به تعبیر اهل معرفت، سحر ماه رمضان، حدیث بنده با خداست. سحر خلوت بندگی است؛ در سحر سفارش به دعا و مناجات و راز و نیاز شده است. دعای ابوحمزه، دعای سحر، دعای افتتاح و... این ادعیه آسمانی مشحون از تکه‌ها و نکته‌های عاشقانه و عارفانه است. برنامه ماه خدا هم امسال تلاش کرده با تنوع در ساختار، محتوای معرفتی و غنای ویژه آن لحظات ناب بندگی، اوقات و فرصت مغتنمی را برای همراهان سحری خویش فراهم کند. مخاطبان با تماشای برنامه ماه خدا، امسال با ترکیبی از برنامه‌های مناجات، سخنان اهل معرفت، سخن بزرگان از متقدمین و متأخرین و نیز نکات ناب شنیدنی از علما و اهل فضل و نیز آوازهای عرفانی و مناجاتخوانی زنده مواجه می‌شوند. در واقع این برنامه تلاش کرده لحظات شیرین معنوی را در سحرگاه برای مردم ترسیم کند.
سیدپوریا ملک‌آبادی، تهیه‌کننده برنامه ماه خدا در پاسخ به این سؤال که این برنامه سال‌هاست روی آنتن شبکه یک است، برای این‌که همچنان طراوت خودش را برای مخاطب حفظ کند از چه راهکارهایی بهره می‌برید به جام‌جم می‌گوید: برنامه سحرگاهی ماه رمضان شبکه یک مخاطب خیلی زیادی دارد و سال‌هاست که جزو پرمخاطب‌ترین برنامه سحرهای تلویزیون است. امسال سعی کردیم ویژگی‌های برنامه که برای مردم مهم و نوستالژی است را حفظ کرده و بخش‌هایی را که نیاز بوده به لحاظ فرم و محتوا به‌روزرسانی شوند، اضافه کنیم. ایده‌ای بود که نام برنامه عوض شود، ولی هیچ دلیل و لزومی نداشت اسم و برندی که شکل گرفته را تغییر دهیم.
مناجاتخوانی چوپان‌ها
وی درباره اجرای حسن سلطانی که سال‌هاست اجرای این برنامه را به عهده دارد، بیان می‌کند: آقای سلطانی ۱۰ تا ۱۲ سال است که مجری ویژه‌برنامه سحرگاهی رمضان شبکه یک است و مخاطبان به حضور او عادت کرده‌اند. ضمن این‌که او فرد بزرگی است و پشت صحنه همانی است که جلوی دوربین است. علاوه‌بر آن باتجربه بوده و سال‌ها کار کرده است. از ۱۴ تا ۱۵ آیتمی که در برنامه داریم ۱۱ تا ۱۲ بخش تولیدی است. ضمن این‌که امسال به جای مناجاتخوانی در استودیو به شهرستان‌های مختلف رفتیم و کسانی که مناجاتخوانی، چاوشیخوانی و نواحی‌خوانی می‌کنند و خوش‌صدا هستند در لوکیشن‌هایی که با فضای سحر هماهنگی دارد، مناجات‌شان را پخش می‌کنیم. به عنوان مثال تعدادی چوپان هستند که سحرها در دشت و کویر ضمن چوپانی کردن، مناجاتخوانی هم می‌کنند که مخاطبان در قسمت‌های بعدی خواهند دید یا در جایی که شیخ بهایی آنجا را محل عبادت خود کرده و تک‌تک آجرهایش را خودش گذاشته، مناجات ضبط کردیم و در حال حاضر گروه در اصفهان تصویربرداری می‌کند. چند روز پیش در کاشان و تالش بودیم، چون شبکه یک هستیم و می‌خواهیم برای کل ایران برنامه بسازیم.
این تهیه‌کننده درباره یکی از بخشهای برنامه که به نام «دامن‌کشان» و در قالب گفت‌و‌گو با مادران شهدا پخش می‌شود، توضیح می‌دهد: از آیتم مادران شهدا استقبال زیادی شده و با مادران شهدای مدافع حرم، شهدای فاطمی، شهدای انقلاب، شهدای جنگ و شهدای اخیر گفت‌و‌گوهایی راجع به فضای عبادت سحر، مناجات و خلوت شهید صحبت می‌کنیم که به‌شدت دلنشین شده و خود این مادران برای‌مان پررنگ هستند؛ یعنی مادران برای‌مان مهم هستند، زیرا ایشان جهاد کردند و پسران‌شان شهید شدند. برنامه ما یک سبک و سیاق زنانه هم دارد. یکی از آیتم‌ها با حضور میکائیل براتی است و خطبه متقین آیت‌ا... مصباح که ویژگی‌های مومن و شیعه را بیان می‌کند به زبان نقاشی به صورت استعاری کشیده می‌شود؛ یعنی گروه پژوهش صحبت‌های آقای مصباح را شنیدند و از داخلش کلمات استعاری درآوردند، همزمان هم برایش نقاشی کشیده می‌شود؛ یعنی هم پادکست و هم نقاشی با حضور میکائیل براتی است که از نقاشان برتر کشور است. این آیتم بسیار زیبا شده است.
فراز دعای جوشن کبیر
وی درباره آیتم حرم امام رضا(ع) که حال و هوای خاصی دارد، عنوان می‌کند: مخاطب سحر را خیلی دوست دارد و علاقه‌مند است به حرم امام رضا(ع) برود، چون در آنجا سحرها چاوشیخوانی پخش می‌شود و بچه‌های ما در حرم امام رضا(ع) تصویربرداری کردند و در کنارش، صوت استاد کریمخانی که سال‌ها می‌خواندند را گذاشتیم که آیتمی ویژه شده است. برای آیتم اخلاقی هم در محضر آقای جاودان هستیم. آیتم فراز دعاهای جوشن کبیر با صدای آقای اصفهانیان است که خیلی به دل مخاطبان نشسته است. یک بخش گفت‌و‌گوی اصلی داریم که هر ۱۰شب سخنران عوض می‌شود که آقای میرهاشم حسینی دهه اول بود، حاج‌آقا نظافت دهه دوم و آقای آقا‌تهرانی هم دهه سوم سخنران است. برای شب‌های مناسبتی مثل شب وفات حضرت خدیجه(س)، میلاد امام حسن(ع) و شب‌های قدر مداحی زنده در استودیو داریم. هر شب بخش مداحی و روضه‌خوانی حاج‌منصور ارضی را داریم. دعای سحر را به دو شکل مختلف تهیه کردیم؛ یک دعای سحر که در شهرستان یزد ضبط شده که کمی فضایش زنانه است و یک دعای سحر در حرم امام رضا(ع) داشتیم که با صدای نوستالژی مرحوم صالحی و آقای موسوی قهار پخش می‌کنیم. این فضای نوستالژی برای مخاطب جذاب است.
ملک‌آبادی درباره دیگر بخشهای برنامه عنوان می‌کند: یک بخش دعای بزرگان داریم که قبل از اذان پخش می‌شود. یکی از بخشهای برنامه، مناجات خارجی‌زبان‌هاست. همه آیتم‌ها نام دارد و آقای راغب هم تیتراژ را خوانده است. مناجاتخوانی آقای کریمخانی در ایوان مقصوره از دیگر بخش‌هاست.
وی در پاسخ به این سؤال که به چه دلیلی برای هر آیتم نامی انتخاب کردید؟ بیان می‌کند: باتوجه به سبک و سیاق برای هر آیتم نام انتخاب کردیم تا هم مخاطب بداند چه آیتمی می‌بیند و هم خوش‌ذوقی شود؛ مثلا نام آیتم تیتراژ برنامه سراپرده، آیتم مناجاتخوانی حاج‌منصور حریر دعا، آیتم دعای سحر دست‌افشان و ... است.
این تهیه‌کننده در پاسخ به این سؤال که یکی از بخش‌هایی که حال و هوای برنامه ماه خدا را با سال‌های قبل متفاوت کرده، قسمتی است که متناسب با خطبه نقاشی کشیده می‌شود، در این‌باره توضیح می‌دهد: می‌توانیم محتوا را به دو صورت (مستقیم و غیرمستقیم) به مخاطب ارائه کنیم اما بهتر است از روش مستقیم‌گویی بهره نبریم و محتوا به‌واسطه خلاقیت شکل بگیرد. فضای ما کاملا با خلاقیت و ذوق است و به شکل استعاری مفاهیم مختلف روزمره را منتقل می‌کنیم، زیرا مخاطب نوجوان و جوان را باید به گونه‌ای دیگر درگیر کنیم.
به همین دلیل این آیتم نقاشی را گذاشتیم، تیم پژوهشی کلیدواژه‌ها را استعاری درمی‌آورند و برای نقاشی در اختیار نقاش قرار می‌دهند. در مجموع گروه اتاق فکر داریم، درباره محتوا ساعت‌ها فکر و صحبت شده و کلیدواژه درآوردیم و این کلیدواژه‌ها به نقاشی تبدیل شد و همه این موارد می‌شود خلاقیت رسانه‌ای.
رنگ فیروزه‌ای برای دکور
ملک‌آبادی ادامه می‌دهد: کل شاکله برنامه این گونه است و هدف من این بود که موضوعات زنانه در برنامه مطرح شود. دهه اول راجع به سیره حضرت زهرا(س) صحبت کردیم. فضای برنامه و فرم دکور یکپارچه است. در سحرگاه پرده‌های آسمان رقیق می‌شود و رحمت خدا بر سر کسانی که عبادت می‌کنند، بیشتر سرازیر می‌شود. به همین خاطر فضای برنامه را آسمانی‌شده، طراحی کردیم. تلاش کردیم روحیه لطیف سحرگاهی را نشان دهیم، رنگ مناجاتی فیروزه‌ای و رنگ آسمانی را برای دکور درنظر گرفتیم.
این تهیه‌کننده در پاسخ به این سؤال که یکی از بخشهای مهم برنامه پخش سخنرانی است و برای هر دهه، یک سخنران درنظر گرفته شده است. موضوعاتی که انتخاب می‌شود را سخنران انتخاب می‌کند یا تیم اتاق فکر تعیین می‌کند، توضیح می‌دهد: گروه اتاق فکر به همراه رئیس شبکه، گروه و خود سخنران، یعنی جمع عقلا و مشاوران مختلف کنار هم هستند و موضوعات جمع‌بندی می‌شود که به چه مسائلی بپردازیم. بنای ما بر این بود که دهه اول در مورد سیره حضرت صدیقه(س)، دهه دوم راجع به نهج‌البلاغه و دهه سوم درباره امام زمان(عج) و شب‌هایی که مناسبتی است، راجع به آن صحبت کنیم. به عنوان مثال در مورد حضرت خدیجه(س) صحبت کردیم و شب میلاد امام حسن(ع) درباره ایشان گفتیم و شب‌های قدر هم راجع به آن صحبت می‌کنیم. در شبکه یک این را در نظر گرفتیم که مناجات‌ها و دعاهای‌مان همه براساس امت باشد. یعنی همه دعا کنند و فردی نباشد. این‌که تمام مردم کشور درگیر این فضا شوند.
فضای تصویری و سمعی
پوریا ملک‌آبادی، تهیه‌کننده در بخشی از صحبتش می‌گوید: در بحث فرم برنامه به این موضوع در کار دقت کردیم که فضای برنامه سحر فقط فضای دیداری و تصویری نیست و فضای سمعی هم هست؛ چون آدم‌هایی که موقع سحر بیدار می‌شوند یا مناجات می‌کنند یا سحری می‌خورند و غیر از این‌که می‌خواهند تلویزیون را ببینند باید تلویزیون را بشنوند؛ یعنی اگر تصویر تلویزیون را نبینند، بتوانند از برنامه استفاده کنند. به همین خاطر کل فضاهای‌مان فقط فضای تصویری نیست و اصلا در برنامه سکوت نداریم و فضای سمعی هم هست و همه می‌توانند بشنوند؛ مثلا مرحوم کریمخانی، آقای جاودان و یا خطبه متقین حتی اگر تصویرش را نبینند، صحبت پادکستی آقای مصباح را می‌شنوند و همه فضای‌مان تصویری و متکی به دیدار نیست و حتی اگر نتوانند تلویزیون را ببینند می‌توانند بشنوند.
