دو د‌ز واکسن برای مسافرت کافی‌ است

پیش از این هم ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور کشور تاکید کرد که اولویت برای مسافرت و حضور افراد در کاروان‌های راهیان نور، تزریق سه دز واکسن است.

براساس تصمیم ستاد ملی مقابله با کرونا اما اگر فردی دز سوم واکسن را هم تزریق نکرده باشد و تنها دو دز واکسن تزریق کرده باشد، می‎تواند نتیجه منفی آزمایش کرونای خود را به همراه داشته باشد.

تاکید برای تزریق واکسن در حالی انجام می‎شود که حدود ۱۵ درصد از جمعیت کشور هنوز واکسن کرونا تزریق نکرده‏اند و از جمعیت ۸۰میلیونی کشور، حدود ۲۴ میلیون نفر دز سوم واکسن کرونای خود را تزریق کرده‏اند.

سوال مهم اما این است که چه ضمانتی برای اجرای قوانین تنظیم‌شده در سفرهای نوروزی وجود دارد؟

محسن فرهادی، معاون فنی مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت و درمان توضیح می‎دهد که اتصال سامانه ایران من به سامانه‌های فروش بلیت، انجام شده و بلیت ناوگان حمل و نقل عمومی به افرادی که واکسن تزریق نکرده‎اند، فروخته نمی‎شود.

این درحالی است که درصد قابل‌توجهی از خانواده‌های ایرانی با خودروی شخصی سفر می‎کنند و بررسی واکسیناسیون مسافران خودرو ممکن نیست.

فرهادی معتقد است که دوربین‎های پلیس راهور این خودروها را رصد و مالکان خودروهایی را که واکسیناسیون انجام نداده‌اند، یک میلیون تومان جریمه می‎کند. این در حالی است که از تعداد ۱۷۰۰ دوربین بین‎شهری، ۸۵ درصد آنها یعنی ۱۶۰۰ دوربین فعال است. درست است که گفته می‎شود مدیریت جامع و کاملی برای اجرایی شدن قوانین سفرهای نوروزی وجود دارد اما فرهادی معتقد است که این شهروندان هستند که باید در این‌باره همکاری لازم را داشته باشند، در غیر این‌صورت برگشت به عقب و طغیان ویروس در نوروز یا پس از آن اتفاق می‌افتد.

چرا نظر ستاد‌ملی مقابله با کرونا تغییر کرد و تزریق دو د‌ز واکسن ملاک اجازه برای مسافرت قرار گرفت؟

تزریق سه د‌ز واکسن هیچ‌گاه اجباری نبوده است. در پروتکل‌های بهداشتی هم همیشه تاکید کرده‌ایم که واکسیناسیون کامل انجام شود؛ البته توصیه وزارت‌بهداشت و درمان و نیز ستاد‌ملی مبارزه با کرونا این است که شهروندان سه د‌ز واکسن را تزریق کنند تا ایمنی بیشتری داشته باشند. طبیعتا ایده‌آل ما هم این است که شهروندان سه دز واکسن تزریق کرده باشند اما اولویت و سنجش ما برای انجام سفرهای نوروزی تزریق دو د‌ز واکسن است. به این ترتیب اگر فردی هر دو د‌ز واکسن خود را تزریق نکرده باشد نمی‌تواند بلیت تهیه کند یا اگر با خودروی شخصی به سفر برود، جریمه می‌شود.‌

اما انتقادات زیادی نیز به نحوه کنترل مسافران مطرح است؛ چگونه می‌خواهید واکسن نزده‌ها را کنترل کنید؟

سفرهای نوروزی عمدتا به دو صورت در کشور انجام می‎شود. یکی از راه‌ها از طریق استفاده از ناوگان عمومی کشور؛ هوایی، ریلی، زمینی و دریایی است که افراد بلیت تهیه می‌کنند و مقرر شده وزارت راه و شهرسازی متولی اجرایی شدن قوانین مربوط به حمل و نقل عمومی باشد. به این صورت که سامانه فروش بلیت وزارت راه و شهرسازی به سامانه ایران من وزارت کشور متصل شده و هر فردی قصد خرید بلیت دارد، باید کدملی خود را وارد سامانه کند. به این شکل، به طور مستقیم تقاضاهای خرید بلیت به سامانه ایران من فرستاده و مشخص می‌شود فردی که قصد خرید بلیت دارد، واکسن تزریق کرده است یا خیر. درصورتی که واکسن تزریق نکرده باشد یا دو دز واکسن خود را تزریق کرده باشد، ولی در دوره بیماری قرار گرفته باشد؛ به او اجازه تهیه بلیت داده نمی‌شود. ناوگان ریلی، دریایی و هوایی به صورت صددرصدی به سامانه ایران من متصل است، هرچند ناوگان زمینی هنوز متصل نشده است.

اما بسیاری از مسافران نوروزی از ناوگان زمینی استفاده می کنند.

بله درست است. برنامه ما این است تا قبل از نوروز تقریبا پوشش و اتصال صددرصدی سامانه خرید بلیت ناوگان زمینی را نیز به سامانه ایران من متصل کنیم.

افرادی را که از خودروی شخصی استفاده می‎کنند، چطور کنترل می‏ کنید؟

عمده مسافرت‎های ما در این بخش است، یعنی بسیاری از خانواده‏ها برای سفر رفتن از خودروی شخصی استفاده می‎کنند. برنامه مدیریت و کنترل ما این است که پلاک خودروهای شخصی توسط دوربین‎های راهور کنترل شود و به صورت خودکار پلاک خودرو و کدملی اعتبار‎سنجی ‌‎شود. دوربین‏های کنترلی پلیس راهور به سامانه ایران من و وزارت بهداشت و درمان متصل است، به این ترتیب پلاک خودروی افراد از نظر شرایط بیماری و واکسیناسیون بررسی می‎شود. درصورتی که صاحب خودرو بیمار باشد یا دو دز واکسن تزریق نکرده باشد، یک میلیون تومان جریمه می‎شود.

اما حدود ۱۵ درصد از دوربین‎های بین‏شهری فعال نیستند، چطور می‏خواهید کنترل صددرصدی داشته باشید؟

آن دوربین‏هایی که فعال است، پلاک‏ ها را ثبت می‏کند. در بیشتر محورهای اصلی و در شهرهای مهم و پرتردد پوشش خوبی از نظر جای‏گذاری دوربین وجود دارد. به‌اضافه این‌که در مبادی ورودی شهرها هم به احتمال زیاد پلیس راهور کنترل‎های خود را خواهد داشت.

بسیاری افراد از این گله دارند که‌ واکسن تزریق کرده‎اند، اما اطلاعات‌شان وارد سیستم نشده است.

اگر آنها قصد رفتن به سفر در ایام نوروز دارند، باید به مرکزی که واکسن تزریق کرده‏‌اند، مراجعه کرده و از آنها بخواهند که مشخصات‌شان را در سامانه وارد کنند.

این افراد به مراکز مراجعه می ‏کنند اما ناهماهنگی‌هایی که در مراکز ‌وجود دارد، ناراحت‌شان می‌کند.

این مساله به حوزه رسیدگی به شکایات و حوزه تزریق واکسن وزارت بهداشت مربوط است و من نمی‎توانم درباره آن جوابی بدهم اما امکان ندارد که واکسنی بدون کد وارد سیستم سازمان غذا و دارو شده و به مرکزی ارسال شود.

با این شرایط برخی شهروندان که واکسن هم تزریق کرده‌اند،‌ نمی‌توانند به سفر بروند؟

بله. این مشکلات در سامانه وجود دارد که ان‌شاءا... رفع می‎شود.

نگران‌کننده‌تر این‌که افرادی که واکسن تزریق نکرده‌اند، می‏توانند با خودروی شخصی افرادی که واکسن تزریق کرده‏اند، به مسافرت بروند.

بله درست است. بخش زیادی از مدیریت ویروس کرونا در کشور و مخصوصا موضوع مدیریت سفرهای نوروزی، مساله خودمراقبتی است. هدف ما این نیست که افراد را جریمه یا متخلفی را دستگیر کنیم. هدف ما ارتقای سلامت مردم است و انتظار داریم که افرد بیمار، خودشان با ما همکاری کنند. کنترل فیزیکی داشته باشند و اگر حس بیماری دارند، به سفر نروند یا اگر واکسن تزریق نکرده‎اند، اقدام به تزریق واکسن کنند.

سابقه خودمراقبتی براساس تجربه محدودیت‎هایی مانند اجباری شدن استفاده از ماسک یا مساله اصناف و... ‌در دو سال گذشته زیاد خوشایند نیست.

یک شرط اساسی برای اجرای این محدودیت‎ها وجود دارد. ما بدون مشارکت و همکاری مردم نمی‎توانیم کاری انجام دهیم. هیچ نیرویی نمی‎تواند مردم را مجبور به انجام کاری کند. مردم خود باید متوجه باشند و اگر رستورانی تهویه مناسب ندارد، شلوغ است یا پروتکل‎های بهداشتی را رعایت نمی‎کند، وارد آن رستوران نشوند. در همه بخش‎ها این‌طور است.

ما کنترل‎ها و نظارت‌های خود را داریم اما خواهش ما از مردم این است که آنها هم از سلامتی خود مراقبت کنند. به‌جز توجه به سلامتی خود، شهروندان باید از سلامتی دیگران هم مراقبت کنند. سویه امیکرون با دیگر سویه‎ها متفاوت است. درست است که این روزها پیک ششم روند کاهشی دارد اما تجربه کشورهای دیگر نشان می‏‎دهد که با بی‎توجهی به پروتکل‌های بهداشتی، کرونا دوباره طغیان می‎کند و به اوج قله برمی‎گردد، بنابراین مردم باید همراهی زیادی داشته باشند.

پس با این تفاسیر در تعطیلات نوروز یا بعد از آن، شاهد افزایش ابتلا یا مرگ و میر خواهیم بود؟

من امیدوارم که این‌طور نباشد. بهتر است مردم همراهی کنند تا شاهد کاهش آمار مرگ و میر و ابتلا باشیم. امیدوارم‌ شاخص‎های رعایت ‌پروتکل‏های بهداشتی حداقل در نوروز افت نکند‌.

اما همین حالا هم عدد رعایت پروتکل ‎های بهداشتی پایین است.

بله همین‌طور است. در سویه امیکرون نه‌تنها واکسیناسیون که رعایت پروتکل‎های بهداشتی نیز لازم است. در این صورت است که کنترل بیماری صورت می‎گیرد. امروز تعداد افراد مبتلا کاهش پیدا کرده است اما مردم باید همکاری کنند. آنها هم مسوول‎اند. فردی که خودرو به نام او است، نباید افرادی را که بیمارند یا واکسن تزریق نکرده‏اند به عنوان مسافر قبول کند. چراکه ممکن است به دلیل این سهل‌انگاری،‌ افراد زیادی ‌بیمار شوند.

اما شما هم در رابطه با سلامتی مردم مسوول هستید.

درست است. مواردی که به شما گفتم، در سامانه ایران من انجام شده است. پلیس و وزارت راه و شهرسازی پوشش خوبی برای کنترل هوشمند کرونا دارند.

به نظر می‏رسد مدیریت هوشمند پروتکل‎ها، راه به جایی نبرده است.

در حال حاضر با کمک این سامانه ارتباط خوبی بین دستگاه‌ها وجود دارد.

برای نمونه در مترو ما مدیریت هوشمند را نمی‏بینیم؛ شرایط سفرهای نوروزی هم می‎تواند شبیه مترو باشد؟

شرایط مترو متفاوت است. در پیک‎های زمانی متفاوت، مسافرهای زیادی از مترو استفاده می‎کنند. کنترل در ورودی امکان ندارد و فقط از طریق تهیه بلیت انجام می‌شود. البته‌ سامانه ایران من به‌زودی به این بخش هم متصل می‎شود تا از ورود افرادی که واکسن تزریق نکرده‏ اند یا بیمارهستند، جلوگیری شود.

به‌جز مدیریت هوشمند پروتکل‎ها، نیروهای ما هم در همه دانشگاه‎های علوم پزشکی در حال آماده‎باش هستند. نمی‏گوییم که به صورت ۲۴ ساعته یا با پوشش صددرصدی نظارت‎ می‎کنیم اما تلاش می‎کنیم تا جایی که امکان دارد و معقول است، بازرسی‎ها انجام شود. همه‌چیز اما با نظارت‌ها و دخالت‎های بازرسان امکان‌پذیر نیست. همان‌طور که گفتم تلاش و همکاری شهروندان هم برای مدیریت ویروس کرونا لازم است.

اما بخش قابل‌توجهی مربوط به وزارت بهداشت است. به عنوان مثال بهداشت مراکز بین‎راهی، رستوران‎ها و سرویس‌های بهداشتی همیشه زیر سوال بوده است، برای این مهم چه برنامه‌ای دارید؟

ما امسال برخلاف دو سال گذشته که ویروس کرونا شایع بود، طرح نوروزی هم داریم. در طرح نوروزی به مساله بهداشت مراکز توجه می‏کنیم. در کنار طرح نوروزی که موضوع بهداشت مراکز بین‏راهی مانند رستوران‎ها و سرویس‌های بهداشتی بررسی می‏شود، مسائل مهم دیگری یعنی رعایت پروتکل‎های بهداشتی را مورد ارزیابی قرار می‎دهیم. نه‌تنها مراکز بین‎راهی که مسائل مربوط به هتل‎ها، مسافرخانه‌ها، آب شرب و همه موضوعات مربوط به مسائل سیاحتی بررسی می‎شود. تلاش و رویکرد ما در طرح نوروزی، تاکید بر رعایت پروتکل‎های بهداشتی و مدیریت کروناست.

رنگ‌ بندی تغییر نمی‎کند

بعد از این که سویه جدید کرونا یعنی امیکرون وارد کشور شد، بسیاری از کارشناسان درباره تغییر رنگبندی‎های کرونا در کشور گفتند، چراکه سویه جدید می‎توانست آمار ابتلا به کرونا را در کشور افزایش دهد اما به طور خاص تاثیر آمار افراد بستری یا مرگ و میر ناشی از بیماری کرونا و همچنین سازوکار رنگبندی‎ در کشور تغییر نکرد.

آن‌طور که فرهادی توضیح می‌دهد، مشخص کردن شرایط کرونایی براساس رنگبندی‎ها پیچیده است، عموما هم با توجه به شاخص‌هایی انجام می‎شود. توجه به سرایت‌پذیری بیماری، تعداد افراد بستری، آمار مرگ و میر و نیز میزان رعایت پروتکل‎های بهداشتی، می‎تواند شرایط رنگ‌بندی در یک کشور را تغییر دهد. اغلب کشورها از دو، سه یا حتی چهار شاخص برای فرموله‌کردن تعیین شرایط شیوع ویروس کرونا در کشورشان استفاده می‎کنند.

آن‌طور که فرهادی توضیح می‎‌دهد اما در ایران آمار ابتلا باتوجه به تعداد تست‎های پی‏سی‎آر مثبت، تعداد بستری‎ها و عدد رعایت به پروتکل‎های بهداشتی می‎تواند تعیین‌کننده وضعیت بیماری کرونا و رنگ‌بندی در کشور باشد.

در حال حاضر هم برنامه‎ای برای تغییر این فرموله‎‏کردن وجود ندارد. نکته مهم اما این است که این رنگ‌بندی‎ها تعیین شرایط کشور است که اعمال محدودیت‎ها را ممکن می‎کند.

در تعطیلات نوروزی وضعیت رنگ‌بندی می‎تواند تغییر کند که با توجه به شرایط، محدودیت‎ها هم تغییر خواهد کرد.

با این شرایط درست است که شیب پیک ششم کرونا در کشور رو به کاهش است اما با بی‏توجهی به پروتکل‎های بهداشتی، آمار ابتلا و رعایت پروتکل‎های بهداشتی و درنتیجه رنگ‌بندی ممکن است تغییر کند.

در جست‌وجوی پزشک

نوروز که می‏شود، همه به فکر تعطیلات و مرخصی می‎افتند. این‌که به سفر بروند. این شرایط برای اعضای کادر درمان نیز وجود دارد بنابراین مساله کمبود پزشک در تعطیلات نوروزی هر سال برای مراکز درمانی و شهروندان به یک بحران تبدیل می‏شود.

شیوع ویروس کرونا در کشور، ابتلا و نیاز به درمان و بستری شدن نیاز به پزشک و مخصوصا پزشک متخصص را بیشتر از قبل هم کرده است. این در حالی است که تعطیلی مراکز درمانی خصوصی در تعطیلات نوروزی، مشکلات را افزایش می‌دهد.

امسال اما برنامه وزارت بهداشت و درمان این است که به این مسائل بیشتر توجه کند. برای این‌که مشکلات در این حوزه کاهش پیدا کند، قرار شده معاونت‌های درمان، بهداشت و توسعه و نیز سازمان غذا و دارو در حوزه داروخانه‎ها، برنامه‌های پیشنهادی خود را اعلام کنند.

هرچند که هنوز جزئیات برنامه‎های پشتیبانی اعلام نشده اما معاون فنی مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت و درمان توضیح می‎دهد که وزارت بهداشت و درمان به‌زودی برنامه‎های پشتیبانی خود را برای کاهش خطرات کمبود پزشک در تعطیلات ارائه می دهد تا حداقل در تعطیلات نوروز با کمبود پزشک مواجه نباشیم.

لیلا شوقی - جامعه / روزنامه جام جم