشیدن مکرر آب
اضافه کردن مقدار کمی نمک به آب
استفاده از نوشیدنی‌های سنتی