گم شدن سکوت در سالن های مطالعه

اردبیل – فردین اکبری – خبرنگار 
یک سالن مطالعه خوب چه خصوصیاتی باید داشته باشد؟اولین و مهمترین چیز سکوت است. خیلی ها بخاطر فرار از سروصدای مکانهای دیگر به سالنهای مطالعه پناه می برند. مورد دوم فضای روشن و پرنور تا روند مطالعه راحتتر انجام گیرد و نور کم باعث ضعف بینایی و مشکلات دیگر نشود. گزینه سوم میز و صندلی مناسب است. مناسب هم از جهت راحتی تا مطالعه کننده ها اذیت نشوند. و همین که حرکت دادن آنها سروصدای زیادی تولید نکند. مثلا نوک فلزی پایه های صندلی با کمی تکان خوردن صدای گوشخراشی تولید می کند و سالنهای مطالعه اردبیل کم از این نوع صندلی ها ندارد. البته می توان این مشکل را با قرار دادن قطعه های پلاستیکی در زیر پایه های صندلی رفع کرد. مورد چهارم نظافت و بهداشت است. که هم باعث بدمنظر دیده نشدن سالن می شود و همینکه سلامت مراجعه کنندگان به خطر نمی افتد. موارد دیگری هم می توان به این گزینه ها اضافه کرد ولی اصلی ترین موارد اینها هستند که در هر سالن مطالعه ای حتما باید وجود داشته باشند. 
حالا سوال اصلی اینجاست که سالنهای مطالعه در اردبیل تا چه اندازه این استانداردها را دارا هستند؟
رسول حبوبی که یک دوره طولانی برای آماده شدن برای کنکور در سالن مطالعه کتابخانه شهید مطهری مطالعه می کرد درباره استانداردهای سالن مطالعه این مکان می گوید :" مهمترین مشکل مطالعه در این مکان نبود سکوت و آرامش است. دائما سروصدا به گوش می رسد. مراجعه کنندگان مدام با هم حرف می زنند. آنهم با صدای بلند. گاهی برای هشدار دادن به این افراد با خودکار روی میز چند ضربه می کوبیم ولی اثری ندارد که هیچ، خود این عمل با تداومش به تشدید سروصدا کمک می کند. صدای زنگ موبایل یکی دیگر از موارد آزار دهنده است. بعضی ها دانسته و ندانسته گوشی خود را روی بی صدا نمی گذارند و گوشی که یکمرتبه زنگ می زند حواس آدم به کل پرت می شود."
محمد خدایی دانشجویی است که بسیار از فضای سالنهای مطالعه گلایه دارد. می گوید:" سروصدا که همیشه هست و همه دیگر به این وضعیت عادت کرده ایم. ولی چیزهایی هست که واقعا تحملش خیلی سخت است. وقتی می آیی پشت میز بنشینی و با خیال راحت مطالعه کنی می بینی روی میز پر از آشغال است. از پاکت چیپس گرفته تا خرده ریزه های کیک و کلوچه و...سطح اکثر میزها هم بیشتر مواقع گرد و خاکی است. قبل از نشستن باید میز و صندلی را با دستمال تمیز کنیم و بعد بنشینیم."
حسین حبیب زاده یکی دیگر از استفاده کنندها از سالنهای مطالعه درباره وضعیت این سالنها می گوید :" کتابخانه های عمومی اکثرا در مرکز شهر قرار دارند و همه دسترسی آسان به آنها ندارند. باید مسیر بسیار طولانی را طی کرد تا به کتابخانه رسید. چون دیر می رسیم برای پیدا کردن جای مناسب دچار مشکل می شویم. تمام اینها باعث می شود از زمان مطالعه کاسته شود."
از او می پرسم منظورت از جای مناسب چیست؟ می گوید :" جای مناسب جاهایی است که نزدیک پنجره قرار دارند و نورگیری خوبی دارند. چون میزهایی که وسط های سالن هستند از نور کافی برخوردار نیستند. لامپ هم هرچقدر نور داشته باشد با نور خورشید که طبیعی و بی زیان است نمی تواند برابری کند. نور لامپ چشمها را زود خسته می کند و باعث ضعیف شدن چشم می شود."
حبیب زاده در ادامه می گوید :" من بخاطر شلوغی خانه و محله مان این همه راه را می کوبم و اینجا می آیم و انتظار دارم از امکانات مناسبی برخوردار باشم. ولی متاسفانه چنین نیست."
یک کارشناس کتابداری درباره راههای ایجاد فضای مناسب برای مطالعه در سالنهای مطالعه می گوید :" باید قوانینی سفت و سخت تدوین شود و بر اجرای آنها نظارت کامل صورت گیرد تردد و تجمع بيش از حد معمول در سالن ورودي و تالارهاي مطالعه ممنوع مي باشد. استفاده از كارت عضويت فقط براي صاحب كارت مجاز بوده و هرگونه جابجايي يا استفاده از كارت ديگران ممنوع مي باشد . مراجعه کننده ها فقط با ارائه كارت عضويت مجاز به استفاده از خدمات كتابخانه اعم از مخزن کتاب یا سالن مطالعه باشند. از رزرو کردن میزو صندلی در محیط کتابخانه یا جابه جایی صندلی ها خودداری شود. از آوردن اطفال به سالن مطالعه جلوگیری شود. این قوانین اجرا نخواهد شد مگر با جدیت و نظارت عوامل کتابخانه ها و همکاری مراجعه کننده ها.همچنین عدم رعايت مقررات كتابخانه موجب ابطال كارت عضويت فرد خاطی شود تا از تخلفات کاسته شود. "
استقرار غیر اصولی کتابخانه ها در سطح شهر باعث شده است که بعضی از کتابخانه ها بیش از حد ظرفیت مراجعه کننده داشته باشند و برخی دیگر بیش از چند مراجعه کننده نداشته باشند. محمد خدایی می گوید:" کتابخانه عمومی فدک با آن همه امکانات و سالن مطالعه مناسب همیشه خلوت است. چون هم مسیرش دور است و هم اینکه اصلا بعضی ها از وجود چنین کتابخانه ای اطلاع ندارند. باید تبلیغاتی در این راستا انجام گیرد تا با مراجعه یکسان به تمام کتابخانه ها از ظرفیت همه کتابخانه ها استفاده شود."
خدایی در ادامه صحبت هایش اضافه می کند که :" بی توجهی مسئولان کتابخانه ها و عدم نظارت به سالنهای مطالعه باعث می شود عده ای از این وضعیت سواستفاده کنند و حقوق دیگران را زیر پا بگذارند.باید نظارت سرسختانه ای بر سالنهای مطالعه داشته باشند. باید قوانین را به در و دیوار کتابخانه ها نسب کنند و بر اجرای آنها نظارت کنند.رعايت سكوت و ايجاد آرامش لازمه مطالعه و تحقيق است بنابراين حفظ سكوت در سالن مطالعه باید الزامي باشد. استفاده از تلفن همراه در سالن مطالعه ممنوع مي باشد بنابراين لازم است مراجعین در هنگام ورود، تلفن همراه خود را تحويل دهند. همراه داشتن هرگونه مواد خوراكي و آشاميدني و تنقلات در سالن مطالعه ممنوع است, جهت خوردن و آشاميدن هر نوع خوراكي و تنقلات بایستی  به كافي شاپ كتابخانه مراجعه نمايند."
پروانه رضاقلیزاده مدیرکل کتابخانه های عمومی استان اردبیل با اعلام اینکه
کتابخانه های عمومی به عنوان نهاد عمومی غیردولتی است افزود: کتابخانه های عمومی استان اردبیل از سال 1383 به عنوان نهاد مستقل از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی منفک و با عنوان « نهاد کتابخانه های عمومی کشور« فعالیت خود را در حوزه ترویج فرهنگ کتاب و کتابخوانی آغاز کرد.
وی ادامه داد: این نهاد فرهنگی از بدو تاسیس در حوزه های مختلف بویژه توسعه فضا های فیزیکی کتابخانه ای ، تجهیز و برزو رسانی امکانات کتابخانه ای متناسب با شرایط موجود و همسان با استاندارد های موجود در سطح کشو بویژه در حوزه تجهیزات چوبی کتابخانه ای و تجهیزات فن اوری اطلاعات، گسترش چشمگیری را درطول نزدیک به دو دهه، تجربه کرده است.
این مسئول افزود: در حوزه ترویج فرهنگ کتاب و کتابخوانی نیز علاوه بر رسالت اصلی کتابخانه ها در ارائه خدمات کتابخانه ای و امانت کتاب؛ با اجرای برنامه های شاخص فرهنگی و ترویجی در توسعه و ترویج فرهنگ کتاب و کتابخوانی پیشگام بوده است.
رضاقلیزاده ادامه داد: این نهاد فرهنگی با برنامه ریزی در طول این 17 سال از اغاز فعالیت خود، تقریبا بیش از 50 درصد به فضا های کتابخانه ای افزوده است و تعداد کتابخانه های عمومی از 48 باب در زمان تفکیک این نهاد از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به بیش از 80 باب رسیده است که  تعدادی از کتابخانه ها نیز با مشارکت سایر ارگانها و نهاد های فرهنگی ایجاد شده است. 
وی ادامه داد: در توسعه کتابخانه ها توسعه متوازن به لحاظ جغرافیایی در نظر گرفته است و در همه شهرستانها یکی از شاخص های ایجاد کتابخانه پراکندکی این مکان های فرهنگی از نظر جغرافیایی در نظر گرفته شده است و مناطق حاشیه شهر ها از اولویت بیشتری برخوردار بوده است.
وی اضافه کرد: نظر به اینکه این مکان فرهنگی پذیرای اقشار مختلف مردم از نظر سن، جنسیت، سطح سواد و سطح فرهنگی می باشد و حتی افراد ناشنوا و نابینا ( در کتابخانه مرکزی) می باشد لذا رسالت کتابخانه های عمومی بیش از گذشته در ارائه خدمات به قشر های مختلف توسعه یافته است.
رضاقلیزاده در ادامه‌گفت: ایجاد قرائت خانه برای مطالعه دانشجویان و دانش اموزان در حوزه وظائف شهرداری هاست و سالن های موجود در کتابخانه های عمومی به لحاظ محدویت فیزیکی قابلیت پاسخگوئی به خیل عظیم دانش جویان و دانش اموزان را که برای امتحانات کنکور آماده می شوند را نداشته و این مطالبه عمومی باید به سوی شهرداران هر شهر گسیل شود.
کتابخانه های عمومی از لحاظ تجهیزات کتابخانه ای متناسب با استاندار های موجود کشوری تجهیز می شود و از لحاظ روشنایی و سایر تجهیزات اعم از میز و صندلی با تجهیزات استاندارد کشوری تجهیز شده است. 
این مسئول ادامه داد:  سالن های مطالعه کتابخانه هم به لحاظ بهره مندی از نور طبیعی و روشنایی های برق از وضعیت مطلوب برخوردار هستند.
به نظر من یکی از رسالت های مهم در حوزه فرهنگی، تربیت انسان هایی قانون مدار و اگاه به ارزش و اهمیت محیط زیست است که هم نهاد های فرهنگی و هم خانواده ها در این خصوص اهتمام داشته باشند.
وی ادامه داد: متاسفانه فرهنگ حفظ زیست در بین اقشار مختلف انچنان که باید مورد توجه قرار نمی‌گرفت  و این واقعیت مهمی است که در سطح شهر هاف مناطق تفریحی و سایر اماکن براحتی قابل رویت هست و علیرغم توصیه های مکرر به مراجعین به کتابخانه های عمومی، متاسفانه بعد از اتمام ساعت کاری سالن مطالعه، با حجم انبوهی از تولید زباله های های خوراکی در سالن های مطالعه هستیم واین روند برازنده اقشار تحصیل کرده و مطالعه کنندگان نیست و همکاران ما بعد اتمام ساعت کاری سالن مطالعه در شیفت شب ساعتها را برای نظافت کتابخانه ها اختصاص می دهند.