رد پای بی‌اختیاری ادراری در ضعف عضلات لگن

جالب آن‌که چنین مشکلی در زنان و مردان شایع است و از آن جالب‌تر این‌که روش‌های متعددی برای کنترل، بهبود و درمان بی‌اختیاری ادراری وجود دارد.

از میان روش‌های درمانی موجود، فیزیوتراپی عضلات کف لگن توانسته است تا دو سوم افرادی را که دچار ضعف عضلات کف لگن و بی‌اختیاری ادراری ناشی از آن هستند، درمان کند.

در این باره با دکتر مهری مهراد، رئیس انجمن نورویورولوژی و فوق‌تخصص مشکلات ادراری و بی‌اختیاری ادرار گفت‌وگو کرده‌ایم.

منظور از ضعیف‌شدن عضلات کف لگن در خانم‌ها چیست؟

رحم خانم‌ها در مجاورت مثانه و رکتوم قرار دارد و این احشا با عضلات و لیگامنت‌ها حمایت می‌شود تا در جای خودشان قرار بگیرند. خانم‌هایی که زیاد می‌نشینند و در طول زندگی‌شان خیلی ورزش نمی‌کنند یا خانم‌هایی که حاملگی و زایمان‌های زیاد دارند یا طی حاملگی، جنین درشتی را حمل می‌کنند، به‌گونه‌ای‌که فشار رحم به مثانه و عضلات اطراف آن باعث می‌شود عضلات حالت شل‌شدگی پیدا کنند.

آیا بی‌اختیاری ادرار از مهم‌ترین نشانه‌های این بیماری است؟

به‌دنبال ضعف و شل‌شدگی عضلات لگنی، فرد دچار یبوست، مشکلات دفع مدفوع، بی‌اختیاری ادرار یا حتی اختلالات دفع ادرار (ادرار به‌سختی و به‌میزان کم دفع شود) و نیز مشکلات جنسی و عدم ارضا می‌شود. البته ضعف عضلات کف لگن در مردان هم با بروز مشکلاتی از جمله انزال زودرس و مشکلات دفع ادرار همراه است.

آیا ضعف عضلات لگنی بیشتر ناشی از سبک زندگی نادرست و کم‌تحرکی است یا ممکن است جنبه ژنتیک نیز داشته باشد؟

کسانی که ورزش مداوم در زندگی‌شان دارند و از تغذیه مناسب و مصرف مکمل‌ها نیز برخوردارند، عضات کف لگن مقاوم‌تری دارند و حتی با بارداری و زایمان دچار ضعف عضلات نمی‌شوند. اما برخی به‌لحاظ ژنتیک، عضلات شل‌تری دارند و اگر ورزش نکنند و تحت فیزیوتراپی عضلات کف لگن قرار نگیرند، این عضلات همچنان شل خواهد ماند و به مرور دچار عوارض ناشی از آن خواهند شد.

این بیماری تحت چه شرایطی بیشتر می‌شود و چه عواملی تشدیدش می‌کند؟

در یائسگی که کاهش استروژن داریم و عضلات و لیگامنت‌ها شل‌تر می‌شود، بافت ارتجاعی و کلاژن پوست نیز در همه جای بدن و نیز در کف لگن با افزایش سن کاهش پیدا می‌کند. یبوست‌های مکرر و نیز کسانی که به‌طور مکرر سرفه می‌کنند و مدام دچار زورزدن می‌شوند نیز دچار ضعف عضلات لگن می‌شوند.

آیا بی‌اختیاری اداری فقط ناشی از ضعف عضلات لگن است؟

خیر. این بیماری ممکن است به‌خاطر عصب‌های کف مثانه یا بیش‌فعالی مثانه یا ناشی از مثانه نوروژنیک یا عصبی باشد. ولی نوعی بی‌اختیاری که با سرفه، عطسه و پریدن بروز می‌کند ناشی از ضعف عضلات کف لگن است.

این بیماری به چه روش‌هایی درمان می‌شود و چرا بر نقش فیزیوتراپی در درمان آن به‌شدت تاکید دارید؟

اگر اختلال عضلات کف لگن را به‌شکل ضعف عضلات این ناحیه تشخیص دهیم حتما با فیزیوتراپی درمان می‌شود. اگر بی‌اختیاری ادراری زنان از نوع بیش‌فعالی، استرسی یا ناشی از مثانه‌های عصبی باشد یا این‌که در مردان ناشی از عمل پروستات یا مشکلات مثانه نوروژنیک باشد با فیزیوتراپی کف لگن درمان می‌شود.

این نوع فیزیوتراپی شامل مگنت‌تراپی، صندلی الکترومگنت، بیوفیدبک، نوروفیدبک، آموزش پیداکردن عضلات خاص کف لگن به بیماران و آموزش تمرین تقویت عضلات خاص کف لگن می‌شود و درمان‌ها مختص خود بیمار و بر اساس بیماری افراد است.

ناگفته نماند انواع مشکلات مثانه نوروژنیک و نوروپاتیک یا کودکانی که به‌علت کوتاهی استخوان ساکروم دچار بی‌اختیاری ادراری هستند و همچنین افراد مبتلا به بیماری اسپانیا بیفیدا (شکاف مادرزادی مهره‌ها به‌صورت آشکار یا پنهان)، مشکلات جنسی مردان مانند زودانزالی یا دیرانزالی، مشکلات جنسی زنان مانند عدم ارگاسم، شل‌بودن عضلات کف لگن و شلی عضلات واژن و افتادگی مثانه یا رحم ضعیف از طریق فیزیوتراپی عضلات کف لگن قابل درمان است.

فیزیوتراپی با اعمال چه روش‌هایی و طی چه مدت به درمان این بیماری کمک می کند؟

فرآیند درمان بین دوسه هفته و طی 10 تا 20 جلسه با روش‌های الکترومگنت، بیوفیدبک و نوروفیدبک و آموزش‌های کگل (آموزش‌های تقویت کف لگن) انجام می‌شود. این نوع فیزیوتراپی مخصوص، روش مدرن فیزیوتراپی عضلات کف لگن محسوب می‌شود و رده اول درمان مدرن بی‌اختیاری ادراری خفیف و متوسط است.

آیا درمان از طریق فیزیوتراپی قطعی است یا ممکن است تحت شرایطی برگشت‌پذیر باشد؟

اگر تشخیص متخصص اورولوژیست بر ضعف عضلات کف لگن باشد، درمان فیزیوتراپی و درمان عضلات کف لگن مؤثرترین روش برای درمان بی‌ اختیاری ادراری خواهد بود.

پونه شیرازی - سلامت / روزنامه جام جم