‌یک‌ کودتای برفکی!

افرادی که تا قبل از این، حاضر به رعایت قانون نظارت بر نمایش خانگی نمی‌شدند و حالا فریاد وا‌اسفا سر داده‌اند که مصوبه فوق نیاز به قانون قوی‌تری دارد. مسأله مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی و تصریح در نظارت سازمان صداوسیما درباره آن، چیزی است که واکنش برخی افراد یک جریان خاص را به‌دنبال داشته است. این جریان تلاش کرده‌ بعد از اعلام صراحت قانون درباره متولی بودن سازمان صداوسیما در حوزه نظارت بر نمایش خانگی، آن را به سمت و سوی دیگری بکشاند. در گزارش پیش‌رو، به برخی از تناقضات گفتاری و رفتاری این جریان اشاره کردیم.

صف آرایی به سبک تاریخی
تنها چند ساعت بعد از اعلام مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی، یک جریان خاص شروع به اعلام نظر کرد که نظارت سازمان صداوسیما بر محتوای تولید شده در شبکه نمایش خانگی، مصداق پایان این حوزه نمایش است. واکنشی که به شکل زنجیره‌ای و با انتشار تصویر برفک، از‌سوی برخی بازیگران اعلام شد. جالب اینجاست که دغدغه سپاه ابرهه هیچ‌وقت قانون نبوده که اگر این بود، خیل استوری‌های حمایت از اغتشاشات سال قبل و حاشیه‌های آن، به صفحه آنها کشیده نمی‌شد. انتشار تصویر برفکی و اعلام پایان نمایش خانگی، در شرایطی از‌سوی این بازیگران بیان شد که شاید از نظرشان، قرار بود این اعتراض به دیگر گروه‌ها و بازیگران هم کشیده شود اما در نطفه خفه شد و ادامه پیدا نکرد. بخش زیادی از این بازیگران، همین حالا هم برنامه یا سریال‌هایی را در نمایش خانگی دارند و نگاهی ساده به محتوای آن، نشان از آن دارد که اتفاقا دست‌شان برای به اصطلاح خلاقیت و خارج شدن از چارچوب باز بوده است. درست مثل همان صحبتی که سعید مقیسه، رئیس ساترا در گفت‌وگو با شبکه خبر بیان و اذعان کرده که تاکنون تخلف‌های بسیاری ازسوی هدایتگران نمایش خانگی صورت گرفته و این‌که گفته می‌شود ساترا به آن نظارت می‌کند، به معنای این نیست که هیچ محتوایی خارج از این چارچوب تولید نشده است. اذعان مقیسه به تخلف بودن این کار و واکنش برخی هنرمندان به مصوبه اخیر، به‌خوبی نشان می‌دهد که چه جریانی، جلوی اجرای قانون ایستاده است. اما بد نیست نگاهی به جزئیات مصوبه اخیر بیندازیم تا روشن شود دلیل این همه واکنش احساسی و تند چه بوده؛ چرا که ایده و مطالبه نظارت تلویزیون بر سریال‌های شبکه نمایش خانگی، برآمده از اصناف اصلی خانه سینماست و مخالفت فعلی با انتقال نظارت از ارشاد به ساترا، در ادامه سیاست دوقطبی‌سازی یکی از پلتفرم‌هاست که اتفاقا بیشترین تخلف را در این حوزه داشته است.عصر سه شنبه ، مصوبه‌ای از شورای عالی انقلاب فرهنگی بیرون آمد که بر «تعیین الزامات ساماندهی حوزه صوت و تصویر فراگیر» تاکید می‌کرد. شاید تا اینجای کار، مشکلی نبود اما وقتی نام ساترا و تلویزیون به میان آمد، برخی از بازیگران - که با اغتشاشات سال قبل اعلام کرده بودند دیگر هیچ فعالیتی با تلویزیون نخواهند داشت اما به مرور برنامه‌های مختلف و تازه تولید شده‌شان روی آنتن صداوسیما رفت - نسبت به این نظارت هم واکنش نشان دادند تا بگویند که هنوز درشان روی یک پاشنه می‌چرخد. طبق اعلام شورای عالی انقلاب فرهنگی، حیطه اختیارات و وظایف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی در این حوزه مشخص شده و به‌صورت شفاف برای فعالان بخش خصوصی به‌ویژه در پلتفرم‌های پخش صوت و تصویر فراگیر و شبکه نمایش خانگی معین شد که در چه بخش‌هایی باید از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و در چه بخش‌های دیگری باید از سازمان صداوسیما مجوز اخذ کنند. در این جلسه مقرر شد در حوزه سیاست‌ها و ضوابط ساخت و پخش صوت و تصویر فراگیر و شبکه نمایش خانگی، مقررات لازم برای ساماندهی این عرصه با عنایت به سیاست‌ها و اصول تعیین شده از سوی شورای‌عالی انقلاب فرهنگی از سوی مسئولان مربوط به شکل لایحه تهیه و برای تصویب به‌عنوان قانون به مجلس شورای اسلامی ارسال شود. بر‌اساس مصوبه شورای‌عالی انقلاب فرهنگی، وظیفه نظارت در حوزه سکوهای صوت و تصویر فراگیر و شبکه نمایش خانگی طبق قانون اساسی و قوانین موضوعه، بر‌عهده سازمان صداوسیما قرار دارد.

یک اعتراض هدایت‌شده
اما سؤال اینجاست که چرا اعتراضات اخیر به نظارت تلویزیون بر نمایش خانگی، مانند تحریم تلویزیون در سال گذشته خیلی پررنگ نشد و تلاش سپاه ابرهه در همان ابتدا، رنگ باخت؟ درست بعد از این‌که مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی بیرون آمد، چند نفر از فعالان انحصاری ساخت سریال‌های نمایشی در پلتفرم‌ها در استوری‌های یکسانی با انتشار عکس برفک نوشتند: «پایان نمایش خانگی. با چراغ سبز رئیس دولت، نمایش خانگی هم دست صداوسیما افتاد و این یعنی سونامی ممنوع‌الکاری هنرمندان و پایان سردرگمی‌های مردم.»
محمدحسین مهدویان، ایمان صفا، مهراب قاسم‌خانی ، محسن کیایی و علی شادمان از‌جمله انتشار‌دهندگان این استوری بودند.

تناقض رفتار صنفی
به گزارش مشرق اما نکته جالب اینجاست که پیش از این اصناف تهیه‌کنندگی بارها خواستار تغییر نظارت شده بودند و واکنش‌شان به مصوبه اخیر، جای پرسش بسیاری دارد. بر این اساس، در دوران پاندمی با قدرت گرفتن شکل ساختاری و رشد فعالیت‌ پلتفرم‌ها بسیاری از چهره‌های اصلی صنوف به امر نظارت از‌سوی وزارت ارشاد و سازمان سینمایی معترض بودند. غلامرضا موسوی یکی از شرکای سازمان پخش و توزیع سینمای ایران و رئیس یکی از صنوف تهیه‌کنندگان از معترضان به نحوه نظارت بر محتوای آثار پخش شده در شبکه نمایش خانگی بود. جالب اینجاست که موضع خود را در مدت زمان اندک تغییر داده است. او که پیش از این با خوشحالی از پیگیری‌های انجمن تهیه‌کنندگان مستقل و ارائه نظارت نمایش خانگی به تلویزیون گفته بود، کمی بعد عنوان کرد که حق نظارت تلویزیون بر پلتفرم‌ها را منطقی نمی‌داند!

خط شخصی یا فعل صنفی
همزمان، بیانیه خانه سینما درباره این مصوبه منتشر شد که باز هم جای سؤال بسیاری دارد چرا که ریاست هیات‌مدیره این نهاد در دست محمدمهدی عسگرپور (رئیس فعلی خانه هنرمندان) است که به‌صورت همزمان عنوان دبیری انجمن صنفی «وی‌اودی» را یدک می‌کشد. خانه سینما درباره مصوبات اخیر شورای عالی انقلاب فرهنگی بیانیه‌ای صادر و از مسئولان درخواست کرد در این مورد تجدیدنظر کنند. این نهاد در بیانیه خود عنوان کرده بود: «افزایش فشار روانی به هنرمندان و تاکید بر صدور مجوزهای متعدد و سانسورهای بیشتر آثار نمایش خانگی و سینمایی، تنها بحران‌های حوزه فرهنگ را پررنگ‌تر می‌کند و باعث خواهد شد شبکه‌های تلویزیونی خارج از ایران تقویت شوند، مهاجرت سینماگران و تولید فیلم‌های خارج از قاعده افزایش یابد، فرصت‌های اقتصادی سینمای ایران از میان برود، بیکاری و فشار اقتصادی هنرمندان افزایش یافته و در نهایت مخاطبان ناامید و ناراضی شوند.»

مخالفت با جلوگیری از ولنگاری
البته شاید منظور او از فشار روانی، مخالفت با آزادی بی‌حد و حصر و تولید برنامه‌های خارج از چارچوب فرهنگ ایرانی - اسلامی باشد که مدنظر این گروه است. نکته مهم این است که خانه سینما با رهبری محمدمهدی عسگرپور که به‌صورت همزمان هدایت صنف پلتفرم‌ها را بر‌عهده دارد موافق مصوب شدن جایگاه قانونی ساترا توسط هیات دولت و مجلس نیست، در حالی‌که غلامرضا موسوی بر‌اساس مستندات‌ با توسعه جایگاه پلتفرم‌ها تلاش کرد تا سکوی نظارت در این حوزه از ارشاد به ساترا تغییر کند و تا قبل از تغییر ریاست سازمان صداوسیما از مواضع ساترا حمایت می‌کرد. این تناقض البته تازگی ندارد و بارها آن را در حوزه نمایش خانگی دیدیم؛ کما این‌که تاکنون هم بسیاری از پلتفرم‌ها از قوانین مصوب و جایگاهنظارتی ساترا پیروی نمی‌کردند و بسیاری از آثار نمایشی و محتواهای تولیدی پلتفرم‌ها بدون هیچ نظارتی تولید و توزیع شد.برخی کارشناسان معتقدند که اجرای دقیق این مصوبه و حرکت تاثیرگذار در حوزه تنظیم مقررات و نظارت بر محتوای تولیدی در شبکه نمایش خانگی صرفا با «تصویب» و «اعلامیه» محقق نخواهد شد و اعمال مدیریت فعال‌تر و فنی‌تر از سوی ساترا را برای پاک کردن پول کثیف از این حوزه می‌طلبد.

روایتی از یک چرخش!
درخواست اصناف تهیه‌کنندگی برای خارج شدن نظارت از حیطه وزارت ارشاد
اعلام رضایت از نظارت تلویزیون
جریان هدایت شده و استوری‌های برفکی
تغییر موضع درباره نظارت تلویزیون