هجوم تومورهای سرطانی سایر نقاط بدن به مغز

ابتدا سلول‌ها رشد و تکثیر خارج از کنترل پیداکرده، سپس توده‌ای را ایجاد می‌کنند و بعد به‌تدریج به‌بافت‌های سالم مجاور حمله کرده و به آنها آسیب می‌زنند.

در مرحله بعد هم از طریق جریان خون یا لنف به مناطق دوردست بدن منتشر می‌شوند که به این اتفاق «متاستاز» می‌گویند.

مغز هم یکی از مقاصد حرکت و جایگزینی سلول‌ های سرطانی می‌تواند باشد. در بسیاری موارد، متاستاز به مغز به‌صورت متعدد رخ می‌دهد به این معنی که معمولا چند نقطه از مغز همزمان درگیر می‌شود.

این‌که منشأ اصلی متاستاز یا همان تومور اولیه کدام بافت بدن است از شاخص‌های تعیین‌کننده و مهم در پیش‌آگهی و احتمال بهبود بیمار خواهد بود.

سن بیمار، شرایط فیزیکی و متاستاز به سایر نقاط بدن و میزان آسیب به بافت مغزی هم از موارد دیگر تعیین‌کننده در عاقبت بیمار است.

اما از سوی دیگر بروز متاستاز مغزی به‌معنی ناتوانی در درمان بیماری نیست. در بسیاری موارد متاستاز به مغز قابل‌درمان است و حتی سرنوشت بیمار و احتمال رهایی از سرطان بیشتر به متاستاز به سایر نقاط بدن و شدت گسترش تومور در کل بدن وابسته است.

درواقع برای درمان متاستاز مغزی گزینه‌های نسبتا خوبی در دسترس بوده و متاستازهای بزرگ و خصوصا با تعداد کم، نامزدهای بسیار خوبی برای جراحی است.

در بیشتر موارد، جراحی این تومورها با عوارض زیادی همراه نیست و جراحی که در انجام این‌گونه عمل‌ها مهارت و تجربه داشته باشد، می‌تواند با خارج‌کردن تومور متاستاز کرده درواقع مغز بیمار را پاک کند، گرچه همواره احتمال بودن متاستازهای کوچک که در ام‌آرآی قابل‌دیدن نیست هم وجود دارد. به این دلیل حتی پس از جراحی موفق خارج‌کردن تومور، معمولا لازم است کل مغز هم پرتودرمانی شود.

در مورد متاستازهای کوچک و متعدد که امکان جراحی همه آنها وجود ندارد صرفا پرتودرمانی در بسیاری موارد موفقیت‌آمیز بوده و تومور را کنترل می‌کند.

گزینه مفید و مؤثری برای درمان متاستازهای مغزی وجود دارد که به آن «گامانایف» یا «چاقوی گاما» می‌گویند. در این روش، اشعه گاما به‌صورت متمرکز روی منطقه متاستاز تابانده می‌شود و گویی به کمک این اشعه می‌توان جراحی انجام داد، البته محدودیت این روش درمانی نیز در متاستازهای بزرگ است.

درمجموع باید گفت متاستاز مغزی در بسیاری موارد قابل‌درمان بوده و با انجام جراحی که بهترین روش پاکسازی منطقه دچار تومور به شمار می‌آید و پس‌از آن پرتودرمانی، می‌توان از سلامت مغز تا سطح نسبتا خوبی مطمئن شد.

دکتر علیرضا طبیب خوئی - متخصص جراحی مغز و اعصاب / روزنامه جام جم