پشتوانه ای برای سینمای حرفه‌ای

 سینمای ایران چند سالی است که در دو قطبی شبه کمدی‌ ها و آثار موسوم به سینمای اجتماعی گرفتار شده و دست به دست می‌شود و بندرت پیش می‌آید کارگردان‌ها و تهیه‌کنندگانی جسارت به خرج دهند و پا را از این دایره محدود و بسته فراتر بگذارند و در قالب و ژانرهای مختلف قصه تعریف کنند.

با این حال ظاهرا خبرهای خوشی در راه است و فیلمسازی در ژانرها و فضاهایی غیر از سینمای اجتماعی قوت گرفته و باعث دلگرمی مخاطبان سینمای ایران شده است.

در این میان اگر یکی از خروجی‌های تجربه‌گرایی عرصه سینمای جوان و فیلم کوتاه را در میان مدت و درازمدت در سینمای حرفه‌ای ببینیم، می‌توانیم امیدوار به تاثیرات تنوع ژانری فیلم کوتاه در فیلم‌های بلند در آینده‌ای نزدیک باشیم.

تاکید مهدی آذرپندار، مدیرعامل انجمن سینمای جوانان ایران و دبیر سی و نهمین جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران در نشست خبری این رویداد درخصوص تنوع ژانر تولیدات، بهانه ما برای گزارش پیش رو شد؛ گزارش‌هایی که باز هم در گفت‌و‌گو با سرپرست‌های انجمن سینمای جوانان، مدیران سینمایی، فیلمسازان و منتقدان سراغ آن خواهیم رفت تا به سهم خود بحث تنوع ژانر را جدی بگیریم و در ادامه شاهد خروجی‌های مثبت آن در فیلم‌های کوتاه و فیلم‌های بلند و سینمای حرفه‌ای باشیم.

اهمیت آموزش

سرپرست انجمن سینمای جوان چالوس، درباره وجود تنوع ژانر در عرصه فیلم کوتاه به جام‌جم گفت: فیلم کوتاه هم همدوش سینمای بلند و حرفه‌ای پیش می‌رود و آن تنوعی که این سال‌ها در فیلم‌های بلند دیده می‌شود و به سلیقه‌های مختلف مخاطبان پاسخ می‌دهد، در عرصه سینمای جوان و فیلم‌های کوتاه هم وجود دارد. ما در سال‌های قبل هم در حوزه فیلم کوتاه تنوع ژانر داشتیم، اما باتوجه به تاکید اخیر دبیر محترم جشنواره فیلم کوتاه تهران و مدیرعامل انجمن سینمای جوانان ایران، برنامه‌ریزی بیشتری در این خصوص صورت گرفته است. قطعا این تاکید و توجه جواب هم می‌دهد و فیلمسازان فیلم کوتاه هم از این تنوع ژانر استقبال می‌کنند. صاحب‌نظران و کارشناسان عرصه فیلم کوتاه هم مهر تایید را بر لزوم این تنوع ژانری زده‌اند و به ضرورت و اهمیت این مساله می‌پردازند.

بهنام طهماسبی با اشاره به فاصله گرفتن سینمای جوان و فیلم‌های کوتاه از کپی و ساخت فیلم‌های مشابه، به اهمیت بخش آموزش در موضوع تنوع ژانر اشاره کرد و گفت: به نظرم بحث تنوع ژانر باید به شکل ریشه‌ای و از همان دوران تربیت فیلمساز و در فضای آموزشی انجمن سینمای جوان جدی گرفته شود تا بعد خروجی و اثرات آن را در فیلمسازی و ساخت فیلم‌هایی با موضوعات و محتوای متنوع و ژانرهای گوناگون ببینیم. اگر میزان و گستردگی تنوع ژانر در گذشته چندان پررنگ نبود و به چشم نمی‌آمد، علت آن را باید در رویکردهای آموزشی جستجو کنیم. اما خوشبختانه در سال‌های اخیر و به‌ویژه در این دوره شوق و موج جدیدی میان فیلمسازان ایجاد شده است و باتوجه به ضرورت تنوعی که ذات سینما می‌طلبد، فکر می‌کنم اتفاقات خوبی در این زمینه رخ دهد.

این مدیر سینمایی درباره اینکه چقدر تنوع ژانر در فیلم کوتاه می‌تواند در ادامه باعث تنوع ژانر در عرصه فیلم‌های بلند و سینمای حرفه‌ای شود هم توضیح داد: قطع به یقین این توجه در درازمدت می‌تواند باعث تنوع ژانر چشمگیر و محسوس در فیلم‌های سینمایی شود. فیلم‌های کوتاه و فیلم‌های بلند، متاثر از یکدیگر هستند و از هم الهام می‌گیرند. تجربه‌گرایی ژانری فیلمسازان در فیلم‌های کوتاه، بعدها در صورت فعالیت آنها در سینمای حرفه‌ای به فیلم‌های بلند هم منتقل می‌شود و می‌توانیم امیدوار به این اثرگذاری مثبت باشیم. خلاقیت، نوآوری و ساختارشکنی که از ویژگی‌های آثار کوتاه است، باعث پویایی این سینما شده و تقریبا هر پنج سال یک بار، شاهد فضای تازه‌ای در فیلم‌های کوتاه هستیم. اگر همین میزان از جسارت، تجربه‌گرایی و پویایی در سینمای حرفه‌ای و فیلم‌های بلند هم جدی گرفته شود و به مرحله اجرا برسد، سینمای ایران هم این نشاط و پویایی را تجربه خواهد کرد.

طهماسبی درخصوص اینکه انجمن‌ها چقدر پاسخگوی هزینه‌های این تنوع ژانری هستند هم گفت: باوجود اینکه اولویت و تمرکز انجمن سینمای جوان در شهرستان‌ها روی مضامین و مسائل بومی و خانواده و آیین‌ها و سنت‌ها است، اما از تنوع ژانری و ساخت فیلم در قالب‌ها و فضاهای دیگر هم غافل نیست. قطعا اگر فیلمنامه مناسبی در ژانرهای گوناگون به دفاتر انجمن ارائه شود و برای ساخت موردتایید شورای پیچینگ در مرکز استان قرار گیرد، از حمایت انجمن برخوردار خواهد شد.

توجه به مولفه‌های بومی

سرپرست انجمن سینمای جوان آبادان درباره ضرورت و اهمیت تنوع ژانر در حوزه فیلم کوتاه به جام‌جم گفت: تنوع ژانر می‌تواند ساختار سینما را دگرگون کند. باتوجه به اینکه ما در فضای خوزستان و آبادان فعالیت می‌کنیم، می‌توانیم برای روایت قصه‌ها از ژانرهای مختلف و ظرفیت‌های بومی بهره ببریم. همیشه در بحث آموزش و فعالیت فیلمسازی فیلمسازان کوتاه انجمن تاکید داشتم ژانرها را باید با فضای بومی و ظرفیت‌هایی که در استان و شهرستان وجود دارد، ترکیب کرد. فیلمسازانی که در شهرستان‌ها زندگی و فعالیت می‌کنند، باید از فضای آثار آپارتمانی دوری کنند، چرا که آن کارگردان‌های خوبی که در تهران زندگی می‌کنند، خیلی بهتر می‌توانند سوژه‌های آپارتمانی را تولید و اجرا کنند. بنابراین باید تنوع ژانر را در همان فضای بومی پیاده کنیم تا بتوانیم تولیدات فاخر، به‌روز و متفاوتی داشته باشیم.

مجید عیدان در پاسخ به این پرسش که چقدر توجه به تنوع ژانر در فیلم‌های کوتاه در سال‌های آینده می‌تواند یاریگر سینمای حرفه‌ای در تولید آثار متنوع باشد هم گفت: سینمای حرفه‌ای و فیلم‌های بلند قطعا متاثر از تنوع ژانر فیلم‌های کوتاه و تولیدات سینمای جوان خواهند بود. من علاوه براینکه مسئول انجمن سینمای جوان در آبادان هستم، مدیریت یک سالن سینما را هم در این شهر برعهده دارم. سال‌های سال است که بیشتر فیلم‌ها تنها در فضای اجتماعی روایت می‌شوند و کمتر پیش آمده فیلمی را در قالب ژانر ببینیم. اما اخیرا فیلم «زالاوا» در سینماهای کشور اکران شده که در ژانر وحشت و در فضای متفاوتی روایت شده است. نکته مهم دیگر استفاده درست از مولفه‌های بومی در قالب ژانر است که توانسته به خوبی تماشاگر را با خود درگیر کند. وقتی این فیلم را در سینما اکران کردم، باوجود اینکه چهره‌های مشهور بازیگری در آن بازی نمی‌کردند، تماشاگران از سنین مختلف با آن ارتباط برقرار کرده بودند و خیلی فیلم را دوست داشتند. بنابراین ظرفیت تنوع ژانر چه در سینمای حرفه‌ای و فیلم‌های بلند و چه در فیلم‌های کوتاه وجود دارد و به ویژه در عرصه سینمای جوان و در همه شهرستان‌ها می‌توان آثار فراوانی باتوجه به قصه‌ها و مولفه‌های بومی و در قالب ژانرهای مختلف تولید کرد.

این مدیر سینما و سرپرست انجمن سینمای جوان درباره میزان حمایت این نهاد از تولیدات در ژانرهای مختلف گفت: تا قبل از دوران کرونا مصوبه‌هایی در خصوص حمایت از تولید فیلم کوتاه وجود داشت، ولی واقعا آن ارقام، مبالغی نبود که بتواند یک فیلم کوتاه را از اول تا آخر تولید حمایت کند. همیشه وقتی مبلغی حمایتی از انجمن را برای تولید آثار دریافت می‌کردیم، تلاشمان این بود از شهرستان و استان هم کمک‌هایی دریافت کنیم تا بتوانیم یک فیلم را به سرانجام برسانیم. موضوع دیگر اینکه اگر ژانر را با فضای بومی ترکیب کنیم و فیلم را در منطقه و شهرستان خودمان بسازیم، اندکی از هزینه‌ها کاسته می‌شود. این تجربه‌ای است که خودم با ساخت فیلم بومی به آن رسیده‌ام. وقتی فیلمی بومی و در فضا و با کاراکترها و عوامل بومی کار می‌کنید، از کمک‌ها و امتیازات محیط هم برخوردار هستید و اینها می‌تواند بخشی از هزینه‌های شما را برای تولید فیلم کاهش دهد.