آشنایی با بیماری‌هایی که در فصل گرما ما را تهدید می‌کند

به گزارش جام جم آنلاین از باشگاه خبرنگاران جوان، فصل گرما و تابستان کم‌کم دارد از راه می‌رسد و خورشید با توان بیشتری می‌تابد. فصلی که هم گرما با خود می‌آورد، هم تعطیلات و سفر به مناطق مختلف، اما این فصل با تمام زیبایی‌هایی که دارد، می‌تواند باعث شیوع بیماری‌های مختلفی نیز باشد.

تابستان و تعطیلاتش هرچند برای بعضی از افراد خوشایند است، اما ممکن است رعایت نکردن نکات بهداشتی و ابتلا به بیماری‌های مختلف، علاوه بر گرمای هوا و آفتاب‌زدگی، مزید بر علت شود و روز‌های سختی را برایمان ایجاد کند. در تابستان فعالیت میکروب‌ها (باکتری‌ها، ویروس‌ها، انگل‌ها، قارچ‌ها و...) بشدت افزایش می‌یابد.

هوای گرم رشد و فعالیت آن‌ها را تشدید می‌کند و همین مسأله خطر ابتلا به بیماری‌های مختلف مانند مسمومیت‌های غذایی، تهوع و استفراغ، سرماخوردگی، گرمازدگی و... را افزایش می‌دهد. همچنین سفر کردن در فصل گرما می‌تواند عامل دیگری برای ابتلا به بیماری‌های مختلف شود.

سپری‌کردن مدت‌زمان طولانی در زیر آفتاب، دسترسی نداشتن به آب و غذای سالم و... می‌تواند علاوه بر گرمازدگی موجب بیماری‌های گوارشی و مسمومیت نیز شود. در نتیجه با گرم شدن هوا بیماری‌های زیادی سلامت شهروندان را به خطر می‌اندازد. این درحالی است که با رعایت بهداشت به‌راحتی می‌توان از بروز این بیماری‌ها پیشگیری کرد.

به همین دلیل سراغ علی پورکچویی، پزشک و داوطلب جمعیت هلال‌احمر رفته‌ایم تا شما را با بیماری‌های این فصل و نکات و روش‌های پیشگیری از آن‌ها آشنا کنیم.

بیماری‌هایی که گرما همراه خود می‌آورد

همه ما می‌دانیم که برخی از بیماری‌ها در زمان‌های خاصی از سال، شیوع بیشتری دارند. برای مثال سرماخوردگی و آنفلوآنزا از بیماری‌های شایع فصل سرما هستند و مسمومیت‌های غذایی، گرمازدگی، تب دانگ، مالاریا و اسهال هم از بیماری‌های رایج در فصل تابستان. بیماری‌های تابستانی می‌توانند مشکلات زیادی برای سلامتی ایجاد کنند، از سردرد و کهیر‌های پوستی گرفته تا آفتاب‌سوختگی و بیماری‌های جدی مانند سرخک، یرقان و ... در این قسمت شما را با این بیماری‌ها آشنا می‌کنیم تا با آگاهی بیشتر به استقبال فصل گرما بروید.

بثورات پوستی

در فصل تابستان، بثورات یا کهیر‌های پوستی، یک مشکل رایج پوستی در میان کودکان و بزرگسالان است. این اتفاق معمولا زمانی می‌افتد که فرد زیاد عرق می‌کند. عرق در لباس جمع شده و سایش مدام این لباس با پوست یا پوشیدن لباس خیس از عرق برای مدت طولانی موجب خارش و نهایتا کهیر پوستی می‌شود. قرمزی پوست، خشکی و حساس‌شدن پوست از علایم آشکار بثورات پوستی‌اند.

حصبه

حصبه از طریق مدفوع فرد آلوده به فرد سالم منتقل می‌شود. حصبه را تب حصبه نیز می‌نامند و یک بیماری ناشی از آب آلوده است. این بیماری زمانی گسترش پیدا می‌کند که باکتری سالمونلا تیفی همراه آب و مواد غذایی وارد بدن انسان می‌شود. غذا و آب آلوده، زمینه مساعدی برای رشد باکتری‌ها بوده و اگر مصرف شوند، این باکتری‎ها به بدن حمله می‌کنند. علایم آشکار حصبه شامل ضعف، از دست دادن اشتها، خستگی، شکم‌درد و تب بالا می‌شود. استفاده از آب آشامیدنی بسته‌بندی‌شده یا جوشیده‌شده یک راهکار پیشگیرانه است.

عفونت گوش

عفونت گوش خارجی به دلیل شنا کردن در آب دریا، رودخانه‌ها، استخر‌های رو باز که زمینه رشد و تکثیر انواع باکتری‌ها و پروتوزوا‌ها را فراهم می‌کند نیز جزو بیماری‌های شایع فصل تابستان باید در نظر گرفت.

آفتاب‌سوختگی

قرار گرفتن در معرض نور خورشید برای مدت‌های طولانی برای انسان ضرر دارد، زیرا اشعه فرابنفش خورشید در پوست نفوذ می‌کند.

افرادی که پوست‌شان ملانین کمتری تولید می‌کند (سفیدپوستان) بیشتر مستعد سرطان پوست هستند. طی روز‌های گرم تابستان وقتی که فرد برای مدت طولانی در معرض نور خورشید قرار می‌گیرد، پوست قرمز و خشک و خارش‌دار شده و ممکن است ترک‌هایی نیز به وجود بیاید، سپس فرد معمولا احساس سرما می‌کند، می‌لرزد، تهوع دارد، حالت تب‌گونه دارد و گاهی علایمی مشابه آنفلوآنزا از خود نشان می‌دهد. اگر سلول‌های پوست خیلی بسوزند، ممکن است تاول‌هایی روی پوست ظاهر شده و در مراحل بعدی پوست ِ مُرده، پوسته شود. بهترین راه جلوگیری از آفتاب‌سوختگی استفاده از ضدآفتاب با ٣٠SPF یا بالاتر است.

کار‌هایی که باید هنگام آفتاب‌سوختگی انجام دهید از این قرار است:

اگر کسی که دچار آفتاب‌سوختگی شده، کودکی است که کمتر از یک‌سال دارد یا دچار تب یا تاول شده یا درد شدیدی دارد، او را نزد پزشک ببرید. دور از آفتاب بمانید. قسمتی که دچار آفتاب‌سوختگی شده را با آب سرد بشویید. روی قسمتی که دچار آفتاب‌سوختگی شده لوسیون مرطوب‌کننده بمالید. از ضماد، کره یا روغن استفاده نکنید. تاول‌ها را نترکانید.

گرمازدگی، بیماری رایج در فصل گرما

زمانی که دمای هوا به بالای ۳۵ درجه برسد، به تدریج مرکز کنترل حرارت بدن فعال می‌شود و به رگ‌های بدن فشار وارد می‌کند که موجب می‌شود خون بیشتری وارد رگ‌ها شود. این بالا رفتن دمای هوا سبب افزایش تبخیر آب بدن شده و حجم آب بدن کم می‌شود که در چنین حالتی ضربان قلب افزایش یافته و همراه با این تبخیرات، الکترولیت‌های سدیم و پتاسیم که جزو مواد ضروری بدن هستند نیز از بدن انسان خارج می‌شوند.

تبخیر بیش‌ازحد آب از بدن به علت گرمای زیاد باعث می‌شود فشار خون پایین بیاید و منجر می‌شود تا خون به‌موقع به کلیه‌ها و مغز نرسد که در همین حالت ادرار نیز بر اثر گرمازدگی کاهش پیدا می‌کند و با کاهش فشار خون و نرسیدن خون به مغز در این حالت، فرد دچار سرگیجه شده و ممکن است فرد گرمازده حتی به بیهوشی نیمه‌کامل نیز دچار شود.

اگر در یک روز داغ تابستانی دچار سردرد، خشکی پوست، گرفتگی عضله، ضعف، استفراغ، افزایش ضربان قلب یا تنگی نفس شدید، احتمالا دچار گرمازدگی شده‌اید. نخستین علامت گرمازدگی، سرگیجه است که معمولا حالت‌های زیاد دیگری مانند حالت تهوع و غش‌کردن را به دنبال دارد، اما وقتی شدید شود، ممکن است فرد به اغما فرو برود. برای پیشگیری از گرمازدگی توصیه می‌کنیم از چند لایه لباس پوشیدن که باعث حفظ گرما در بدن می‌شود، اجتناب کنید.

ماندن در جای خنک‌تر و هیدراته نگه‌داشتن بدن نیز توصیه شده است. افرادی که مبتلا به بیماری‌های ریوی، قلبی و دیابت هستند، سعی کنند از ساعت ۱۱ تا ۴ بعدازظهر تابستان از منزل خارج نشوند. شستن مرتب دست‌ها و رعایت بهداشت عمومی، مصرف مایعات کافی برای جبران آب بدن در شرایط گرما ضروری است.

پیشگیری بهتر از درمان

در گرمازدگی باید بیشتر به پیشگیری فکر کرد، زیرا گرمازدگی شدید، خطرناک بوده و ممکن است به مرگ بینجامد، به همین دلیل استفاده از پوشش مناسب و مصرف مایعات کافی به منظور جبران آب بدن در شرایط گرما بسیار لازم است. عدم مصرف آب کافی در گرما می‌تواند به گرمازدگی و در موارد شدید حتی به نارسایی کلیه و اندام‌های حیاتی بدن منجر شود. استفاده از دوش آب سرد، پاشویه و مصرف زیاد مایعات می‌تواند در جلوگیری از گرمازدگی بسیار موثر باشد، همچنین فرد گرمازده باید به تدریج به شرایط طبیعی بازگردانده شود. ‏

پیشگیری از بیماری‌های تابستانی

دلیل اصلی بروز بیماری‌های تابستانی، فراهم شدن زمینه مساعد آب‌وهوایی برای رشد باکتری‌ها، ویروس‌ها و سایر انگل‌هاست. در ادامه نکاتی را به شما توصیه می‌کنیم تا در برابر این عوامل بیماری‌زا خود را ایمن کنید.

سعی کنید در اواخر بعدازظهر یعنی آن ساعاتی از روز که هوا خیلی گرم است، کمتر فعالیت کنید و در فضای باز باشید. اگر مجبور هستید در هوای گرم خارج از منزل باشید، کار‌های خود را به شکلی ترتیب دهید که یا قبل از ظهر بیرون باشید یا در شب. وقتی خارج از ساختمان هستید، سعی کنید در مکانی که سایه دارد، استراحت کنید. هرگز بچه‌های کوچک یا حیوانات خانگی را در یک خودروی پارک‌شده رها نکنید.

در معرض نور مستقیم خورشید نباشید و در امکان شلوغ قرار نگیرید.

آب و مایعات بیشتری بنوشید تا از دهیدراته‌شدن بدن پیشگیری کنید. وقتی عرق می‌کنید، نمک و مواد معدنی دیگر از بدنتان دفع می‌شود (بیرون می‌رود). وقتی هوا گرم است آب، آبمیوه و همین‌طور نوشابه‌های ورزشی بیشتری بنوشید. از نوشیدنی که حاوی کافیین است (مانند چای، قهوه و نوشابه‌های غیرالکلی مثل پپسی و کوکا کولا) و همین‌طور مشروبات الکلی خودداری کنید. حتما غذای خود را به‌طور منظم و سر موقع صرف کنید.

از ضدآفتاب با SPF بالاتر استفاده کنید، تا از آسیب‌های پوستی پیشگیری کنید.

از مصرف غذا‌هایی که در کنار جاده‌های فروخته می‌شوند، پرهیز کرده و سعی کنید بیشتر میوه و سبزی بخورید.

وقتی در خانه هستید، تا آن‌جا که ممکن است لباس کمتری بپوشید. لباس‌هایی را انتخاب کنید که سبک وزن هستند، رنگشان روشن است و اصلا تنگ نیستند. در آفتاب داغ از کلاهی که لبه پهنی داشته باشد و سر را خنک نگه می‌دارد، استفاده کنید. محیط تان را تمیز و پاکیزه نگه دارید.

مسمومیت‌های غذایی و علایم آن ‏

علت عمده مسمومیت‌های غذایی، مصرف غذا یا آب آلوده است. عامل مسمومیت، باکتری‌ها، ویروس‌ها، سموم و مواد شیمیایی هستند که بعد از ورود به بدن انسان منجر به شکم‌درد، تهوع، اسهال و استفراغ می‌شوند. ویروس‌ها ازجمله عواملی است که موجب بروز مسمومیت‌های غذایی می‌شود و علاوه بر انواعی که دارند، برخی از آن‌ها بر اثر عوامل باکتریایی به وجود می‌آیند، برای مثال مسمومیت با «سالمونلا» بر اثر مصرف تخم‌مرغ فاسد ایجاد می‌شود یا مسمومیت با «شیگلا» به دلیل مصرف سالاد و مسمومیت با باسیل‌ها بر اثر مصرف برنج پخته‌ای که مدت زیادی در دمای اتاق نگهداری شده باشد، به وجود می‌آید.

مسمومیت‌های غذایی به دنبال مصرف غذا‌های آلوده، گوشت خام، غذایی که به صورت روباز در کنار پیاده‌رو فروخته می‌شود و آب آلوده که معمولا حامل میکروب‌های بیماری‌زا است، پیش می‌آید، بنابراین آشنایی با علایم بیماری مسمومیت مهم است، زیرا ارایه شرح حال نادرست بیمار به پزشک ممکن است منجر به تجویز دارو‌های اشتباه شود.

مسمومیت‌های غذایی به‌ویژه پس از مصرف فست‌فود‌ها و غذا‌های حاوی مواد نگهدارنده، گاهی به صورت سردرد بروز می‌کند که پس از چند ساعت برطرف می‌شود. انواع شدید مسمومیت‌های غذایی ممکن است سردرد همراه با تهوع، استفراغ یا دل‌پیچه و اسهال را به دنبال داشته باشد و این درحالی است که ممکن همه این علایم در بیمار ظاهر نشود.

برخی باکتری‌های موجود در غذا در روده سبب مسمومیت می‌شود و بر سیستم گوارش تاثیر می‌گذارد و احتمال مسمومیت با مواد غذایی مانند ماهی و گوشت به‌ویژه انواع کباب‌ها نیز بیشتر است. در مسمومیت‌های غذایی نیاز فوری به مصرف آنتی‌بیوتیک و دارو‌های خوراکی قوی نیست، زیرا مصرف دارو‌های قوی در درمان مسمومیت‌ها ممکن است بیماری‌های بعدی را باعث شود. مصرف دارو‌های قوی برای درمان اسهال ناشی از مسمومیت‌ها ممکن است یبوست شدید و حتی خونریزی‌های ناشی از یبوست را به دنبال داشته باشد، در مجموع باید از تجویز دارو‌های اضافی پرهیز و از حداقل دارو استفاده شود. ‏

راه‌های پیشگیری از مسمومیت

در مسافرت‌ها لازم است مواد غذایی و کنسرو‌ها قبل از مصرف کاملا گرم و جوشانده شود. مصرف غذا‌های مانده، حرارت‌ندادن کافی به غذاها، مصرف تخم‌مرغ‌های نیم‌پز، بستنی‌های غیرپاستوریزه، سالاد اولویه، شیرینی‌های‌تر و خامه‌ای و آب‌های آلوده، به‌ویژه در مسافرت‌ها ازجمله مواردی است که مسمومیت‌های غذایی ایجاد می‌کند.

برخی افراد در مکان‌های تفریحی و گردشی از آب رودخانه‌ها برای شستن دست و صورت یا ظروف استفاده می‌کنند، از سوی دیگر استفاده از محصولات مزارع، سبزیجات و صیفی‌جات هم ازجمله مواردی است که احتمال بروز بیماری‌های عفونی و گوارشی را فراهم می‌سازد، به همین دلیل توصیه می‌شود مردم هنگام مسافرت حتی‌الامکان از غذا‌های سالم و مفید که در خانه تهیه شده باشد، استفاده کنند و کمتر سراغ غذا‌های رستوران‌های غیربهداشتی و غذا‌های آماده بروند.

مواد غذایی حاوی پروتیین و چربی دارای طیف وسیعی از میکروب‌های عفونی است و برای پیشگیری از ابتلا به مسمومیت‌های غذایی باید اقدامات لازم انجام شود و مواد غذایی حتما در یخچال قرار گیرد.

یکی از مهمترین عوامل بروز مسمومیت‌های گوارشی، عدم رعایت مسائل بهداشتی در زنجیره تهیه مواد غذایی تا مصرف (توزیع و نگهداری) به‌ویژه بی‌دقتی در نگهداری درست مواد غذایی در خانه است. ‏