نقش دانشمندان و نخبگان مسلمان در مواجهه با بلایای و مصائب

آیت الله محمدجواد فاضل لنکرانی در سخنرانی مجازی در سی و چهارمین کنفرانس بین المللی وحدت اسلامی «نقش دانشمندان و نخبگان مسلمان در مواجهه با بلایا و مصائب» مجمع جهانی تقریب بین المذاهب به ارایه بحث پرداخت.

در ذیل متن سخنرانی وی آمده است:

از آثار و برکات بسیار بزرگ انقلاب اسلامی ما به برکت ابداع امام خمینی (رضوان الله تعالی علیه) این هفته‌ای است که به نام هفته وحدت به مناسبت ایام ولادت با سعادت پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) نامگذاری شده است.

بعد از گذشت چهل سال از انقلاب با شکوه اسلامی ایران امروز ما هر چه بیشتر ضرورت وحدت بین مسلمین را احساس می‌کنیم. هر چه زمان پیش می‌رود ما به این حرکت بسیار اساسی و استراتژیک امام پی می‌بریم که برای عظمت و بقای اسلام و مسلمین، برای حفظ دماء و اموال و عزت مسلمین مطلب بسیار مهم و اساسی مسئله وحدت است.

قطع نظر از قرآن کریم و سیره نبی اکرم(صلی الله علیه و آله) و ائمه معصومین(علیهم السلام) وحدت امری است که عقل به وضوح برای همه ما بیان می‌کند، وقتی ما می‌بینیم الکفر ملةٌ واحدة، وقتی می‌بینیم کفر دست به دست هم داده و همه در مقابل اسلام قیام کرده و همه امکاناتشان را به میدان آورده‌اند تا اسلام را از بین برده و نابود کنند عقل می‌گوید برای همه مسلمانان اعم از شیعه و سنی و هر فرقه‌ای که تحت لوای اسلام قرار دارد، وحدت یک امر ضروری و عقلی است.

من لازم می‌بینم به این نکته اشاره کنم که ملاک اسلام چیست و ما به چه کسی می‌گوئیم مسلمان؟ اگر به کتب فقهی علمای شیعه سنی مراجعه کنیم در این مطلب اتفاق نظر وجود دارد که ملاک اسلام بیان شهادتین است، شهادت به توحید و لا اله الا الله و رسالت پیامبر اکرم(ص) أن محمداً (صلی الله علیه و آله) رسول الله، اسلام در همین شهادتین است.

بعد اینجا سؤالی به وجود می‌آید که آیا شهادتین یک اسلام ظاهری برای انسان می‌آورد یا اینکه نه، بیان شهادتین اسلام را ظاهراً و واقعاً‌ می‌آورد. ما در مباحث فقهی خود در کتاب الحج مفصل این بحث را عنوان کرده‌ایم که نمی‌شود بگوییم شهادتین فقط یک اسلام ظاهری می‌آورد، نخیر، حقیقت اسلام در بیان این شهادتین است که اقرار به لسان است، حقیقت اسلام این است.

اگر کسی شهادتین را گفت مسلمان است ظاهراً و واقعاً، اگر کسی اقرار به شهادتین دارد و در قلب خود هم این شهادتین را قبول دارد مسلم این فرد مسلمان است، یعنی همه احکام اسلام بر او مترتب می‌شود جان و مالش محترم است، تعبیری که بر حسب بعضی از روایات از پیامبر اکرم رسیده که مسلمان‌ها همه برادر یکدیگرند و خون یکی رجحان بر خون دیگری از حیث اسلام ندارد و دماءشان مساوی است، و ما بالاتر از این را در مباحث فقهی‌مان گفته‌ایم که اگر کسی شهادتین را بر حسب ظاهر بر زبان جاری کند اما در باطن و قلب خود توحید و رسالت پیامبر را قبول نداشت، باز هم اینجا واقعاً مسلمان است، برای اینکه اصلاً حقیقت اسلام چیزی جز اقرار لسانی نیست یعنی از اول خداوند ملاک اسلام و مسلمان شدن را این قرار داده است.
همین‌جا به همه علمای فرقه‌های اسلامی عرض می‌کنم، در ملاک اسلام اجتهاد راه ندارد، ملاک اسلام با روایات متواتره بین عامه و خاصه در دو کلمه است، اقرار به توحید و اقرار به رسالت و نبوت پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله)، همین اندازه. ما اگر بخواهیم اجتهاد را در ملاک اسلام دخالت بدهیم هر زمانی یک عالمی یک نوع اجتهادی می‌کند و متأسفانه سر از این در می‌آورد که بگویند اگر کسی به زیارت قبر پیامبر برود از اسلام خارج شده است.

به عبارت دیگر شارع متعال که دین اسلام را فرستاده، همین خدای تبارک و تعالی باید ضابطه اسلام را برای ما به صورت واضح و روشن ذکر کند، نمی‌شود گفت در هر زمانی خود با اجتهادمان یک ضابطه ای را برای اسلام و کفر بیان کنیم. خیر ضابطه آن بسیار روشن است، اگر کسی این شهادتین را بیان کرد عنوان مسلمان را دارد و اگر کسی بیان و اقرار نکرد، یا بعد از اقرار انکار کرد عنوان کفر را پیدا می‌کند.

پس ملاک مسئله اسلام خیلی واضح است و حق نداریم از جیب خودمان بگوییم اگر کسی خواست زیارت قبور برود کافر است، اگر کسی قائل به فلان مطلب شد کافر است و از اسلام خارج می‌شود اینها صحیح نیست. ما یک فروعاتی داریم اگر کسی ضروری از ضروریات را انکار کرد اگر این انکار مستلزم انکار نبوت باشد کافر است، یعنی مسأله را به انکار نبوت بازمی‌گردانند.

در هر صورت در شرایط فعلی همه علمای اسلام باید مسئله وحدت را بیشتر مورد توجه قرار بدهند، امروز اگر ما وحدت را مورد توجه قرار ندهیم دیری نخواهد پائید که از اسلام چیزی باقی نماند، دشمن از همین راه برای نابود کردن اسلام وارد می‌شود، این تعبیر در کلمات پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) است «هُمْ یَدٌ عَلَی مَنْ سِوَاهُمْ»؛ مسلمان‌ها باید متحد و ید واحده در مقابل کفار باشند.

بنابراین این مطلبی که متأسفانه این روزها از بعضی از افرادی کم اطلاع صادر شد حرف کاملاً غلطی است که گفتند هیچ عالم شیعی نیست مگر اینکه سایر فرق مسلمین را باطناً تکفیر می‌کند، ما وقتی برگردیم به کلمات فقها مثل سید مرتضی، شیخ طوسی، شیخ مفید، ابن ادریس، از متقدمین و متأخرین، بسیاری از اینها می‌گویند ملاک اسلام شهادتین است و هیچ نیامدند بین اسلام ظاهری و باطنی فرق بگذارند، این تفصیل در برخی از کلمات متأخرین قرار گرفته است. اما تمام کسانی که می‌گویند ملاک اسلام شهادتین است، ظاهر عباراتشان این است که شهادتین ملاک اسلام است ظاهراً و باطناً.
ما باید توجه کنیم مبادا با افتراء به علمای شیعه یک مطلبی بگوئیم و موجب ایجاد آتش فتنه در دنیای اسلام شویم. این کلمات فقهای ماست، چرا برخی این کلمات را اینطور نادیده گرفته و یک حرفی را به کلمات فقها می‌چسبانند؟
در هر صورت وحدت بر اساس آیات قرآن، بر اساس سنت پیامبر(صلی الله علیه و آله) و ائمه معصومین(علیهم السلام) یک ضرورت است، من به علمای اهل‌سنت و علمای فرقه‌های دیگر غیر از شیعه می‌گویم به سیره امامان شیعه مراجعه کنید، امیرالمؤمنین(علیه السلام) با اینکه خلافت را حق واقعی خودش می دانست اما 25 سال برای حفظ وحدت صبر کرد. دیگر ائمه ما هم همین‌طور.
این روزها که مصادف با شهادت امام حسن عسکری(علیه السلام) است یک روایت مفصلی از حضرت هست که شیعیان را توصیه می‌کنند با اهل‌سنت و سایر فرق مسلمین ارتباط داشته باشید، در تشییع جنازه آنها شرکت کنید، از مریض‌های آنها عیادت کنید، در نمازهای آنها حاضر شوید، حال آیا می‌شود گفت ائمه ما قائل به کفر باطنی اینها هستند اما می‌گویند در نمازهای اینها شرکت کنید؟! چنین چیزی نیست!

البته ما به صورت کلی می‌گوئیم و کلام رسول خدا را شنید، هر کسی که با رسول خدا مخالفت کرد، این مسلم کافر است، اما کسی که رسول خدا را قبول دارد، اقرار به توحید و اقرار به نبوت و رسالت دارد، اقرار به رسالت یعنی اقرار به کل ما جاء به النبی، هر چه که پیامبر آورده، عنوان اسلام بر این فرد به‌طور مسلم صدق می‌کند.

امروز وظیفه همه مسلمین است که مسئله وحدت را حفظ کنند چرا که بیش از هر زمانی نیازمند به وحدت هستند.