خیابان انقلاب خالی نمی‌شود

در همان روز اولی که جمعیت به سمت میدان آزادی به راه افتاد، مهم‌ترین خواسته حاضران عدم وابستگی به ایالات متحده و اتحاد جماهیر شوروی به‌عنوان قدرت‌های غرب و شرق بود.

قطار انقلاب اسلامی که آن روز به سمت آزادی حرکت کرد در این سال‌ها تجربه‌های عجیب و جدیدی پشت سر گذاشت؛ جنگ تحمیلی، فتنه‌های مختلف و دست درازی‌های جاهلانه و تلاش برای ایجاد انحراف در مسیر از جمله آنها بود.

هنوز اما بعد از چهل و دو سال، مهم‌ترین خواست شرکت‌کنندگان در راهپیمایی همان درخواست روز اول است که نشان می‌دهد هیچ سنگی قطار انقلاب را از مسیر خود خارج نکرده است.

حالا امروز تجربه کرونا را پشت سر می‌گذاریم؛ تجربه‌ای یگانه که تا به حال از سر هیچ کشوری نگذشته است.

سرنوشت انقلابی که مردمی نباشد

در سال ۲۰۰۵ وقتی انقلاب مخملی اوکراین -که به انقلاب نارنجی معروف شد- حکومت مستقر را سرنگون کرد و معترضان حکومت توانستند با هر ضرب و زوری کاخ ریاست جمهوری را تسخیر کنند هیچ‌کس فکر نمی‌کرد این به اصطلاح انقلاب ساختگی، خیلی زود دستخوش فراموشی شود.

مردم وسط میدان بودند و با پرچم‌های نارنجی چنان جشن و پایکوبی‌ای راه انداخته بودند که تصور می‌شد انقلاب اوکراین تحقق یک آرزوی جمعی برای یک ملت است.

دست‌کم رسانه‌های مهم دنیای غرب، آن روز مساله را این‌طور نشان می‌دادند و خیلی‌ها با چشمانی روشن و اشکبار، فردا را در میدان اروپای کی‌یف روی دست مردم می‌دیدند که دارد در سرمای استخوان سوز شهر طلوع می‌کند.

پایان ماجرا چند روز جشن و پایکوبی بود و همه پیروزمندانه به خانه‌های خود برگشتند. بماند که اقتصاد و وحدت ملی اوکراین هیچ‌گاه دوباره روند صعودی را تجربه نکرد، اما برای رضایت مردم از اقدامی که انجام دادند، کافی است نوار این روایت را روی دور تند بگذارید و روز پیروزی انقلاب مخملی را در سال ۲۰۰۶ ببینید.

میدان اروپا که روزی مرکز تجمع بخش عمده‌ای از مردم غرب این کشور بود، در سالگرد انقلاب حتی نتوانست یک گردهمایی فرمایشی رقم بزند و میدان خالی از مردم، خالی‌تر از همیشه باقی ماند. این سرنوشت انقلاب‌های غیرمردمی یا همان کودتاهای نرم است؛ کودتاهایی که ارتش‌های غیرمسلح آن را ترتیب می‌دهند.

ما بدهکاریم

راهپیمایی روز بیست و دوم بهمن برای من یک اتفاق مهم است. همیشه فکر می‌کنم اگر یک روز از این مسیر جا بمانم یک دیدار بزرگ را از دست داده‌ام و سال‌های قبل، حتی وقتی تهران نبودم با خودم شرط می‌کردم در راهپیمایی همان شهری که هستم، شرکت کنم.

این حاصل یک حافظه تاریخی است. همیشه فکر می‌کنم اگر خیابان انقلاب را خالی کنم رودخانه‌ای که نهال آزادی را با حرکت زلال مردم آبیاری می‌کند، خالی می‌شود و معلوم نیست جای مردم را کدام مار سیاهی پر کند و میدان آزادی را ببلعد.

انقلاب، حاصل دسترنج پدران ما نبود. ما هم اگر بودیم مسیر همان بود و مقصد همین. همه با هر رنگ و هر سبکی در این رودخانه جاری می‌شدیم و به میدان آزادی می‌رسیدیم، اما تقدیر ما را کمی دیرتر به این سیل خروشان رساند.

حالا با خودم فکر می‌کنم اگر مسیر را خالی کنم خیلی از آنها که وامدار انقلاب هستند و خود را طلبکار می‌دانند از این جای خالی چقدر خوشحال می‌شوند؟ من همیشه در بیست‌و‌دوم بهمن این راه را می‌روم تا به خاطر بیاورم باید از انقلابی که پرچم ابرقدرت جدید را بلند کرد، ممنون باشم.

به اولین راهپیمایی بیست‌و‌دوم بهمن ماه فکر می‌کنم، به آنها که هنوز آرم شاهنشاهی روی کلاه‌های نظامی‌شان بود اما رد سیلی مستشاران غربی و شرقی را هر روز در آینه روی صورت خود می‌دیدند و من امروز با خیال آسوده در آینه نگاه می‌کنم.

راهپیمایی بیست و دوم بهمن ادای دین است. ما بابت راهپیمایی از هیچ‌کس طلبکار نیستیم. این تفاوت بین انقلاب ما و انقلاب‌هایی نظیر همان انقلاب نارنجی در اوکراین است.

راهپیمایی در سال کرونا

کرونا خیلی چیزها را از ما گرفت. دورهمی‌های خانوادگی، دوستانه، همکاری و از همه مهم‌تر دورهمی‌های ملی که این آخری را بعدها بیشتر از امروز دلتنگ خواهیم شد.

بیست و دوم بهمن یکی از همین دورهمی‌ها بود که مثل صله رحم برای خانواده‌ای به نام ایران بود. به همان ترتیب که انقلاب اسلامی را تمام توده‌های مردم رقم زدند، همه در پدیداری این موجود مقدس شراکت داریم. انقلاب حتی مربوط به انقلابی‌ها نیست.

انقلاب یک دستاورد برای تمام ایرانی‌ها و حتی هموطنان ایدئولوژیک ما در سراسر قلمرو انقلاب اسلامی است.

همان‌گونه که دیدن پرچم‌های فاطمیون، زینبیون و دانشجویان آفریقایی، آسیایی و حتی اروپایی دیگر اتفاق عجیبی برای ما نیست.

حالا در سال کرونا به هرزبانی که می‌توانید به هم تبریک بگویید و نشان بدهید اگر در خیابان راه نمی‌رویم دلمان کنار دل یکدیگر است و از میان ایستگاه‌های مختلف به سمت میدان آزادی حرکت می‌کند.

ان‌شاءا... سال آینده دوباره هم‌رکاب و همقدم یکدیگر باشیم.

مرتضی درخشان - روزنامه نگار / روزنامه جام جم