آب‌شرب، کم‌‌ارزش‌تر از همیشه!

بر اساس نتایج مطالعات رسمی، سالانه حدود چهار میلیارد متر مکعب از منابع آب شرب و شیرین درونشهری ایران به طرق مختلف از دست می‌رود. عدد فوق بسیار وحشتناک است و با این که توصیه، هشدار و اخطار‌های مسئولان فقط به درون خانه‌ها و میزان آب مصرفی برای استحمام و مسواک‌زدن و شستن ظروف ختم می‌شود، اما کسی از لوله‌های پوسیده و نشتی‌های چند میلیون متر مکعبی و ساخت و ساز‌هایی با آب شرب حرفی نمی‌زند.

در شرایطی بار‌ها شنیده‌ایم برای صرفه‌جویی باید زمان استحمام را از متوسط ۱۰دقیقه به پنج دقیقه کاهش دهیم و شست‌وشوی ظروف را حتی‌الامکان با ماشین ظرفشویی انجام دهیم تا مصرف آب کاهش یابد که ۴۰درصد از حدود ۹۰۰۰کیلومتر خط لوله و آبرسانی در پایتخت عمر بالای ۵۰ سال دارد و به دلیل فرسودگی خطوط انتقال آب در کل کشور نزدیک به نیمی از آب قبل از رسیدن به خانه‌ها در زیر زمین هدر‌ می‌رود. برای فهمیدن عمق فاجعه در میزان هدررفت آب در ایران می‌توان یک مقایسه ساده انجام داد. بر این اساس، مقدار آبی که در کشور در قالب آمار «آب بدون درآمد» هدر می‌رود، نزدیک به پنج برابر کشور توسعه‌یافته آلمان است. این در حالی است که متوسط بارش سالانه در آلمان، سه‌برابر متوسط بارش در ایران برآورد می‌شود. به استناد مستندات ارائه‌شده از سوی شرکت آب و فاضلاب کشور، در سال۹۹ بیش‌از یک میلیارد و ۱۳۱میلیون متر مکعب از هشت میلیارد و ۳۷۹میلیون متر مکعب آب شرب تصفیه‌شده در قالب هدر‌رفت ظاهری به دست مصرف‌کننده نهایی نرسیده که از این مقدار ۴۱۱میلیون متر‌مکعب مربوط به مصارف غیرمجاز است. علاوه بر این، میزان آب نشت‌شده در کل شبکه آب و فاضلاب کشور تحت عنوان هدررفت واقعی در سال۹۹ به یک میلیارد و ۲۵۷ میلیون متر مکعب می‌رسد. از این میان ۱۳۵میلیون متر مکعب از هدررفت واقعی متعلق به نشت از خطوط انتقال، ۵۰۹ میلیون متر مکعب نشت از شبکه توزیع، ۵۷۶میلیون متر مکعب نشت از انشعابات مشترکین، ۲۴ میلیون متر مکعب نشت از مخازن و در نهایت ۱۳میلیون متر مکعب ناشی از سرریز مخازن است.

ساخت و ساز با آب شرب

آن طور که شرکت آب و فاضلاب کشور رسما اعلام کرده، ایران از مجموع ۱۷ کشور اروپایی که سرانه بارش بسیار بیشتری نسبت به ما دارند، میزان درصد هدررفت بالاتری دارد. این که پیوسته از تغییرات اقلیمی و کاهش بارش‌ها و کمبود منابع آبی بگوییم و چشم‌مان را به سد‌هایی که هر روز سطح آب‌شان کاهش می‌یابد بدوزیم، دردی دوا نخواهد شد. حقیقت این است که بحران آب، ایران را تهدید می‌کند، اما در مدیریت مصرف آب تغییر چندانی اتفاق نیفتاده و مشترکان به شیوه‌های سنتی و مسئولان با بی‌توجهی و بی‌خیالی آب را هدر می‌دهند. در همین رابطه استفاده از آب آشامیدنی در ساخت‌و‌ساز‌ها موردی نیست که بتوان راحت از کنارش گذشت. بار‌ها شاهد هدررفت آب در پس تپه‌ای شن و ماسه و سیمان در کنار ساختمان نیمه‌کاره بوده‌ایم و شیلنگی که آب تصفیه‌شده و کلرزده شرب را به لابه‌لای آجرها، بتون، خاک و نخاله‌های ساختمانی هدایت می‌کند. طبق قانون مقررات ساختمان، سازندگان باید برای ساخت و ساز از آب غیرشرب و خاکستری استفاده کنند؛ موضوعی که مثل صد‌ها قانون دیگر خاک می‌خورد.

خرید قانون با پول بیشتر

ساخت و ساز مسکن به آب بسیار زیادی احتیاج دارد و در اکثر پروژه‌ها به‌راحتی می‌توان استفاده از آب لوله‌کشی برای انجام کار‌ها را دید. حتی در جا‌هایی که بتون آماده استفاده می‌شود، صاحب کامیون‌ها و تانکر‌ها برای سردکردن خودرو، از آب شهری استفاده می‌کنند و بعد از تخلیه بار، مخزن و دستگاه‌ها را با آب آشامیدنی می‌شویند. ناگفته نماند علت اول این کار، دوربودن صنعت ساختمانی کشور از تکنولوژی‌های روز و فناوری‌های نوین است.

براساس قانون، سازنده باید از همان ابتدا و هنگام اخذ پروانه و شروع عملیات اجرایی، مجوز‌های لازم را از شرکت آب و فاضلاب اخذ کرده و هماهنگی‌های مورد نیاز را انجام دهد تا مصرف آب تحت نظارت این شرکت باشد. اما وقتی مباحث اصلی صنعتی‌سازی ساختمان مورد توجه کارفرمایان و سازندگان نباشد، آن‌ها به موضوعاتی مثل ارتقای بهره‌وری انرژی، سبک‌سازی و عدم استفاده از آب شرب نیز توجهی نمی‌کنند.

بخش تاسفبار ماجرا آنجاست که شرکت آب و فاضلاب هرگز استفاده از آب شرب را به صورت کامل ممنوع نکرده و تبصره‌ای وجود دارد که می‌گوید افرادی که کنتور جدا برای ساخت و ساز می‌گیرند تعرفه آن‌ها آزاد محاسبه می‌شود و اگر این کار را نکنند مشمول جریمه خواهند شد و تعرفه آن‌ها هم به صورت آزاد محاسبه می‌شود. یعنی اگر کسی بتواند پول بیشتری بدهد، می‌تواند از آب شرب برای ساخت و ساز استفاده کند.

حداقل قیمت آب شرب برای هر لیتر با کنتور آزاد در ساخت و ساز ۱۶ هزار و ۸۰۰ تومان است که این رقم در استان‌های مختلف فرق کرده و بعضا تا ۲۵ هزار تومان هم می‌رسد. اما هرچه هست، این کار یک معنی دارد و آن هم پول بده، خانه‌ات را با آب تصفیه‌شده‌ای بساز که هر قطره آن حکم حیات دارد.

روزنامه جام جم