موج بیماری در کمین جامعه چاق ایرانی

دیابت، چربی خون، فشار خون بالا، بروز بیماری‌های حرکتی، کمردرد، سکته ایسمتیک و انواع سرطان‌ها میراث همین پرخوری‌های نابه‌جاست. در حال حاضر آمارهای وزارت بهداشت نشان می‌دهد که بیش از ۷۰‌درصد مردم در کشور ما اضافه وزن دارند و بیش از ۵۶درصد جمعیت بالای ۱۸ سال کشور دارای شاخص توده بدنی بالای ۳۰ و اضافه وزن و چاقی هستند و این ماجرا زنگ خطر را برای همه ما به صدا درآورده است.

چاقی عمومی تقریبا از قرن ۲۱ به یک بیماری غیرواگیر و شایع تبدیل شد از همان زمانی که زندگی رو به ماشینی شدن رفت و غذاهای فست‌فودی جایش را در زندگی همه مردم باز کرد. پرخوری و ورود غذاهای بی‌کیفیت به سفره مردم کافی بود که انواع بیماری‌ها نیز در بین مردم شیوع پیدا کند. آمارها نشان می‌دهد که در۲۰ سال گذشته آمار افراد چاق در دنیا دو برابر شده است و در این ماراتن نیز زنان گوی سبقت را از مردان ربوده‌اند. از میان افراد چاق در دنیا ۵۷درصد زن و بقیه مرد هستند. مریم محمدی، کارشناس تغذیه در گفت‌وگو با جام‌جم تاکید می‌کند: «آمار افراد چاق در ۵۰ سال گذشته نزدیک به شش برابر شده و آن هم به‌دلیل ‌بی‌تحرک بیشتر مردم است. این در حالی است که سبک زندگی ما ایرانی‌ها هم بسیار تغییر کرده و سبب شده پرخوری به سبک زندگی بچه‌ها نیز وارد شده و که ۱۵درصد بچه‌ها دچار چاقی باشند.» او گذری هم به آمارهای چاقی در ایران می‌کند و می‌گوید: «طبق آمار وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی، ۷۰‌درصد ایرانیان به چاقی و اضافه وزن (۴۷‌درصد اضافه وزن و ۲۳‌درصد چاقی) مبتلا هستند و افزون بر آن، ۴و۵درصد جمعیت کشور نیز از چاقی مفرط رنج می‌برند. هر چند که مسائل ژنتیکی در کاهش وزن تاثیر زیادی دارد اما باید گفت بیشتر از ژنتیک، این سبک زندگی و غذا خوردن است که باعث چاقی افراد می‌شود.»محمدی به این موضوع اشاره می‌کند که وضعیت خوبی در جدول چاقی نداریم در واقع چاقی با سیر صعودی در حال همه‌گیر شدن است و این می‌تواند آمار بیماری‌های زیادی از جمله دیابت را در کشور ما جابه‌جا کند. او بر این باور است که باید ابتدا چاقی را بشناسیم و بعد برای آن راه درمان پیدا کنیم و در توضیح آن می‌گوید: «وقتی شاخص توده بدنی بالا برود، می‌گوییم فرد چاق است یه این معنا که در بدن این فرد تعداد کالری دریافتی از تعداد کالری سوزانده شده بیشتر است.»البته باید این را هم بگویم که مقداری چربی برای بدن نیاز است در مردان، چربی ضروری حدود ۳درصد وزن بدن و در زنان حدود ۱۲درصد وزن بدن را تشکیل می‌شود. بازه سالم چربی بدن در مردان ۱۸ تا ۲۴درصد و بازه سالم چربی در زنان، ۲۵ تا ۳۱‌درصد است.»

چاقی و افسردگی

این متخصص تغذیه به این موضوع اشاره می‌کند که چاقی تنها مشکلات جسمی ایجاد نمی‌کند، بلکه گاهی اثرات روانی که اضافه وزن برای فرد به‌دنبال دارد، خیلی بیشتر از اثرات جسمی است‌. «این بیماری می‌تواند با خودش استرس و افسردگی به‌دنبال بیاورد و آمارها نشان می‌دهد که آمار گوشه‌گیری در افراد چاق بیشتر از دیگران است. اصولا این افراد با اختلالاتی در خوراک، مصرف مواد مخدر، اسکیزوفرنی، بیش‌فعالی و نقص توجه و استرس روبه‌رو می‌شوند.» او می‌گوید‌: «وقتی پدر و مادر چاق هستند کودکان نیز در بیشتر موارد از آنها الگو برداری کرده و غذای بیشتری می‌خورند اما گاهی یادگرفتن روش‌های دهانی برای مقابله با اضطراب نیز می‌تواند در افزایش چاقی نقش مهمی ایفا کند. افرادی که با مشکل عاطفی روبه‌رو می‌شوند یا کسانی که به افسردگی فصلی دچار می‌شوند اشتها و وزن‌شان گاهی بیشتر می‌شود.» او بر این باور است که بسیاری از بیماران چاق، آشفتگی هیجانی دارند و به علت در دسترس بودن مکانیسم پرخوری در محیط زندگی، یاد گرفته‌اند که از گرسنگی مفرط یا اشتهای بیش از حد زیاد به‌عنوان ابزاری برای مقابله یا مدارا با مشکلات روان‌شناختی استفاده کنند.

حل معضل چاقی نیاز به بسیج همگانی دارد

وقتی جامعه گرفتار چاقی می‌شود انواع بیماری‌ها بیشتر می‌شود و این می‌تواند هزینه‌های زیادی را روی دوش سلامت جامعه قرار دهد به همین دلیل آنچه که می‌تواند در زمینه تاثیرگذار باشد، پیشگیری است، چرا که همین پیشگیری است که می‌تواند از هزینه‌های درمان و فشار مضاعف به نظام سلامت و سازمان‌های بیمه‌گر جلوگیری کند.همین چند سال پیش بود که وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی پویشی را به راه انداخت که بر بحث کنترل فشار خون تاکید داشت در این پویش بسیاری از افرادی که از میزان فشارخون خودآگاهی نداشتند از آن مطلع شدند و حرکت برای حل مشکل فشار خون آغاز شد، هر چند که این پویش با اپیدمی کرونا همراه شد و نتیجه‌ای از آن حاصل نشد اما به نظر می‌رسد که در حوزه چاقی نیز باید حرکتی جدی مانند آنچه که برای فشار خون به راه افتاد، طرح‌ریزی شود تا کمتر این بیماری قرن دامان مردم را بگیرد. به نظر می‌رسد که افزایش سواد سلامت و آگاه‌سازی مردم از افزایش چاقی می‌تواند قدمی موثر در کاهش این معضل بردارد اما به شرطی که این برنامه‌ها درست و با برنامه و ادامه‌دار پیگیری شود. شناسایی افراد چاق و معرفی آنها به پزشکان متخصص و رفع چاقی به صورت فرد به فرد می‌تواند یک قدم ما را به کاهش اضافه وزن کمک کند. مدت‌هاست پویش‌های پیشگیری از چاقی توسط سازمان جهانی بهداشت و نهادهای پیشرو بهداشت عمومی حمایت می‌شود. سازمان جهانی بهداشت توصیه می‌کند که کشورها پویش‌های رسانه‌های جمعی را در مورد رژیم‌های غذایی سالم برای کاهش مصرف چربی‌ها، قندها، نمک و ترویج مصرف میوه و سبزیجات اجرا کنند.

روزنامه جام جم