بریکس، پیوند اقتصاد، ژئوپلتیک و ایدئولوژی

عضویت در سازمانی که نیمی از جمعیت جهان و یک‌سوم اقتصاد جهانی را تشکیل می‌دهد، خود به تنهایی برای نشان دادن اهمیت آن و ضرورت همکاری با آن کفایت می‌کند، ولی آنچه اهمیت این سازمان را متمایز و برجسته‌تر از دیگر سازمان‌های مشابه بین‌المللی می‌کند، نرم‌افراز، ماهیت و فلسفه وجودی تشکیل این سازمان است.

کشور‌های عضو بریکس در تلاشند خارج از نظم موجود جهانی، کنش‌ها و واکنش‌هایی را بازطراحی کند تا از طریق هم‌افزایی با همدیگر به نیازهایشان که در رقابت با قدرت‌های غربی به آن اجازه دسترسی داده نمی‌شود، به دست آورند. از زاویه‌ای دیگر می‌توان گفت بریکس تلاش نرم کشور‌های معترض به نظم موجود جهانی است که می‌خواهند روند بهبود و توسعه خود را با همکاری هم از گزند رقبا حفظ کنند. این درس اول اقتصاد سیاسی است که آموخته‌اند. این تلاش‌ها مشابه تلاش‌هایی است که سال‌های پیش در چارچوب ایجاد اجلاس‌هایی منطقه‌ای همانند شانگهای، اورآسیا و سازمان‌های منطقه‌ای شکل گرفته است. کشور‌های برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی همه کشور‌های در حال توسعه و با اقتصاد‌های نوظهور هستند. آنچه در این سازمان به عنوان نقطه ضعف به چشم می‌آید، پراکندگی جغرافیایی کشور‌های عضو است. جدای از همه ویژگی‌های ایجاد کننده چسبندگی، عرصه جغرافیا برای موفقیت همکاری‌ها ضروری است که جمهوری اسلامی ایران می‌تواند در میان این کشورها، هم از نظر ایدئولوژیک، اکونومیک و ژئوپلتیک به عنوان گرانیگاه و نقطه اتصال و پاشنه آشیل عمل کند.
ایران در چهارراه اصلی نقشه عملیاتی و اجرایی این سازمان قرار دارد که می‌تواند با ظرفیت بالای ژئوپلتیک خود به این سازمان و اهدافش معنی عملیاتی بدهد. از طرفی، جمهوری اسلامی ایران به‌خوبی دریافته آمریکا در این سال‌ها تلاش کرده است ژئوپلتیکش را با دور زدن خطوط مختلف انتقال انرژی و مداخله نکردن ایران در طرح‌های ترانزیتی و با ایران‌هراسی دچار فرسایش کند. از سویی دیگر جمهوری اسلامی ایران را به عنوان کشور غیرعادی و مستثنی در جهان نگه دارد تا نتواند از مزیت‌های خود به‌خوبی بهره‌برداری کند. از این رو، سازمان بریکس ظرفیت بسیار خوبی برای ایران است که بتواند جغرافیای ممتاز خود را به جغرافیای مهم اطراف خود پیوند بزند و به جهان نشان دهد به عنوان بازیگر سازنده، نقش متعامل و مسوولیت‌پذیر در توسعه آن‌ها ایفا می‌کند. ایران از طریق بنادر مهم خود در دریای عمان و خلیج‌فارس مسیر مطمئن برای دستیابی به بازار‌های آسیای میانه و قفقاز و به‌عکس مسیر مناسب برای انتقال محصولات روسیه به آفریقا و هند و کشور‌های حاشیه خلیج‌فارس است و از طریق دریای خلیج‌فارس مسیری خوبی برای بازار‌های اروپا، غرب آسیا و شمال آفریقاست و از طرفی، فرصت مناسبی برای جذب سرمایه‌های خارجی است تا ضمن بازسازی زیرساخت‌ها به توسعه اقتصاد پرمایه و مستعد خود کمک کند. به تعبیر دقیق‌تر، ایران می‌تواند اقیانوس‌ها، مرز‌های هوایی و زمینی منطقه را به مناطق مختلف جهان پیوند دهد؛ شعاری که دولت سیزدهم به‌درستی با عنوان ارتباط با همسایگان طراحی و تعریف کرده است.