فلسطین از جنگ تا زندگی

این موضوعی بود که شاهمرادی در پاسخ به آن بیان کرد: کوروش علیانی سال‌هاست که روی موضوع اسرائیل و رژیم صهیونیستی کار می‌کند و شاید وجهه صهیونیست‌پژوهی او به دیگر وجوهش غالب باشد، به همین دلیل او بهترین گزینه از نظر ما بود. درباره ترکیبی که در برنامه مشاهده کردید هم باید بگویم که ما در این برنامه می‌خواستیم از فلسطین و اتفاقاتی که در آن می‌افتد، یک تصویر واقعی ارائه دهیم، در نتیجه در انتخاب موضوعات هم این عنوان را مدنظر قرار دادیم و سعی کردیم سراغ کسانی برویم که شاید کمتر آنها را دیده‌ایم و حرف‌های تازه‌ای مثل معاهدات بین‌المللی، جنگ‌های سایبری و... برای گفتن داشته باشند.
او می‌گوید: ما تیم پژوهشی داریم که با حضور کوروش علیانی در آن تلاش کردیم تا به ساختار چند جانبه‌ای برسیم که آن را در برنامه مشاهده کردید. نگاهی که باعث می‌شد به جزئیات هم معطوف شویم و برای انعکاس آن سراغ تصاویری برویم که درباره هر کدام از آن موضوعات وجود داشت. ادامه «جان و جهان» هم موضوعی بود که شاهمرادی در آخر درباره اش گفت: ما امیدواریم شرایطی فراهم شود تا بتوانیم آن را ادامه دهیم، چون فلسطین در کنار این که مهم‌ترین مسأله جهان اسلام است، به دلیل وجوه انسانی که در آن وجود دارد از مهم‌ترین مسائل بشر هم به شمار می‌رود. با همه اینها جای چنین برنامه‌ای واقعا خالی است. برنامه ما هم این بود تا چنین مجموعه‌ای را در طول سال داشته باشیم، نه ‌تنها در یک زمان خاص؛ اتفاقی که شروع آن با روز قدس رقم خورد و باید دید شبکه برای آن چه تصمیمی می‌گیرد.
برنامه یکساله‌ای که 3 قسمتی شد
سردبیر این برنامه، کوروش علیان که او را بیشتر در فضاهایی دیگر در برنامه‌های مختلف دیده ایم هم در گفت‌وگویی که با ما داشت ابتدا سراغ پیوستنش به جان و جهان رفت و گفت: بیشتر از 18 سال است که ماجرای اسرائیل و مسائلی که درباره‌اش وجود دارد به یکی از علاقه‌مندی‌ها و البته دغدغه‌های جدی من تبدیل شده است. در این بین در یکی از قسمت‌های برنامه «شب‌های هنر» که من هر‌از‌گاهی در آن حضور داشتم، اتفاق وحشتناکی در قدس افتاده و آن‌قدر تلخ بود که دیدم نمی‌توانم درباره‌اش صحبت نکنم، به همین دلیل از حسین شاهمرادی خواستم که آن موضوع را حتی در قالب یک مثال به عنوان کارکرد سیاسی روایت مطرح کنیم، اتفاقی که خوب پیش رفت و بعد از آن به فکر تدارک برنامه‌ای برای فلسطین افتادیم. در ادامه برنامه یکساله‌ای را طراحی کردیم که نتیجه‌اش همین سه قسمتی شد که این شب‌ها روی آنتن رفت.
تلاش برای نگاهی چند بعدی
علیانی درباره بخش‌ها و نگاهی که در این برنامه وجود دارد هم می‌گوید: ما تلاش کردیم تا تنها یک بعد را مدنظر قرار ندهیم و چند وجه این موضوع را انعکاس دهیم. برای خود من همیشه داستان به این شکل است که دشمنی من علیانی با اسرائیل به این دلیل نیست که دین و مذهب من نوعی اسلام است یا اسرائیل از ابتدا دشمن کشورم بوده و مواردی از این دست که همه درست هستند، اما پایه اصلی دشمنم با اسرائیل نیست. دلیل اصل این دشمنی این است که ما با حاکمیتی طرف هستیم که سرزمینی را به زور تصاحب کرده و می‌گوید من یک دولت هستم، در واقع این آخرین دولت حامی تبعیض و نژادپرستی در جهان است و همه دنیا باید با آن بجنگد نه فقط من، ایران یا مسلمانان. از سوی دیگر آن طرف انسان‌هایی زندگی می‌کنند که کشته می‌شوند، این که مدام بیاییم شعارهایی را مطرح کنیم و بگوییم اسرائیل غاصب و سرطان است؛ مرگ بر آن و... تنها در قالب چارچوب‌های سیاسی پیش رفته‌ایم، اما واقعیت این است که آنجا دارند آدم می‌کشند و اگر علاقه فیزیولوژیک داشتند لابد آنها را مثل زامبی‌ها می‌خوردند، این چیزی است که مردم باید ببینند. آنها دشمن بشریت هستند و ما هم می‌خواهیم این را در برنامه بگوییم.
تصاویر خونین؛ آری یا نه؟
هر وقت از فلسطین صحبت می‌شود، خیلی‌ها به یاد عکس‌ها و تصاویر تلخی می‌افتند که در فضاهای مختلف منتشر شده است، در این برنامه هم چنین تصاویری در کنار عکس‌ها و فیلم‌هایی از زندگی معمولی مردم فلسطین به نمایش درآمد، موضوعی که علیانی درباره آن نظر متفاوتی دارد و می‌گوید: به هر حال انتخاب این تصاویر با نظر جمعی پیش رفت، اما من اگر می‌خواستم شخصا درباره آن تصمیم بگیرم حتی یکی از آن عکس‌های خونی را نمی‌گذاشتم و تنها زندگی روزمره‌ای که وجود دارد را در آنها نشان می‌دادم، بعد هم در کنار آنها از این کشتارها حرف می‌زدم، چون به طور کلی مخالف این تصاویر خونی و قتل و کشتار هستم. می‌دانید واقعیت این است که به نظرم می‌آید در اصل ماجرا آن خون‌ها نیستند و آن آدم‌های زنده، آن پیرزنی که در حال چیدن زیتون است، کودکی که در مسجدالاقصی در حال بازی با شیر آب و وضو گرفتن است و هزاران فرد و خانواده دیگری که در آنجا هستند، اهمیت دارند و اصل قصه آنها هستند. اما این که هر وقت نزدیک روز قدس می‌شود، خیلی‌ها تازه به فکر پرداختن به آن می‌افتند هم سؤالی است که علیانی با اشاره به آن گفت: شب گذشته در برنامه کتاب 4 مهمان برنامه من هستم، در جان جهان هم که مجری‌ام و قبل از آن هم در شبکه پنج در نقد سینما از من دعوت شده است، این اتفاق خوبی نیست و نشان می‌دهد کسانی که در رسانه هستند، افرادی که در این زمینه دغدغه دارند را نمی‌شناسند و شاید آن سیرک‌ها را که به راه افتاده جذاب‌تر می‌دانند. برنامه ما هم قرار نبود سه قسمتی باشد و طرح آن همان‌طور که گفتم طولانی تر بود، ما هفته‌ای سه تا پنج شب را به طور مداوم پیشنهاد کرده بودیم، در این بین آقای شاهمرادی هم خیلی تلاش کرد و از صد قسمت شروع کردیم تا 50،60، ده و سرانجام به این سه قسمت رسیدیم. البته من نمی‌گویم شبکه نمی‌خواست این اتفاق بیفتد چون آنها هم محدودیت‌هایی دارند که حتما نمی‌توانستند چنین زمانی را به این بحث بدهند.

تصرف شبکه‌ها به دست مسابقه‌ها و...

علیانی می‌گوید: تصور من این است که پدیده جدیدی که اسمش را سیرک و لاتاری می‌گذارم، عملا فضای برنامه سازی را تصرف کرده و همان‌طور که در فیلم‌های جنگی می‌بینید برای پاکسازی منطقه در سنگرها نارنجک می‌اندازند تا افراد باقیمانده را پاکسازی کنند، ما هم الان در همان مرحله ایم و در آخرین سنگرها در حال تلاش برای ادامه هستیم و این طور که پیش می‌رود تا چند وقت دیگر اینجا هم نارنجک می‌اندازند و همه شبکه‌ها می‌شود همان مسابقه‌ها و برنامه‌هایی که می‌بینید. در چنین رویکرد سرمایه‌داری هم شما به عنوان مردم وقتی اهمیت دارید که پول بدهید و در غیر این صورت اهمیت چندانی ندارید.
در کنار این موارد، اصلا شاید بپرسید که پرداخت اینچنینی به موضوعی مثل فلسطین چه فایده‌ای دارد و چقدر می‌تواند تأثیرگذار باشد؛ سؤالی که علیانی در پاسخ به آن می‌گوید: بگذارید یک مثال بزنم، من در دانشگاه شریف درس خواندم و آنجا آدم حسابی‌هایی را دیدم که برخی از آنها در کشورهای دیگر مشغول درس خواندن و درس دادن هستند، وقتی با آنها در این باره حرف می‌زنم، می‌گویند مثلا اگر شما در لندن، رم و... در خیابان مرگ بر اسرائیل و صهیونیست بگویید، آن قدر دورت آدم جمع می‌شود و همراهی‌ات می‌کنند که شاید تعجب کنید. در واقع می‌توان گفت آنجا بیشتر از تهران شوق برای نابودی این رژیم وجود دارد. در کنار اینها شما می‌بینید که به طور واضحی رویکرد افکار عمومی بعد از پخش یک سریال تغییر می‌کند، به همین دلیل نمی‌توان منکر اثر رسانه شد، اما این که مثلا شما مدام بگویید مرگ بر الف اما توضیح ندهید که این الف کیست، معلوم است که مردم خسته می‌شوند، به همین دلیل رسانه تأثیرگذار است اگر درست از آن استفاده شود.

فاطمه شهدوست

رسانه