چالش تمام‌عیار با تهاجم فرهنگی

جبلی در روزهای گذشته از دو مجموعه نمایشی بازدید داشته که قرار است امسال روانه آنتن شوند. یکی با عنوان «فراری» که روایتی از سلوک شهدا و محصول شبکه دوی سیماست و دیگری، سریالی تاریخی با عنوان «رحیل» که شبکه سه آن را در دست گرفته است. رئیس رسانه ملی در این بازدید که مهدی نقویان، رئیس سیمافیلم و محسن برمهانی، معاون سیما هم او را همراهی می‌کردند، به عوامل دو سریال خداقوت گفت و با آنها به گپ و گفتی در خصوص قصه این مجموعه‌ها پرداخت. در این بازدید چند پلان در حضور رئیس رسانه ملی ضبط شد. گزارش پیش‌رو روایت جام‌جم‌ از بازدید رئیس رسانه‌ملی و حال و هوای پشت صحنه است.

پرده اول: فراری
حتی کولر تاکسی با آن ژست و ابهت مدرن‌بودنش هم جانی برایش نمانده که هوای دم‌کرده نیمه خرداد را کمی معتدل کند، چه برسد به این مدرسه پسرانه که جایی در میان روستای گل‌حصار در تب و تاب است تا میزبان رئیس رسانه‌ملی باشد. هر کسی را که نگاه کنی، دستش را سایبان صورت کرده تا شاید واضح‌تر ببیند و از تندی آفتاب به صورتش کم کند. داخل مدرسه شاید سایبان کلاس‌ها فرصتی برای نفس کشیدن باشد اما عوامل سریال بدون وقفه در تب و تاب ضبط دیگر قسمت‌های سریال هستند. چیزی که تا قبل از این درباره سریال فراری گفته می‌شد، این بود که این سریال روایتی از زندگی یکی از شهدای مدافع حرم است اما کارگردان چیز دیگری می‌گوید و از اطلاعات غلط منتشر شده گله دارد. او در جمع خبرنگاران می‌نشیند و در همان گرماگرم ضبط و تندی هوای شرجی، توضیح می‌دهد سریال فراری قرار نیست روایتگر یک فرد یا یک شهید باشد بلکه سلوکی از زندگی آنها ارائه می‌کند.
سریال فراری این روزها ادامه مراحل تصویربرداری خود را در حوالی تهران تجربه می‌کند. جایی در همان مدرسه پسرانه که حالا میزبان رئیس رسانه‌ملی شده است. پیمان جبلی به اولین چیزی که در مورد این سریال اشاره می‌کند، اهمیت کار کودک و نوجوان و تجربه خودش در تدریس است. او می‌گوید: خودم سابقه تدریس در این مقطع را داشتم و اهمیت کار کودک و نوجوان را می‌دانم، چون از حوزه‌هایی است که کم کار شده. این کار، خلأ‌های قبل را پر می‌کند. این سریال یک داستان واقعی است که در بستر زندگی جامعه ایرانی بوده و نشان‌دهنده ارزش‌هایی است که در نسل کودک و نوجوان وجود دارد؛ قصه‌های واقعی که قهرمان‌هایی از نوجوان‌ها را تحویل جامعه داده است. فراری به یکی از این قصه‌ها می‌پردازد.
وی در خصوص دیگر سریال‌های جدید در حوزه شهدای مدافع حرم هم عنوان می‌کند: دوستان ما در سیما فیلم و در مرکز سیمرغ، طرح‌ها و فیلمنامه‌های متعددی را در حال بررسی و اجرا دارند که مجموعه آنها به حوزه‌های دفاع از حرم و امنیت برمی‌گردد که قصه‌های واقعی از این قهرمانان است. این طرح‌ها به‌تدریج وارد مرحله تولید خواهد شد. در مجموع بیش از ۱۰۰طرح و فیلمنامه در حال بررسی است که بخشی از آن به‌همین افراد می‌پردازد. تعدادی از این ۱۰۰طرح به فیلمنامه تبدیل شده و برخی هم به مراحل دیگر رسیده و سریال فراری هم در دوره اخیر انجام شده است. جبلی همچنین در خصوص حمایت دیگر ارگان‌ها از رسانه‌ملی عنوان می‌کند: لازم می‌دانم از همراهی دیگر دستگاه‌ها تشکر کنم. باید به این نکته توجه کنیم که مردم نیاز به سرگرمی دارند و مجموعه‌های تلویزیونی متناسب با همین اهداف باید تولید شود. باید دست‌مان در تولید مجموعه نمایشی پر باشد. حمایتی که تاکنون صورت گرفته، طبیعی و معمولی بوده در حالی که ما نیاز به حمایت‌های بیشتری داریم؛ حمایت‌هایی در بودجه. با زحمت دولت و مجلس، امسال یک بودجه اختصاص یافته است. آنچه ما نیاز داریم این است که این بودجه به طور کامل تخصیص یابد تا مجموعه‌های نمایشی کامل شده و به آنتن برسد. نیاز داریم به حوزه سریال و نمایش به عنوان یک حوزه راهبردی نگاه شود.
دکتر جبلی در بازدیدی که از این مجموعه دارد، به برخی سختی‌ها در ساخت زندگی بزرگان هم اشاره کرده و می‌گوید: بازسازی زندگی بزرگان ملاحظاتی دارد و به ندرت کارهای موفقی از آب در می‌آید. دلیل اول این است که احتمال دارد بگویند فلان اتفاق نبوده یا درست به آن پرداخته نشده است. کما این‌که اگر قرار باشد روایت نعل به نعل از زندگی یک شهید داشته باشیم، خانواده معترض می‌شود که جزئیات درست نبوده است. در واقع هرقدر رویداد مهم‌تر باشد، حساسیت بیشتر می‌شود. بهترین کار همینی هست که شما انجام می‌دهید، یعنی سایه شهید روی درام باشد. این کار به نشان دادن درست شخصیت شهدا هم کمک می‌کند. در واقع این اقتباس کمک می‌کند کارها سرعت بگیرد و ذهن حرکت کند تا ابعادی مختلف به خود بگیرد. رئیس رسانه‌ملی عنوان کرد: پیگیرترین مخاطبان رسانه‌ملی کودکان هستند و بالای ۸۰درصد آنها پیگیر آنتن هستند. ما از هر کاری که در این حوزه باشد استقبال می‌کنیم. باید از کودکی دست فرمان محتوا برای کودک مناسب باشد.
ملک محمدی، مدیر گروه فیلم و سریال شبکه دو هم توضیحات بیشتری درباره این مجموعه می‌دهد: ابتدا همه تصور می‌کردند این سریال، زندگی شهید هادی است. به همین دلیل اسم سریال را فراری گذاشتیم. ما به طور دقیق نمی‌گوییم این سریال مربوط به زندگی فلان شهید است. در عین حال، مجموعه فوق، ما به ازای بیرونی دارد ولی برداشت آزاد برای تولید آن صورت گرفته است. قصه پنج فصل دارد که ۳۰ قسمت در دو فصل در حال ساخت است.
امیر داسارگر، کارگردان سریال فراری هم که پیش از این «منطقه پرواز ممنوع» را در کارنامه خود داشت، جزئیاتی درباره ساخت این سریال ارائه می‌کند: من سال ۹۵ طرحی نوشتم که بعد از آن قرار شد به سریال تبدیل شود. از ابتدای سال ۹۹ نگارش فیلمنامه را شروع کردیم. به طور کلی این مجموعه نگاهی به سبک زندگی شهدا و جهان زیسته آنهاست. حتما در زندگی این آدم‌ها موضوعاتی وجود دارد که در زندگی بقیه نیست. مهم‌ترین نکته، مسئولیت‌پذیری و بی‌تفاوت نبودن آنها نسبت به جامعه است. به هر حال کار، نمایشی است و دنبال ارائه یک قهرمان هستیم. وی ادامه می‌دهد: کلیت فیلمنامه به جهان زیسته خودم مرتبط است. چیزهایی در زندگی شهداست که کمتر درباره آن صحبت شده یا نگاه از بیرون بوده است. تلاش می‌کنیم فضاهای کمتر پرداخته شده را نشان دهیم. صدها ساعت مصاحبه و گفت‌وگو برای این سریال انجام شده‌است. تصویربرداری تا آخر سال ادامه می‌یابد و احتمالا در پاییز پخش آن آغاز می‌شود. به گزارش جام‌جم، در این سریال که تولید شبکه دوی سیماست، بازیگرانی مثل هدایت هاشمی، نسرین بابایی، حسین رفیعی، بهار نوحیان، شهین تسلیمی، جواد خواجوی، مجید پتکی، شهروز آقایی‌پور، افشین آقایی و حسین اوجاقلو به ایفای نقش می‌پردازند. سریال فراری پیش از این در لاهیجان و لنگرود هم تصویربرداری داشت و این روزها در حاشیه تهران به ادامه تصویربرداری مشغول است.

پرده دوم: رحیل
حوالی منطقه ۱۷ و محله فتح تهران این روزها شاهد ضبط یک قصه‌ تاریخی است که خود را برای پخش در ماه صفر آماده می‌کند. تهویه جوابگوی این حجم از شرجی هوا در سوله‌ بزرگ نیست و بازیگران بین ضبط سکانس‌ها، از پنکه‌های دستی کمک می‌گیرند تا قدری از ریختن عرق‌شان در این گرما کم شود و حجم سنگین لباس‌های تاریخی را کمتر احساس کنند. سریال تاریخی رحیل یک روایت دست‌اول از پایان دوران قاجار و ابتدای پهلوی به مخاطب ارائه می‌کند. این مجموعه که تولید شبکه سه سیماست، قصه‌ای زنانه دارد و روایتگر فردی به اسم «مها» و از دربار قاجار است که تلاش می‌کند دیگر زنان اندرونی را با خود متحد و یک تعزیه عاشورایی اجرا کند. بازیگرانی مثل حمیدرضا آذرنگ، اندیشه فولادوند، کاظم هژیرآزاد و ابتسام بغلانی هم در زمان بازدید رئیس رسانه‌ملی، در پشت‌صحنه حاضر و مشغول ضبط برخی سکانس‌های این سریال بودند. در واقع تلاش می‌کنیم مسأله تقویت ایمان و امید که رهبری هم به آن اشاره کردند در محصولات‌مان مورد توجه قرار دهیم. به گزارش جام‌جم، بخشی از آنچه در تولید سریال رحیل اتفاق می‌افتد، درست همان مسأله تبیین جایگاه زن ایرانی است که جبلی بارها به آن اشاره کرده بود. او در بازدیدی که از پشت صحنه این سریال داشت، به مسأله پایبندی زنان به الگوهای ایرانی ــ اسلامی در دوران پهلوی و قاجار اشاره کرد و می‌گوید: رمز پایداری زنان در آن دوران اعتقادات دینی‌شان بوده. به‌طور کلی، وفاداری به تاریخ کار سختی است و به‌دلیل این‌که با کارهای جاری تلویزیون متفاوت است نیاز به داستان‌های مختلف جدید داریم. دغدغه همیشگی من این بوده که آماده‌سازی کارهای فاخر را در اولویت قرار دهیم. تاکید داریم به کارهای تاریخی کمک کنیم‌. این سریال تاریخی، مصداق روشنی از هویت ایرانی است.
وی ادامه می‌دهد: اینجا باید یادی از مرحوم حسام محمودی هم داشته باشم که در این مجموعه نقش قابل‌توجهی را ایفا کرده و سرنوشت این بود که در بین ما نباشد. در دوران تحول رسانه‌ملی از ابتدا تاکید بر دو عبارت هویت‌محوری و عدالت‌گستری داشتیم و تلاش کردیم در همه آثار تولیدی، به‌خصوص در گونه نمایشی، به آن توجه کنیم. هویت زن ایرانی در فراز و فرودهای تاریخ در این مجموعه نمایشی، به زیبایی به تصویر کشیده شده است؛ در واقع منظور هویت اعتقادی، دینی، فرهنگی و اجتماعی است که زن ایرانی در دوره‌های مختلف ــ چه دوره‌هایی که تحت فشار محدودکننده پهلوی اول و دوم بوده و چه در دوره‌هایی که از زن به‌عنوان یک عنصر مغلوب و تحت اختیار استفاده می‌شده ــ پشت‌سر گذاشته است.
رامین عباسی‌زاده، تهیه‌کننده سریال رحیل است که پیش از این کارهایی مثل او یک فرشته بود و احضار را در کارنامه کاری خود داشت. او در بازدید رئیس رسانه‌ملی از این سریال عنوان می‌کند: یک‌سال‌و‌نیم روی فیلمنامه کار و آن را کامل کردیم تا عوامل، تسلط کافی را داشته باشند. در دوره قاجار و پهلوی، آن‌طور که باید به زن ایرانی توجه نشده و خواستیم نشان دهیم که راه نجات، اسلام و توجه به اهل‌بیت بوده است. تا الان حدود ۴۰درصد سریال رحیل انجام شده و تدوین همزمان انجام می‌شود. اگر خدا یاری کند، قسمت‌های اول آن در ماه صفر پخش خواهد شد.

توجه رسانه ملی به گونه‌های نمایشی
نکته جالبی که می‌توان در بازدیدهای رئیس رسانه‌ملی از سریال‌های مختلف به‌وضوح دید، توجه او به سریال‌های مختلف است. یعنی مثل دوره‌های قبل نیست که این بازدیدها، مختص سریال‌های الف باشد. پیمان جبلی درخصوص دغدغه‌ای که او را به پشت صحنه این مجموعه‌ها می‌کشاند، به جام‌جم می‌گوید: ما با چالش‌های جدی روبه‌رو هستیم که اگر در یک عنوان بخواهم خلاصه کنم، باید بگویم در تهاجم فکری و فرهنگی هستیم که دشمن به جامعه و فرهنگ ایرانی وارد می‌آورد. بخشی از این چالش ضدفرهنگی که در ایران با آن روبه‌رو هستیم، ناشی از دشمنی دشمن است تا نقطه‌قوت ما را بگیرد. بخشی هم ممکن است به‌دلیل رویکردی باشد که در داخل کشور و در مجموعه‌های تولیدکننده محصولات فرهنگی شکل گرفته است. وی ادامه می‌دهد: این عامل باعث می‌شود که بخواهیم نقش پررنگ‌تری داشته باشیم و تلاش کنیم که در گونه‌های مختلفی که تولید می‌شود، آن را در نظر بگیریم. از مهم‌ترین گونه‌های تولیدات تلویزیونی، مجموعه‌های نمایشی است. باید تمام توان‌مان را برای تقویت تولید نمایشی در گونه‌های مختلف بگذاریم. ریزه‌کاری‌های مد نظر مخاطب را هم در نظر داشته باشیم تا بتوانیم در این چالش بسیار مهم، دست برتر را داشته باشیم. چالش جدی و موقعیت سختی است اما ایمان ما به عزم و اراده همکاران‌مان در سازمان، جدی است.