سلام بر شهیدی که زنده است

این مجموعه به کارگردانی اسماعیل یوسفی و تهیه‌کنندگی اسدا... دیانتی بخشی از زندگی شهید ابراهیم هادی، متولد اول اردیبهشت۱۳۳۶ را روایت می‌کند که پس زندگی‌ای کوتاه و پربار، ۲۲ بهمن ۱۳۶۱ در عملیات والفجر مقدماتی در منطقه فکه به شهادت رسید و پیکرش در کربلای فکه گمنام ماند. کارگردان و تهیه‌کننده این مجموعه که قرار است ادامه آن هم تولید و پخش شود، همچنین علیرضا قانع، مدیرگروه نوجوان مرکز پویانمایی صبا مهمان روزنامه جام‌جم شدند و به پرسش‌های ما درباره این اثر پاسخ دادند.

سال‌های دفاع‌مقدس با نام قهرمانان زیادی گره خورده‌است که جان بر کف به جبهه‎ ها شتافتند و مام میهن را حفظ کردند. از میان این رزمندگان قهرمان چه شده که سراغ به تصویر کشیدن زندگی شهید هادی رفتید؟

علیرضا قانع، مدیر گروه نوجوان مرکز صبا: شهید هادی نیاز به معرفی ندارد و اگر ما هم به این موضوع وارد نمی‌شدیم باز همه او را می‌شناختند. یک شهید منحصربه‌فرد در نسل جوان است که علاقه‌مندان بسیاری دارد. انتشارات شهید هادی دو جلد کتاب درباره زندگینامه ایشان منتشر کردند. باتوجه به ویژگی‌هایی مثل ورزشکاری، مداحی و... که شهید هادی داشت الگوی مناسبی برای نوجوانان است. در مرکز صبا گروه فیلمنامه وجود دارد که در آن ابتدا نگارش و تحقیق انجام و بعد فیلمنامه تایید می‌شود. در این مورد هم پس از بررسی‌های مختلف آقای دیانتی به مجموعه صبا دعوت شدند و فیلمنامه این مجموعه تایید شد. علاوه‌بر کتاب، تحقیقات میدانی هم انجام دادند.
​​​​​​​
اسم مجموعه را از کتاب گرفتید، اما به نظر نمی‌رسد فیلمنامه جز به جز از کتاب برداشت شده‌باشد.

قانع: ممکن است در کتاب با بعضی‌ها صحبت نشده‌باشد. همچنین برخی موارد نظامی که در کتاب ذکر شده‌است تفاوت‌هایی با سریال دارد که البته با حضور ناظر نیرو‌های مسلح ضبط شد. چون داریم انیمیشن کار می‌کنیم در بخش تخیل هم دست‌مان باز بود.

همچنان تصوری وجود دارد که پویانمایی را متعلق به مخاطبان کودک می‌داند. با وجود این دید شما برای چه گروه سنی سریال را تولید کردید؟

قانع: دقیقا نکته‌ای که می‌گوید درست است. این تصور غلط وجود دارد که انیمیشن برای کودکان و نوجوانان است. درحالی که در دنیا انیمیشن برای بزرگسالان هم ساخته می‌شود.

حتی انیمیشن‌هایی هست که محتوای آن مناسب بچه‌ها نیست.

قانع: انیمیشن «سلام بر ابراهیم» با این دید ساخته شده که نوجوانان و بزرگسالان بتوانند با هم ببینند و ما باکس انیمیشن بزرگسال هم داشته‌باشیم. این موضوع در دنیا معمول است، اما همان‌طور که گفتید در کشور ما تولید زیادی برای بزرگسال وجود ندارد. سلام بر ابراهیم و چند تا از مجموعه‌های مرکز صبا مثل «پهلوانان» و «جوانمردان» مخاطبانی از طیف‌های مختلف سنی دارند.

تاکنون چه بازخوردی از بینندگان در سنین مختلف گرفتید؟

قانع: ایرادی که در نظرسنجی در مورد انیمیشن وجود دارد این است که امکان دریافت نظر کودکان وجود ندارد؛ نوجوانان هم همین‌طور. بیشتر بزرگسالان نظر می‌دهند. از طرف دیگر هنوز نتایج نظرسنجی مرکز تحقیقات سازمان صداوسیما به دست‌مان نرسیده‌است. البته صفحات مجازی زیادی درباره شهیدابراهیم هادی وجود دارد که همگی نظرات مثبتی ارائه دادند.

اسدا... دیانتی، تهیه‌کننده: مخاطبان قصه زندگی شهید ابراهیم هادی از قشر و سنین مختلف هستند. معمولا در حوزه دفاع‌مقدس و شهدا، مخاطبان از طیف افراد حزب‌اللهی و علاقه‌مند به این حوزه هستند، اما اغلب مخاطبان شهید هادی جزو طیف‌های مختلف به حساب می‌آیند. برای مثال در زمان تولد این شهید بیش از ۸۰ نقطه در کشور برایش تولد می‌گیرند و جمعیتی زیادی در بهشت زهرا و جا‌های دیگر به همین مناسبت دور هم جمع می‌شوند. بخشی از آماری که آقای قانع فرمودند مربوط به مرکز تحقیقات سازمان صداوسیماست و بخش دیگر آماری است که خودمان به‌عنوان تولیدکننده داریم؛ از زمانی که پخش قطعی شد صفحه‌ای در فضای مجازی ایجاد کردیم. ایجاد کردنش هم دردسر‌های خود را داشت؛ بیش از ۱۵۰۰ نفر صفحه‌ای به‌نام ابراهیم هادی داشت و ما به‌سختی توانستیم صفحه‌ای را با نام ایشان ثبت کنیم. الان همان صفحات مبلغ پروژه ابراهیم هستند و قسمت به قسمت سریال را پس از پخش منتشر کردند. به رغم این‌که صداوسیما از زمانی که خواست پخش را انجام دهد تا زمانی که روی آنتن رفتیم فرصت زیادی برای تبلیغ نداشتیم.

قانع: غیر از مراسم تولد شهید، چند موکب هم با نام شهید هادی فعالیت داشتند. علاقه‌مندی به شهید هادی بسیار عجیب است.

این میزان از توجه و محبوبیت را به چه ویژگی نسبت می‌دهید و اساسا چطور تفسیر می‌کنید؟

قانع: اگر ظهر یک روز وسط هفته به بهشت‌زهرا سر بزنید می‌بینید که همه قطعات خلوت هستند، اما دور یادمان شهید هادی چند نفر ایستاده‌اند. ایشان ویژگی‌هایی داشته که این‌چنین برجسته و محبوب شده‌است. دوستان ما در بخش انیمیشن دنبال این بودند که نشان دهند ایشان چطور به این حد از محبوبیت رسیده‌است.

ساختن اثر درباره یک شخصیت معاصر و شناخته شده مثل راه رفتن روی لبه تیغ است. مواردی داشتیم که اثر در شأن شخصیت مورد نظر تولید نشده‌است و همه گفتند کاش ساخته نمی‌شد و سوژه را تباه نمی‌کرد. شما چنین نگرانی‌هایی داشتید؟

اسماعیل یوسفی، کارگردان: نکته‌ای که فرمودید یکی از دغدغه‌های اصلی تولید این اثر بود. از ابتدا حتی در مرحله تحقیق و پژوهش، رسیدن به یک سیناپس و بعد فیلمنامه، دقیقا به این امر عنایت داشتیم. موضوع مجموعه دفاع‌مقدس بود که خودش چالش‌برانگیز است. علاقه‌مندان به حوزه دفاع‌مقدس کم نیستند. از طرفی شخصیتی که مرکز پویانمایی صبا سراغش رفت، شخصیتی است که خیلی طرفدار دارد. کتاب سلام بر ابراهیم بالای یک میلیون نسخه چاپ شد. در بخش انتشارات، کمتر کتابی را حتی از نویسندگان معتبر سراغ داریم که به این تیراژ رسیده‌باشند. همه این‌ها باعث می‌شد هم در فیلمنامه و هم تولید یک‌سری مناسبات را رعایت کنیم، چون می‌دانستیم در غیر این صورت به مشکل برمی‌خوریم و جریاناتی پیش می‌آید که خیلی سخت می‌شود جمعش کرد. در مرحله فیلمنامه سعی شد براساس مستندات کار شود. دو جلد کتاب سلام بر ابراهیم یکی از منابع تحقیقاتی ما بود. آن کتاب هم اثر یک نویسنده نیست. نتیجه تحقیق، پژوهش و مصاحبه با ده‌ها نفر از نزدیکان شهیدهادی مثل همرزمان، همسایه و... است. خاطرات آن‌ها در این کتاب منعکس شده و تمام وقایع با منبع آمده‌است. منابع تحقیقاتی که دوستان در مجموعه تولید کار کردند با سند همراه بود و می‌شد رویش صحه گذاشت. در بخش تولید هم آنچه مهم بود تصویر شهیدهادی است که شبیه شخصیت ایشان باشد. چهره‌ای که می‌خواستیم از ابراهیم هادی نشان دهیم، نباید خیلی رئال می‌شد تا مخاطبان کودک هم بتوانند با آن ارتباط برقرار کنند. شخصیت‌ها بین رئال و فانتزی مدل‌سازی شد و مقبول افتاد. خدا را شکر تا الان کسی نگفته این شخصیت، ابراهیم هادی نیست.

یکی از ویژگی‌های درخور توجه کار شما این است که در به تصویر کشیدن صحنه‌های جنگی از شلوغ‌کاری و ایجاد انفجار‌های اغراق شده که صرفا کارکرد هیجان‌بخشی دارد، پرهیز کردید. خودتان به این طراحی رسیدید یا در فیلمنامه وجود داشت؟

یوسفی: این موارد جزو مقررات و آیین‌نامه‌های مرکز پویانمایی صباست، چون قرار است کار برای گروه نوجوان ساخته شود یکسری محدودیت یا ممنوعیت وجود دارد مثل خون یا کشت وکشتار. این‌ها در کار رعایت شد. ضمن این‌که آقای قانع هم که مدیر گروه هستند این دقت و نظارت‌ها را داشتند و اگر موارد خشونت‌آمیزی وجود داشت، سعی کردند حذفش کنند تا تماشای اثر برای همه اقشار و خانواده‌ها مناسب باشد. درست است برخی از این موارد خشونت‌آمیز مثل نحوه شهادت برخی شهدا واقعیت دارد، ولی تماشای این صحنه‌ها برای همه سنین مناسب نیست.

تمایل داشتید کدام جنبه از شخصیت هادی بیشتر نشان داده شود؟

قانع: آثاری با محوریت قصه‌های نظامی دو نوع است. کار کاملا اکشن داریم و کار‌هایی که به قول خودمان دلی است. چیزی که از شهید هادی و رزمنده‌های آن موقع دیدیم اکشن نبوده‌است. اگر به تصاویر باقی مانده توجه کنید، عموم جا‌ها امکانات ما نسبت به عراق کمتر بود. برای همین جنگ ما نه اکشن بلکه محتوایی است. اگر در جنگ به جایی رسیدیم به خاطر تجهیزات نبود، چون ما تجهیزاتی نداشتیم. بلکه به خاطر نوع نگاه رزمندگان بود. از سوی دیگر اگر بخواهیم اکشن را از چنین آثاری خالی کنیم، جذابیت خود را ازدست می‌دهد. به همین دلیل سعی کردیم بیشتر نوع نگاه رزمندگان را برجسته کنیم. همچنین تلاش داشتیم مواردی نوجوان‌پسند هم کنار کار بگنجانیم. مثلا سکانسی داریم که شهیدهادی با موتور و دست خالی با تانک‌ها در می‌افتد. این صحنه جذابیت خاصی دارد. گروه کارگردانی در این خصوص زحمت زیادی کشید. شاید شلوغ‌کاری و اغراق در انفجار و صحنه‌های جنگی نباشد، اما گاهی آدم احساس می‌کند خودش در میدان مین است.

در خبر‌ها آمده‌است «سلام بر ابراهیم» نخستین پویانمایی ایرانی با فرمت ۴ k است. یعنی پیش از این هیچ اثری با این فرمت نداشتیم؟

اسماعیلی: فرمت ۴ k چهار برابر فول اچ‌دی است. در حوزه فیلم رئال، دوربین فیلمبرداری قابلیت دارد که تصاویر را ۴ k و حتی ۸ k بگیرد، اما در انیمیشن این اتفاق به‌سادگی امکان‌پذیر نیست برای این فرمت هم در مراحل تولید باید روش کارت متفاوت شود و هم سخت‌افزاری که به کار می‌گیری، بهینه باشد. گاهی اعلام می‌شود اثر ۴ k است، ولی واقعی نیست. این سریال و نسخه سینمایی از ابتدا با این فرمت جلو رفت و واقعا ۴ k است.

دیانتی: می‌شود گفت سلام بر ابراهیم در بخش سینمایی اولین است، اما سیاست مرکز صبا این است که تولیدات خوبش را با فرمت ۴ k تولید می‌کند. قبل از انتشار سریال ما انیمیشن «چیا» به کارگردانی آقای سحرخیز با فرمت ۴ k خروجی گرفته شده و در جشن انیمیشن ایران هم به‌عنوان کار برتر شناخته شد.
قانع: ساخته شده، اما هیچ‌کدام با این میزان کاراکتر و به این سنگینی نبوده‌است. در کار انیمشین وقتی حتی یک چیز جزئی مثل عینک را می‌خواهی به قاب تصویر اضافه کنی، هزینه دارد. هر جزئیاتی هزینه‌بر است. در این کار ضمن این هزینه‌ها باید توجه می‌شد اگر تفنگی دست شهیدهادی است، متعلق به همان دوران باشد. به همین دلیل آقای دیانتی خودشان تحقیقاتی را برای تکسچر و بک انجام دادند. به صورت میدانی وارد عمل شدند و از موقعیت‌های مکانی بازدید کردند تا واقعیت را وارد انیمیشن کنند. ماه‌ها روی صورت شهیدهادی کار کردند تا به این تصویر برسند. پیش‌تولید سنگینی داشتیم و به علت کرونا کار خیلی سخت بود. این پروژه در چند شهر به انجام رسید.

چرا چند شهر؟ شما که نیاز به تصویربرداری نداشتید.

قانع:، چون هر گروه در یک شهر حضور داشتند. یکی از کار‌هایی که مرکز صبا با کمک دوستان انجام می‌دهد، این است که محوریت را از تهران بردارد. کسی که در یک شهرستان امکانات و علاقه دارد در همان جا کارش را انجام می‌دهد. دوستان از اینجا فقط کارش را رصد و راهنمایی‌اش می‌کنند. همچنین به خاطر ایام کرونا، گروه‌ها نمی‌توانستند دور هم جمع شوند. این مجموعه ۱۰۴قسمت است. فعلا فصل اول را دیدیم. شخصیت‌هایی مثل پوریای، ولی در مجموعه‌ای مثل پهلوانان سال‌ها هم که بگذرد تغییر نمی‌کنند. ۲۰۰ قسمت هم که تولید شود، فقط نیاز به روتوش دارد، اما در طول مجموعه سلام بر ابراهیم، باید شهیدهادی نوجوان، خانواده او و... را ببینیم. این‌ها هزینه تولید را بالا می‌برد و کار گروه را سنگین می‌کند. اگر قرار بود در ۱۰۴ قسمت فقط جنگ را نشان دهیم، کاری نداشت. الان به شهیدهادی می‌پردازیم و ۵۲قسمت بعدی همرزمان شهیدهادی که آدم‌های بزرگی بودند. جلسات متعددی داشتیم و در آن‌ها نظرات مردم، اصحاب رسانه، کارشناسان و... را به بحث گذاشتیم تا قسمت‌های بعدی را بهتر بسازیم. فکر می‌کنم زحمت دوستان تا حدی زیادی مخاطبان را اقناع کرده‌است. البته هیچ دیکته ننوشته‌ای غلط ندارد.

این روز‌ها مشغول تولید ادامه مجموعه هستید؟

دیانتی: پروژه دو فاز دارد. فاز اول ۵۲ قسمت است که ما فیلمنامه‎اش را نوشتیم و ۱۳ قسمت را تولید کردیم. قرار است زندگی کامل ابراهیم هادی را بسازیم. این فصلی که ساخته شده، فصل پایانی زندگی اوست. سخت‌ترین بخش کار از نظر فنی و تولید هم این قسمت‌ها هستند.

به دلیل نمایش جنگ و بخش نظامی؟

دیانتی: تقریبا. چون بخش‌های فنی سنگین‌تری دارد. الان داریم فصل بعدی را تولید می‌کنیم که مربوط به جبهه جنوب و غرب است، اما اصل ماجرا از تولد ابراهیم هادی شروع می‌شود و کسانی که در زندگی‌اش تاثیر گذاشتند، استادش بودند یا اتفاقاتی که برایش افتاده را نشان می‌دهیم. ابراهیم هادی، شخصیتی چندوجهی دارد، چون آدم بااخلاق، اهل کار، مداح، جوانمرد، ورزشکار، خیر و... بوده‌است.

چرا قصه را به ترتیب وقایع زندگی این شخصیت تولید نکردید و روی آنتن نفرستادید؟

دیانتی: تصمیم گرفتیم ابتدا فصل جنگ را بسازیم و ببینیم به چه صورت درمی‌‎آید. تقریبا می‌توان گفت اوج قصه هم همین است.

شاید آغاز با بخش جذاب قصه این ترفندی برای جذب و پاگیر کردن مخاطب باشد. این‌طور نیست؟

دیانتی: این هم می‌تواند باشد. اما دستور خاصی برای اجرای این کار وجود نداشت و بعد از مدتی خودمان به این نتیجه رسیدیم. به هر حال زندگی ایشان را از تولد تا شهادت می‌سازیم و تقریبا سالی ۱۳ قسمت را می‌توانیم تحویل دهیم. فاز دیگر که ۵۲ قسمت است و الان می‌خواهد فیلمنامه‌اش شروع شود، درباره کسانی است که بعد از شهادت ایشان تحت تاثیر قرار گرفتند. عمده این افراد هم شهدای مدافع حرم هستند که وصیت‌نامه و زندگینامه‌هایشان نشان می‌دهد متاثر از شخصیت شهید جلو رفتند. این ۱۰۴ قسمت هم از شخصیت او، اطرافیانش و هم از تاثیرات ابراهیم هادی در جامعه می‌گوید. تولد امسال ایشان در بهشت‌زهرا حضور داشتیم و دیدیم آدم‌هایی از طیف‌ها و سلیقه‌های مختلف دور هم جمع شدند و توانستند با ابراهیم هادی ارتباط برقرار کنند.

قانع: گروه تولید از بخش سخت شروع کردند تا بعد وارد بخش آسان‌تر مثل شهر شوند. فصل چهار، فصل شهادت و سخت‌ترین بخش است. پیکر ایشان پیدا نشد و مزار واقعی ندارد. به همین دلیل نحوه شهادت او برای بسیاری سؤال است و ما در این فصل خواستیم این موضوع را نشان دهیم. کارگردانی در کار‌های آپارتمانی شاید ساده باشد، اما گاهی وارد میدان جنگ می‌شوی، ۶۰ - ۵۰ شخصیت داری که میانشان شخصیت اصلی، جاسوس، رزمنده و... هست. کارگردانی این فضا به لحاظ خط فرضی خیلی سخت و پیچیده است.

گفته می‌شود «سلام بر ابراهیم» نسخه سینمایی هم دارد.

یوسفی: قرار بود یک نسخه مستقل سینمایی از این اثر سریالی داشته‌باشیم، ولی وقتی سریالی را در تلویزیون پخش می‌کنند، نمایش نسخه سینمایی آن محلی از اعراب ندارد. اسمی که می‌شود روی این نسخه گذاشت، خلاصه سریال است.

دیانتی: می‌شود گفت تله‌فیلم.

یوسفی: البته کارکرد بیشتری دارد؛ چون این ۱۳ قسمت در شبکه سه سیما برخی شب‌ها به دلیل فوتبال یا والیبال پخش نمی‌شد. برای افرادی که نتوانستند در این ۱۳ شب مجموعه را دنبال کنند، نسخه اشاره شده گزینه بهتری است؛ چون یک روز را در صد دقیقه کار می‌بیند. ما هم سعی کردیم در تدوین و... نسخه سینمایی قاب‌بندی‌های متفاوتی نسبت به سریال داشته‌باشد.

چقدر از نظرات اطرافیان شهیدهادی استفاده کردید؟

دیانتی: در بخش محتوای سریال تحقیق و پژوهش داشتیم. کار مبتنی بر کتاب است، اما دوباره از خانواده و اطرافیان ایشان هم دعوت کردیم تا مباحث مطرح شده را با دقت بیشتری به نمایش درآوریم. البته بعضی از این افراد حضور پیدا نکردند.

چرا نیامدند؟

دیانتی: برخی مشغله داشتند و بعضی هم از اساس مخالف بودند که با توجه به گمنام بودن شهیدهادی درباره‌اش حرفی زده شود. با این حال ما سعی کردیم ابتدا اطلاعات را از خانواده شهید (برادر و خواهر ایشان) بگیریم. بعد هم سراغ همرزمان ایشان رفتیم. با آقای یوسفی چندبار به منطقه یادمان کمیل رفتیم تا کلا با فضا آشنا شویم. البته در مورد مسائل جنگی ابهامات زیاد است. ابراهیم هادی نیروی اطلاعات عملیات بوده‌است. نیرو‌های اطلاعات عملیات در زمان جنگ افرادی بودند که غالبا آن‌ها را به اسم نمی‌شناختند. برای همین ابهامات درباره آن‌ها زیاد است. این‌که ایشان آن شب در آن عملیات چه کار می‌کرده‌است، مسأله‌ای است که باید درباره‌اش تحقیق می‌شد. در همین موضوع متوجه بسیاری از اختلاف‌نظر‌ها شدیم.

با وجود این اختلاف‌ها، چطور به این نسخه از روایت رسیدید؟

دیانتی: با استناد به یک‌سری مستندات این کار را کردیم. همچنان هم داریم تحقیق و پژوهش می‌کنیم. درباره این‌که شهیدهادی در آن پنج روزی که گردان کمیل محاصره بوده، کجا بوده‌است؟ چه کسی او را دیده‌است؟ کجا شهید شده؟ چه کسی شهادتش را دیده؟ به خاطر این‌که نیروی اطلاعات عملیات بوده، بسیاری از این جزئیات بی‌خبر هستند. زمان جنگ به فردی می‌گفتند نامت چیست؟ می‌گفته بنده خدا. چون نیروی اطلاعات عملیات بوده، اسمش را نمی‌گفته‌است. به همین دلیل فقط نزدیکان ایشان، نام آن‌ها را می‌دانستند. ما به آنچه در کتاب است، نزدیکان ایشان مطرح کردند و البته قابلیت بیان کردن دارد، استناد کردیم. درصدی هم از تخیل استفاده کردیم، اما حرف‌های بدون سند نزدیم.

گاهی اطرافیان آن شخصیت حقیقی، افزودن تخیل به ماجرا را برنمی‌تابند.

دیانتی: باید قبول کنیم داریم انیمیشن می‌سازیم. انیمیشن، دنیای تخیل است. یعنی هر چه را نمی‌توانی در عالم واقع بسازی، می‌توانی در انیمیشن به تصویر بکشی. شاید گفته شود می‌شد فیلمی از این شخصیت ساخت؛ ما از خانواده شهید و انتشارات ایشان شنیدیم بسیاری از کارگردانان مطرح و متخصص این حوزه خواستند درباره این شخصیت کاری تولید کنند، اما در نیمه‌های راه عقب کشیدند و گفتند ما اصلا نمی‌توانیم درباره چنین شخصیتی فیلم بسازیم. اما در انیمیشن و در فضای جنگی به این میزان از توانایی رسیدیم که می‌توانیم به صورت هایپررئال فضا را به تصویر بکشیم. همچنین در اثر رئال بازیگری که قرار است نقش ایشان را بازی کند، ممکن است در فیلم دیگر نقش منفی بازی کند؛ چون شغلش همین است. اما در این اثر ما آواتاری را خلق کردیم که شبیه ابراهیم هادی است و قرار نیست کار دیگری انجام دهد. این موضوع باعث تاثیرگذاری بیشتر می‌شود.

یکی از انتقاد‌هایی که نسبت به این مجموعه مطرح می‌شود، دوبله است. صدا‌ها خیلی روی شخصیت‌ها ننشسته و گاهی احساس می‌شود این روند با عجله انجام شده‌است. این‌طور نیست؟

دیانتی: نمی‌شود گفت کار با عجله انجام شده، اما تولید مقداری فشرده بوده و شاید باعث شده‌است آسیب ایجاد شود. جناب زی‌نوری، مدیر دوبلاژ این مجموعه و صداپیشگان جزو حرفه‌ای‌ترین‌های این حوزه هستند و کارشان را با دقت، حساسیت و ظرافت انجام دادند. در برخی موارد می‌بینیم که دوبله سینک نیست؛ به خاطر این است که باید قبل از ساخت اثر دوبله انجام شود. بعد انیمیشن را براساس آن بسازیم و ادیت کنیم تا دقت کافی داشته‌باشد. بخشی از این مشکل هم به اصلاحات نرم‌افزاری برمی‌گردد. ان‌شاءا... با استفاده از نرم‌افزار‌های جدید در ادامه کار مشکلی نخواهیم داشت.

قانع:، چون آقای نقی‌یی، مدیر دوبلاژ سازمان صداوسیما نگاه ویژه‌ای به این مجموعه داشتند، بهترین‌ها را انتخاب کردند. آقای زی‌نوری یکی از بهترین مدیران دوبله است. البته، چون در ایام کرونا کار را انجام می‌دادیم، دوبلور‌ها کنار هم نبودند، تک‌تک صدا می‌گرفتند و شاید همین موضوع از کیفیت کار کم کرده‌است.

به نظر می‌رسد همین موضوع در یکدستی کار و همچنین هماهنگی دوبلور‌ها و ایجاد احساس متقابل در کلام‌شان اخلال ایجاد کرده‌باشد.

قانع: شاید همین باشد. چون صدا‌ها تک‌تک ضبط شده و دوبلور‌ها با همدیگر ارتباط نداشتند. وقتی به صورت عادی همه با هم دوبله می‌کنند، درنیامدن حس را به همدیگر تذکر می‌دهند، چند بار می‌گیرند و کار با کیفیت بهتری ضبط می‌شود. همان‌طور که کارگردانان می‌گویند ری‌اکشن از اکشن خیلی سخت‌تر است. ضمن این‌که دوبله یک اثر خارجی آسان‌تر است؛ چون صدای اصلی را می‌شنوند و لحن را به سمت آن می‌برند، اما در این کار، صدا را خلق کردند. این درحالی است که از شهیدهادی فقط یک قطعه مداحی و اذان‌گویی باقی مانده‌است و ما صدای ایشان را نداریم.

دیانتی: باید اضافه کنم در انیمیشن‌های داخلی مسأله‌ای از نظر فنی داریم. وقتی کاراکتر را می‌سازند، برای مفاصلش ریگ تعریف می‌‎شود. این ریگ‌ها روی صورت هم هست، چون برای صورت هم مفاصل تعریف می‌شود. این طراحی هر چقدر ظریف‌تر باشد و انیماتور بتواند متحرک‌سازی را با ظرافت جلو ببرد، حس بیشتر منتقل می‌شود. این‌ها نیازمند هزینه و زمان است. کاری که آقای یوسفی، در تولید انجام دادند این بود که در ادامه پروژه و تولید، طراحی بهتری داشته‌باشیم و صدا بهتر روی صورت بنشیند.

قانع: ایام کرونا بخشی از محدودیت‌ها را ایجاد کرد و بخشی از محدودیت‌ها هم به دلیل تحریم‌هاست. البته هیچ‌کدام از این موارد که ما پشت‌صحنه چه کم داشتیم و چه کار‌هایی کردیم، به بیننده ارتباطی ندارد. کار رئال همان موقع پشت مانیتور دیده می‌شود و اگر حس درنیامده باشد، دوباره تصویربرداری می‌کنند. ضمن این‌که الان چند قسمت را تصویربرداری می‌کنند و ادامه آن را براساس نظرات مردم تغییر می‌دهند. انیمیشن این‌گونه نیست. سه سال است دوستان در اتاق‌های خود کار کردند، بعد جمع شده و برای دوبله رفته‌است.

 

بازخورد‌هایی که این روز‌ها از اهالی رسانه می‌گیریم باعث می‌شود در ادامه، کار را اصلاح کنیم.

یوسفی: ما از انتقادات استقبال می‌کنیم، چون کار ما را بهتر و حق مطلب را نسبت به این شهید ادا می‌کند. البته این نکته را نباید فراموش کرد که منتقدان اغلب بزرگسال هستند؛ در صورتی‌که ابتدا به زعم ما مخاطبان این اثر نوجوانان بودند. چون سریال از شبکه سه پخش می‌شود، بینندگان فعلی ما بزرگسالان هستند.

 

درحالی‌که دیالوگ‌ها برای بچه‌ها نوشته شده‌است. باید استراتژی‌مان را در فصل بعد تغییر دهیم. در فصل بعد خواهید دید لیپ‌سینک‌ها، روایت، تکنیک و دیالوگ‌ها خیلی بهتر خواهدشد. حتی بابت هجا‌ها و صدا‌های کوتاه هم انیمیت می‌سازیم تا حس و حال صورت به کار اضافه شود.

حضور در بازار جهانی

پرسش دیگری که با این گروه مطرح می‌کنیم درباره پخش بین‌المللی سریال است که آن‌ها چنین پاسخ می‌دهند:
دیانتی: مالکیت کار در اختیار سازمان صداوسیماست. مجموعه صبا از ابتدا فروش سریال در فضای بین‌الملل، بازارپردازی و همچنین دیگر اتفاقات جانبی همراهی کرده‌است. جالب است با وجود صفحه مجازی‌مان که فارسی است از هند، انگلیس، لبنان و... مخاطب داشتیم و درخواست داشتند کار دوبله یا زیرنویس شود. کتاب هم در فضای بین‌الملل فروش خوبی داشته‌است. ان‌شاءا... برنامه‌هایی در این زمینه برای مجموعه داریم.
قانع: کشور‌ها دنبال تک قسمت نمی‌گردند، چون هزینه‌شان را بالا می‌برد. همه انیمیشن‌های صنعتی ۱۰۰ قسمت به بالا را می‌خرند. اگر خاطرتان باشد در کودکی ما هم انیمیشن‌های ژاپنی مثل مهاجران طولانی بود. وقتی ۱۰۰ قسمت تولید و پکیج کامل شود، وارد فاز بازار بین‌الملل خواهیم شد. باید اضافه کنم انیمیشن یک زبان بین‌المللی است. ممکن است ما فیلم جنگی بسازیم و کسی آن را نبیند، اما انیمیشن دیده می‌شود. این اولین‌بار است کاری با این ابعاد و این تکنیک ساخته می‌شود.

یوسفی: شهیدابراهیم هادی از افرادی است که طرفداران بین‌المللی دارد. یک نمونه را دیدم که ایام محرم در برنامه حسینیه، خانمی ارمنی آمد که با شهیدهادی آشنا شده‌بودند و به این واسطه مسلمان شدند.

یک تن از هزاران تن

دیانتی درباره لزوم پرداختن به قهرمانانی، چون شهیدهادی به «جام‌جم» می‌گوید: آدم‌هایی مثل ابراهیم هادی چه در دفاع مقدس، چه در زمان حال و چه در تاریخ کهن کشور زیاد هستند. ابراهیم هادی یک نفر از آنهاست. افرادی که در انیمیشن می‌بینید و در جریان پنج روزه کانال کمیل حاضر هستند، هرکدام شخصیتی دارند که ما درباره‌شان تحقیق کردیم و‌ای کاش فرصت می‌شد برای آن‌ها هم کاری انجام دهیم. یعنی در همان ۱۵۰ متر جای کانال کمیل که اتفاقاتی طی پنج روز می‌افتد، حداقل بیش از ۷۰-۶۰ نفر قهرمان وجود داشتند که زندگی هرکدام به صورت جداگانه قابل پردازش است. قهرمان‌های بسیاری در داستان‌های اسطوره‌‎ای از گذشته تا الان داریم که می‌توانیم مثل ابراهیم هادی برایشان تولید محتوا داشته‌باشیم و زنجیره ارزش ایجاد کنیم. حتی اگر نمی‌خواهیم با محصولات خارجی بجنگیم، ما هم باید محصولاتی داشته‌باشیم که به عنوان خوراک فرهنگی و همچنین به عنوان سرمایه در بازار بین‌المللی از آن بهره ببریم. واقعیت این که سر این پروژه با وزیر گرفته تا افراد دیگر، صحبت‌مان این بوده که کمک کنید قرارگاهی شکل بگیرد تا این قهرمانان شناسایی و در موردشان کار ساخته شود. جنبه تجاری هم داشته‌باشد. نکته دیگر این که ابراهیم هادی قبلا برای دوستان، همسایه‌ها، هم‌رزمانش و... شناخته شده‌بود، اما زمانی بیشتر میان همه شناخته شد که رهبر معظم انقلاب کتاب ایشان را تقریظ کردند و مطلبی درباره‌اش نوشتند. از آنجا به بعد خیلی بیشتر معرفی شد، اما ناخواسته بود و هزینه‌ای به منظور تبلیغ صرف نشده‌بود. گروه فعال در حوزه انتشارات که در این خصوص کار انجام دادند و زحمت کشیدند، نامشان در کتاب ذکر نشده‌است. جالب است خودمان هم که اسم‌شان را تیتراژ برنامه آوردیم چند‌بار با من و آقای یوسفی تماس گرفتند و گفتند اسم ما را بردارید؛ نیازی به این معرفی نداریم. می‌خواهم بگویم بدون هیچ بهره‌برداری شخصی پای کار آمدند. ولی بعضی‌ها اعتراض دارند؛ نمی‌دانم نسبت به این‌که نام ابراهیم هادی مطرح است، یا، چون برای این شهید کاری انجام شده‌است، معترض هستند؟! مهم‌ترین نکته اعتراض‌شان هم ابهاماتی است که درباره شهید در زمان جنگ وجود دارد. زمانی‌که پیش‌تولید فصل اول را انجام دادیم از بسیاری از این عزیزان دعوت کردیم تا در زمینه اطلاعات و محتوا به ما کمک کنند، اما بعضی‌ها نیامدند یا ما نتوانستیم به آن‌ها دسترسی پیدا کنیم. از طریق رسانه شما خواهش می‌کنیم همه کسانی که می‌توانند از حیث محتوا کمک کنند پای کار بیایند. اثر ما بی‌عیب و اشکال نیست و آن‌ها هم اگر نقدی دارند با خودمان مطرح کنند تا ان‌شاا... در ادامه بتوانیم ایرادات را برطرف کنیم.

روزنامه جام جم