چهره‌های‌خارجی در قاب‌‌ایرانی

همان‌طور که اشاره شد این بده بستان‌های فرهنگی و هنری تعدادشان زیاد است و البته سابقه طولانی هم در دنیا و همین ایران خودمان دارد. این شب‌ها که سریال تمام رخ از شبکه سه سیما پخش می‌شود و تعداد زیادی از بازیگران خارجی را کنار ایرانیان برای روایت قصه‌اش برگزیده است، بهانه‌ای شد تا از این میان تعدادی از آثار تلویزیونی را مرور کنیم که بازیگرانی از دیگر ملیت‌ها در آن حضور پررنگی داشتند.

حضور بازیگران خارجی در سریالی وطنی یا تصویربرداری بخشی از یک قصه ایرانی در خارج از کشور، تقریبا به رویه‌ای معمول بدل شده که سعی دارد جذابیت بیشتری به اثر ببخشد اما گاهی این اتفاق بدون دلیلی محکم رخ می‌دهد و فقط جنبه تزئینی می‌یابد و گاهی واقعا به فراخور قصه صورت می‌گیرد. این روزها هم سریال‌هایی چون سلمان فارسی در خارج از کشور تصویربرداری می‌شود و در طول قصه خود هم از بازیگران خارجی بهره برده نظیر هشام رستم، بازیگر ترک تبار اهل تونس که در این سریال نقش راهب کلیسای بیزانس را بازی کرد و البته اجل امانش نداد تا حاصل کار خود را در تلویزیون به تماشا بنشیند. برخی آثار دیگر نیز که در مرحله پس از تولید یا پخش هستند هم در داخل یا خارج ایران بازیگران غیرایرانی را به کار گرفتند.

بازیگرانی از غرب تا شرق

سریال تمام رخ که به‌تازگی این شب‌ها روی آنتن شبکه سه سیما رفته است، بخشی از قصه خود را در خارج کشور روایت می‌کند. ابوالفضل صفری، تهیه‌کننده «تمام رخ» در گفت‌وگو با جام‌جم بیان کرده، گروه در دو کشور تصویربرداری داشته که یکی از آنها ترکیه است. همچنین در تیم نقش‌آفرینان سریال ۱۰بازیگر خارجی از سرزمین‌های مختلف همچون روسیه، آمریکا، اوکراین، همچنین کشورهای آسیایی و آفریقایی حضور دارند که یکی از بازیگران زن این سریال از اهالی اوکراین است و گفته می‌شود نقش شاخصی میان بازیگران خارجی دارد و بازی‌اش آغاز شده است.

عاشقان ناکام

سریال مدار صفر درجه به کارگردانی حسن فتحی که روی آنتن شبکه یک سیما رفت، به فراخور قصه که بخشی از آن در خارج از کشور می‌گذشت تعدادی بازیگر خارجی، ایفاگران برخی نقش‌ها بودند. در این میان، دو نفر از بازیگران نقش‌های اصلی یعنی شخصیت سارا آستروک و سرگرد بهروز فتاحی هم از خارجی‌ها انتخاب شده بودند. ناتالی متی که پس از این سریال هم در یک فیلم سینمایی با فتحی همکاری داشت، با مدار صفر درجه و دوبله مریم شیرزاد در قصه‌ای عاشقانه و تاریخی در ایران شناخته شد. این بازیگر که از مادری ایتالیایی و پدری هلندی زاده شده، ملیت فرانسوی دارد و دانش‌آموخته تئاتر است. متی با مردی ایرانی ازدواج کرده و به همین علت تا حدی به زبان فارسی تسلط دارد. نکته جالب دیگر درباره این سریال حضور یک بازیگر لبنانی در نقش یک ایرانی است. پیر داغر، ایفاگر شخصیت سرگرد فتاحی بود و پیش و پس از آن هم در چند اثر تلویزیونی و سینمایی ایران بازی کرد. همان‌طور که اشاره شد در میان بازیگران خارجی سریال از ملیت‌های مختلف مجارستانی، فرانسوی و عرب این دو نفر بیشتر مورد توجه قرار گرفتند و در خاطره‌ها ماندند.

پیوند ایرانی و تاجیکستانی

قصه سریال تاریخی «در چشم باد» با دوستی یک خانواده ایرانی و یک خانواده تاجیکستانی شروع می‌شود که هر دو در صف مبارزه با بیگانگان و در گروه همراهان میرزا کوچک‌خان بودند که پس از شکست جنبش جنگل به تهران می‌آیند. بازیگران خانواده تاجیکستانی واقعا از اهالی این کشور بودند. ستاره صفرآوه، نقش لیلی را بازی می‌کرد که به عقد پسر خانواده ایرانی درآمد و عشق میان آنها سرنوشت عجیبی پیدا کرد و بارها با جدایی همراه بود. حبیب‌ا... عبدالرزاق از تاجیکستان هم ایفاگر نقش حسام، پدر لیلی بود که بازیگران این سریال پیشتر او را با نقش مراد در سریال «شکرانه» دیده بودند. بازیگر نقش مادر این خانواده (مه‌لقا) هم لطافت یوسفی از هنرپیشگان تاجیک بود.

فوتبالیستی که بازیگر شد

یکی از بازیگران خارجی که در دو سریال ایرانی حضور پیدا کرد و البته تفاوت بارزی با دیگر بازیگران غیرایرانی دارد، اشپیتیم آرفی است. او که به‌عنوان فوتبالیست در تیم‌های ایرانی بازی می‌کرد، تبار آلبانیایی دارد و البته شهروند آلمان هم هست. این بازیکن در کشورمان بازیگری را هم تجربه کرد. ابتدا در فیلم «چند می‌گیری گریه کنی؟» به کارگردانی شاهد احمدلو دیده شد و بعد از آن در سریال‌های «لژیونر» به کارگردانی مسعود آب‌پرور و «دیوار به دیوار» به کارگردانی سامان مقدم ایفای نقش کرد. فیلم‌های سینمایی «ما همه با هم هستیم» و «آوار» هم از دیگر آثار اوست. آرفی در ایران به مربیگری فوتبال و همچنین بازی در تیم چوگان هم اشتغال داشته است.

یک حضور شیرین

ماجراهای آقا ماشاءا... هندوانه‌فروش و خانواده‌اش که برای بهتر شدن زندگی شرافتمندانه‌شان تلاش می‌کردند و مدام به بن‌بست می‌خوردند در رمضان سال ۱۳۸۳ بسیاری را با خود همراه کرد. این سریال با نام «خانه به دوش» به کارگردانی رضا عطاران هنوز هم هوادار دارد و بخش‌هایی از آن در فضای مجازی بازنشر و دیده می‌شود. یکی از شخصیت‌های شیرین این سریال پسری افغانستانی و ساکن ایران بود که نقشش را حسن بوستانی به شیرینی بازی می‌کرد. گفته می‌شود او را که پیش از این تجربه بازیگری نداشت، عطاران اتفاقی یافته و برای این نقش انتخاب کرده است.

هم‌زبانی خوش‌آهنگ

سریال‌هایی هستند که تمام یا برخی قسمت‌های قصه‌ای که روایت می‌کنند در خارج از کشور می‌گذرد. این آثار معمولا ناگزیرند از چهره‌های خارجی بهره ببرند تا فضاسازی بهتری داشته باشند و باورپذیرتر از آب دربیایند؛ در صورتی‌که گاهی شاهد بودیم بازیگران ایرانی با گریم و تغییر لحن و زبان در قامت یک شخص خارجی ایفای نقش کردند اما به موفقیت نرسیدند. به‌طور کلی ورای سنجش توانایی بازیگران تاجیکستان و افغانستان در آثار ایرانی می‌شود گفت اهالی این دو کشور به‌دلیل نزدیکی زبان‌شان به ما، ظرفیت خوبی برای همکاری دارند.

بازی‌ با همسایه‌ها

بهره بردن از حضور بازیگران خارجی در سینما و تلویزیون ایران سابقه طولانی دارد اما یکی از نخستین‌ سریال‌های تلویزیونی معروف که پس از انقلاب، بخشی از قصه خود را به خارج از کشور برد و از بازیگران خارجی استفاده کرد، سریال خاطره‌انگیز «بازی با مرگ» به کارگردانی حمید تمجیدی بود. این سریال سکانس‌هایی را در ترکیه تصویربرداری کرد و در این سکانس‌ها بازیگران شناخته شده بسیاری از این کشور حضور داشتند. جنید آرکین، بولنت پولات، برین توپال اغلو، صالح کرمزی و... از این جمله هستند.

ژانگ از خطه چین

سیروس مقدم از جمله کارگردانان فعالی است که با ساخت سریال پایتخت در چند فصل توانست شهرت بسیاری پیدا کند. مقدم در یکی از فصل‌های سریال پایتخت که نوروز ۹۳ روانه آنتن شبکه یک شد، سراغ یک بازیگر چینی رفت؛ منگ هان ژانگ، بازیگر چینی سریال پایتخت که نقش همسر ارسطو را ایفا کرده بود. این بازیگر دانش‌آموخته رشته زبان و ادبیات فارسی بود. همچنین او یک کتاب درباره مقایسه ضرب‌المثل‌های فارسی و چینی به نگارش درآورده است.

خارجی‌ها و «شهباز»

سریال شهباز که آذرماه تصویربرداری‌اش به پایان رسید، این روزها در مرحله پس‌تولید قرار دارد. در این سریال که به‌واسطه قصه غالبا چهره‌های جوان و شناخته شده را کنار همدیگر جمع کرده است، اسامی چند بازیگر خارجی هم به چشم می‌خورد. از‌جمله بازیگران خارجی «شهباز» فیلیپ ساپرکین، یوفی تیان و... هستند. حمیدرضا لوافی، کارگردان سریال در مورد هدایت بازیگران خارجی به جام‌جم می‌گوید: در یکی دو بخش بازیگران خارجی داشتیم که به زبان فارسی مسلط بودند و برای همین خیلی با مشکل مواجه نشدیم. همچنین در ترکیه چند بازیگر خارجی داشتیم. اولین‌بار بود که با بازیگران خارجی کار می‌کردم. تجربه جالبی بود اما نسبت به هدایت دیگر بازیگران نیاز به زمان بیشتری داشت. یک بازیگر چینی، چند بازیگر ترکیه‌ای و یک بازیگر انگلیسی داشتیم. ارتباط برقرار کردن با این بازیگران کمی سخت بود چون شیوه بازی و فرهنگ‌شان با ما فرق می‌کند اما با ممارست و تمرین به چیزی که می‌خواستیم نزدیک می‌شدیم.

روزنامه جام جم