تحول از آغاز تا استمرار

هفتم مهرماه ۱۴۰۰ دکتر پیمان جبلی براساس برخورداری از صلاحیت دینی و انقلابی، تخصص و تجربه طولانی در مدیریت بخش‌های مختلف سازمان صداوسیما، و آگاهی از ماهیت و عملکرد و وظایف رسانه‌ملی، با حکم مقام معظم رهبری برای یک دوره پنج‌ساله به ریاست سازمان صداوسیما منصوب شد. براساس حکم ماموریت این سازمان رسانه‌ای در دوره جدید در راستای نیاز‌های فرهنگی به آگاهی‌بخشی فراگیر و عمومی در ایران اسلامی بر اولویت محور‌های «ارتقای سطح آگاهی و معرفت عمومی»، «هدایت فرهنگی»، «تقویت روحیه و احساس هویت ملی و انقلابی»، «پراکندن امید و نشاط» و «ترویج سبک زندگی اسلامی - ایرانی» قرار گرفت.

حضرت آیت‌ا... خامنه‌ای در حکم پیمان جبلی تاکید فرمودند: رسانه‌ملی، دانشگاهی برای ارتقای سطح آگاهی و معرفت عمومی، و آوردگاهی برای مقابله با امواج خصمانه تحریف و تفتین، و آسایشگاهی برای بهره‌مندی چشم و دل همگان از جلوه‌های زیبایی و هنر، و قرارگاهی برای پراکندن امید و نشاط در فضای عمومی کشور است. ایشان هدایت فرهنگی، تقویت روحیه و احساس هویت ملی و انقلابی، ترویج سبک زندگی اسلامی - ایرانی، و افزایش همبستگی ملی، را به‌عنوان مهم‌ترین اولویت‌های رسانه‌ملی برشمردند و دستیابی به آن را با بهره‌گیری از ابتکار وتلاش شبانه‌روزی میسر دانستند.

از ابتدا و براساس تجربه حاصل از عملکرد مدیران پیشین مشخص بود اجرای خط‌مشی تعیین‌شده نیازمند تغییر در ساختار‌های اجرایی و تحول ساختاری در سازمان صداوسیماست. دو رخداد اساسی که به نظر ساده می‌آید، ولی براساس گستردگی سازمانی به لحاظ شاکله، مدیریت نیرو، ترک فعل‌های پایدار، مقاومت بنیادی در برابر تغییر، جریان‌شناسی ساختار‌های غیررسمی موثر با عملکرد غالبه ضد جریان ماموریت‌های تعریف‌شده، پیچیدگی‌های تولید محتوا و عرضه و اثرگذاری بر دایره وسیع و متنوع مخاطب به‌عنوان مهم‌ترین ماموریت رسانه‌ملی و... امری پیچیده، ظریف، مبتنی بر امر مطالعاتی و بسیار زمان‌براست.

برخلاف انتظار تغییرات را ناگهانی و پرفشار اعمال نکرد. جبلی که تجربه قابل‌توجهی در عرصه خبر و کارنامه حرفه‌ای مبتنی بر تجربه شناخت ساختار‌ها و مدیریت در حوزه کلان راهبرد‌های خبری سازمان دارد با وجود شناخت کاملی که از وضعیت سازمان، خطا‌ها و آفات رفتار سلیقه‌ای داشت، اصلاحات را با تسلط و تمرکز بر معاونت سیاسی آغاز کرد، مدیران خود را در این بخش مستقر کرد و در مدت زمان کوتاهی بسیاری از بخش‌های خبری را برای جلوگیری از تداوم تکرار و موازی‌کاری تجمیع کرده و ماموریت اصلی خبر را به شبکه تخصصی این امر یعنی شبکه خبر واگذار نمود. تغییری که همچنان تا مرحله نهایی گام‌های تازه‌ای در پیش دارد.

جبلی از سوی دیگر هدف‌گذاری برای ایجاد تحول پایدار را با انتخاب وحید جلیلی به‌عنوان قائم‌مقام خود در امور فرهنگی و دبیر ستاد تحول کلید زد. او بسیج حداکثری ظرفیت‌های ارزشمند داخل و خارج سازمان برای ارتقای محتوایی و کیفی برنامه‌ها مطابق با مأموریت‌های چهارگانه سازمان در حکم مقام معظم رهبری (مدظله العالی): دانشگاه آگاهی و معرفت، آوردگاه جنگ‌نرم و مقابله با تحریف و تفتین، آسایشگاه چشم و دل برای بهره‌مندی از زیبایی‌ها و هنر و قرارگاه پراکندن امید و نشاط - پیگیری برای اجرای تحول در سازوکارها، محتوا و کیفیت تولیدات نمایشی با نگاه به راهبرد‌های کلان رسانه‌ملی - بازتعریف و فعال‌سازی هدفمند چرخه «طراحی - تولید - پخش - بازخورد» به‌منظور تقویت یکپارچگی راهبردی - کاهش موازی‌کاری‌ها، چابک‌سازی و هم‌افزایی حداکثری شبکه‌های سیما و صدا - طراحی و اجرای سازوکار‌های مناسب برای ارتقای کیفی نیروی انسانی تراز انقلاب اسلامی در رسانه‌ملی - ارتقای هویت‌محوری و عدالت‌گستری در رویکردها، برنامه‌ها و سازوکارها. همه معاونت‌ها و بخش‌های سازمان در انجام مأموریت‌های یادشده حداکثر همکاری و هماهنگی را به‌عنوان اهداف و ماموریت‌های جلیلی تعیین کرد. رویکردی که در گزارشی مستقل در همان شماره از روزنامه بررسی شده است.

پیمان جبلی هشت‌ماه پس از آغاز کار، با انتخاب محسن برمهانی به‌عنوان معاون سیما نشان داد علاوه‌بر احترام به کسوت مدیران و تلاش بر حفظ سرمایه نیروی انسانی توجه جدی به توانمندی نیرو‌های مستعد جوان دارد و تحول ساختاری و اجرایی مبتنی بر برنامه‌ای دانش‌محور و به دور از شتاب‌زدگی را پیش رو دارد. محسن برمهانی که پیش از این به‌عنوان مدیرکل تأمین و رسانه بین‌الملل صداوسیما فعالیت می‌کرد مامور پیگیری تحول در رویکرد، محتوا و سازوکار‌های معاونت سیما در جهت هویت‌محوری و عدالت‌گستری شد.

شکوفا سازی ظرفیت‌های نرم افزاری و سرمایه انسانی داخل سازمان، پایش و پالایش فرهنگ و دانش سازمانی در سیما، متناسب با ضرورت‌های نقش‌های رسانه‌ملی به عنوان دانشگاه آگاهی ومعرفت عمومی، آوردگاه تبیین، قرارگاه امید و نشاط و آسایشگاه زیبایی و هنر؛ بازآرایی، سازماندهی و ارتقای مراحل طراحی، اجرا و پخش در چرخه تولید و جانمایی نیرو‌ها و واحد‌ها متناسب با اقتضائات دوره تحول؛ توجه ویژه به فرآیند طراحی و تولید آثار نمایشی و سرگرمی در قالب‌های متنوع برای افزایش کمی، ارتقای کیفی و محتوایی با بهره‌گیری از ظرفیت‌های ارزشمند انسانی و سرمایه‌های هنری و اصیل؛ ساماندهی چرخه‌های اداری و مالی در جهت شفافیت و سلامت بیشتر فرآیند تولید و روان سازی تعاملات رسمی، حرفه‌ای و کاهش هزینه‌های زمانی و مالی، رفع تشتت و ایجاد هماهنگی و هم‌افزایی بین شبکه‌ها در مسیر سیمای تراز انقلاب اسلامی، ایجاد بستر‌ها و ساز وکار‌های مناسب تعامل با ظرفیت‌های گسترده بیرون سازمان و شکستن انحصارات و حلقه‌های بسته در تولید و انتشار محتوا، سامان بخشی به شبکه‌های سیما با هدف اجتناب از تعدد و تکثرغیرمفید شبکه‌ها و ارتقای کمی و کیفی مخاطبان، تعامل فعال با معاونت‌های استان‌ها، صدا، سیاسی، برون مرزی و مجازی برای استفاده هم افزا و حداکثری از امکانات تولید محتوا در سازمان، استفاده بهینه از ظرفیت‌های بین‌المللی و مجازی برای استفاده هم افزا و حداکثری از امکانات تولید محتوا در سازمان به‌عنوان دیگر سرفصل‌های این مسئولیت مهم از سوی جبلی برای مهم‌ترین معاون رسانه‌ملی تعیین شد؛ ماموریتی که با تجدید نظر جدی در تولیدات پیشین، محصولات در دست تولید و برنامه‌های آینده رسانه‌ملی آغاز شد. مجموعه‌هایی که در جذب مخاطب موفقیتی نداشتند متوقف شده و برنامه‌های مؤثری که در دست تولید بود بدون وقفه به کار خود ادامه داد. در ماه‌های اخیر نخستین مجموعه‌ها و برنامه‌های تلویزیونی به پخش رسیدند و آثار متعددی نیز در جدول پخش قرار گرفتند که در همین شماره از روزنامه به آن‌ها پرداخته‌ایم.

جبلی پس از اصلاح شبکه‌های برنامه‌های خبری در اقدام دیگری در راستای چابک سازی رسانه‌ملی به ادغام شبکه‌های تلویزیونی و حذف شبکه‌های ناکارآمد و هزینه‌بر رسانه‌ملی پرداخت و بعد از گذشت ۱۰ماه از حضورش در سازمان، شبکه شما و ایران کالا را از فعالیت خارج کرد. همچنین با توجه به وجود شبکه تخصصی برنامه‌های کودک و نوجوان از شبکه‌های یک و دو تصمیم محدود شد. روند چابک‌سازی همچنان با تکمیل پژوهش‌های کاربردی ادامه می‌یابد و بیش از تغییر در شبکه‌ها در ساختار‌ها و رویکرد‌ها نمود پیدا می‌کند.

از دیگر اقدامات مؤثر پیمان جبلی پایان دادن به نابسامانی جایگاه و عملکرد سازمان تنظیم مقررات رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی (ساترا) است. انتخاب سعید مقیسه با تجربه مدیریتی همسو با مسئولیت به‌عنوان معاون رئیس صداوسیما و رئیس سازمان ساترا سبب شد مناقشه مشروعیت قانونی و فعالیت این سازمان که بیش از سه سال مانع انجام ماموریت‌هایش می‌شد به سرانجام برسد و ساترا به‌عنوان سازمان تنظیم‌گر رسانه‌های فراگیر به نقش آفرینی مؤثر خود برسد و تدوین و ابلاغ آیین‌نامه‌ها، مقررات و دستورالعمل‌ها، ساماندهی و صدور مجوز برای فعالیت‌های رسانه‌های صوت وتصویرفراگیردر فضای مجازی، پایش، نظارت و هدایت تولید، انتشار محتوا، خدمات مرتبط، استانداردسازی و ایجاد زیرساخت‌های لازم را به سرانجام مقبولی برساند. اهمیت این سازمان در نگاه تخصصی و با توجه به کثرت مخاطبان و محصولات، چیزی کمتر از رسانه‌ملی نیست. علاوه براین فعالیت این سازمان تاثیرات فرامتنی براقتصاد هنر وساماندهی دیگر نهاد‌های ذی نقش نیز دارد به نحوی که اجرای کامل ماموریت‌ها سبب می‌شود تولیدکنندگان، حقوق مالکانه آثار و توسعه پایداررسانه‌های یکدیگررا پاس بدارند. مخاطبان باید بی‌پناه رها نشوند و بتوانند از فضای مجازی به‌عنوان یک فرصت بالنده استفاده کنند. بستر‌های انتشار، امن و در دسترس اقشار مختلف جامعه ومحتوا سالم و مبتنی بر اخلاق وفرهنگ اسلامی ــ ایرانی باشد و درنهایت زیست بوم حاکم بر رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر، باعث هم افزایی و رشد پایدار این رسانه‌ها و بهره‌مندی حداکثری مخاطبان شود.

رئیس رسانه‌ملی، علاوه بر ایجاد هسته پژوهش‌های راهبری در جهت ایجاد سند تحول از دیگر ظرفیت‌های سازمانی نیز غافل نشد و با تغییر در مسیر آن نشان داد بیش از هر چیز به تحولات مبتنی بر پژوهش اعتقاد عملی دارد. جبلی با انتخاب محسن شاکری‌نژاد به سمت «رئیس مرکز تحقیقات» از او خواست با توجه به اهمیت محوری پژوهش در راهبرد‌ها و رویکرد‌های تحولی هویت‌محور و عدالت گستر سازمان، ضمن پشتیبانی علمی و پژوهشی از مدیریت تحول در رسانه‌ملی از طریق فعال سازی و هم‌افزایی ظرفیت‌های علمی و پژوهشی درون و برون سازمانی به‌ویژه بهره‌گیری از توانمندی‌های اعضای هیأت علمی و پژوهشگران رسانه‌ملی، نسبت به تقویت ارتباطات درون سازمانی به منظور پایش نیاز‌ها و سنجش علمی و مستمر میزان نفوذ رسانه‌ملی در افکارعمومی به‌عنوان اولویت برنامه‌های مرکز اقدام کند. همچنین تعامل با حوزه‌های تولید پیام به منظور کمک به ساماندهی چرخه تولید و توزیع پیام با بهره‌گیری از یافته‌های نیازسنجی، نظرسنجی، اثرسنجی و نیز طراحی، اجرا و بهره‌مندی از مطالعات آینده پژوهانه، تدوین شاخص‌ها و طراحی نظام ارزیابی و بازخورد علمی سنجش عملکرد حوزه‌های پیام برمبنای مخاطب پژوهی را از جمله اهم مأموریت شاکری نژاد دانست.

رئیس سازمان صداوسیما همچنین در عمل و با انجام سفر‌های مدون و مستمر به استان‌ها نشان داده رسانه‌ملی را فقط در محدوده چند شبکه ملی نمی‌بیند و برای تک تک شبکه‌های استانی جایگاه اثرگذاری را در سطح ملی قائل است. حضور در استان‌ها علاوه بر تاثیر بر روحیه عوامل سازمانی بی‌شک در کشف توانمندی‌ها، استعداد‌ها و ظرفیت‌های مغفول مانده در شهر‌ها و استان‌های مختلف کشور اثر مستقیم می‌گذارد. درعین حال ماموریت محوله بسیاری ازجمله بحث کلان تبیین، روایتگری، ملی سازی محتوای بومی و در یک کلام ایجاد همسویی برای رسیدن به مفهوم رسانه‌ملی را تامین می‌کند. خروجی آشکار این روند را مخاطبان در ایام محرم و با گزارش‌های متنوع درباره سوگواری در نقاط مختلف و دورترین روستا‌های کشور به تماشا نشستند؛ اتفاقی که برای نخستین بار به‌صورت گسترده در تلویزیون رخ داد.

جبلی نشان داد همواره تلاش می‌کند با برنامه‌ریزی دانش محور و تحقیق شده این سازمان تغییرات این سازمان عظیم را به‌گونه‌ای اصلاح کند که افزایش کارآمدی آن شاخصه مهم تحولات پیش رو باشد. یک سال مدیریت با توجه به آفات و کاستی‌های مبتلا به آن به یقین برای ارزیابی دوره‌ای نتایج کافی نیست، اما بروز تغییر دیدگاه‌ها و عملکرد رسانه‌ملی در همین مدت با توجه به جریان‌های بسیار قوی مخالف خوان درون سازمانی و برون سازمانی در گستره وسیع و ریشه‌دار بسیار امید بخش است و نوید انطباق هرچه زودتر ماموریت‌های این سازمان را با اهداف ملی می‌دهد. ان‌شاءا...