جراحی باز یا لاپاراسکوپی‌؟

لاپاراسکوپی از دو کلمه «لاپارا» به معنی شکم و «اسکوپی» به معنی دیدن تشکیل شده و از شاخه‌های علم آندوسکوپی به معنی مشاهده داخل بدن است. از دیرباز مهم‌ترین دغدغه پرشکان برای تشخیص قطعی بیماری‌ها مشاهده اعضای داخل بدن بود. در همین خصوص بوعلی سینا با کمک ابزارهای ساده‌ای چون لوله، آینه و نور شمع اقدام به معاینه اعضای توخالی بدن بیماران می‌کرد که به‌تدریج با اختراع لامپ، فیبر نوری و ویدئو ابزار تحقق علم آندوسکوپی و سپس لاپاراسکوپی مهیا شد.

دیگر از درد عمل نترسید
با توجه به این‌که بیشترین ترمینال‌های انتقال‌دهنده عصبی بدن زیر پوست قرار دارد، هر قدر اندازه برش جراحی کوچک‌تر باشد بیمار درد کمتری را تحمل خواهد کرد. در روش لاپاراسکوپی جراح با یک برش چند میلی متری در ناف دوربین‌ریزی را همراه با تزریق گاز دی اکسید کربن جهت دید بهتر وارد محفظه شکمی می‌کند و با ایجاد دو برش کوچک دیگر روی شکم، لوله‌هایی با قطر چند میلی‌متر جاگذاری تا از آن طریق ابزارهای مختلف همچون پنس، سوزن‌گیر، لوله شست‌وشو و... را وارد و سپس از طریق مشاهده مانیتور اقدام به عمل جراحی می‌کند.

تهاجم کمتر، عوارض کمتر
با توجه به این‌که در این روش، برش جراحی کوچک و دستکاری‌های پزشکی کمتر است خونریزی، درد، عفونت، چسبندگی، زمان بستری، دوران نقاهت، جای زخم، ترشحات بیمار همچنین تماس خون با پزشک به کمترین میزان کاهش می‌یابد . به همین دلیل لاپاراسکوپی در دنیا به عنوان یک روش کم تهاجمی مطرح است.

تجربه و مهارت، حرف اول را می‌زند
شاید برخی بیماران با دانستن مزایای لاپاراسکوپی آن را مطمئن‌ترین تکنیک برای درمان بیماری‌ها بدانند، اما به گفته دکتر آصف‌جاه، صحیح است که این جراحی برای بیمار مزیت‌های بسیار دارد، ولی به دلیل استفاده از ابزار و تجهیزات، بدون دخالت مستقیم دست و لمس نشدن بافت و توده، این نوع جراحی دشواری‌های خاصی دارد که متخصص مربوط علاوه بر گذراندن دوره‌های لاپاراسکوپی باید لزوما مدت زمان زیادی را برای کسب مهارت و تجربه کافی صرف کند. همچنین مجهز بودن بیمارستان به ابزارهای متنوع و پیشرفته لاپاراسکوپی و تشخیص مناسب بودن این روش جراحی برای بیمار و نوع بیماری‌اش از لازمه‌های موفقیت‌آمیز بودن لاپاراسکوپی است.

عود بیماری و باز شدن بخیه‌ها
گفته می‌شود برداشتن کامل ضایعه و بخیه مناسب در روش لاپاراسکوپی اغلب با شکست مواجه می‌شود. این پزشک متخصص می‌گوید احتمال بروز چنین مشکلاتی در جراحی باز هم وجود دارد البته چون لاپاراسکوپی روشی دشوارتر است اگر جراح در بخیه زدن و برداشتن توده به خصوص فیبروم‌ها و آندومتریوز پیشرفته مهارت و تجربه لازم را کسب کرده باشد، جای نگرانی نیست.

ریسک آسیب به اعضا
برخی بر این باورند که برای رساندن ابزارهای جراحی به عضو درگیر احتمال پارگی و آسیب اعضای مجاور وجود دارد در صورتی که در لاپاراسکوپی ده تا 15 برابر بزرگنمایی اعضا داریم و در مقایسه با روش جراحی باز، ریسک بروز چنین مشکلاتی بسیار کمتر است.

خطر آمبولی ریه چطور؟
برای هر بیماری که برای جراحی باز یا بسته بی‌هوش می‌شود، خطر لخته شدن خون در ساق پا، لگن و در نهایت آمبولی ریه وجود دارد و هر چه مهارت متخصص کمتر و زمان جراحی طولانی‌تر باشد این ریسک بیشتر می‌شود. خطر بروز آمبولی ریه پس از لاپاروسکوپی، یک در هزار است و اگر متخصص تجربه و مهارت کافی داشته باشد با کوتاه کردن مدت زمان جراحی، استفاده از جوراب واریس برای بیمار و تزریق داروهایی برای پیشگیری از این عارضه، مشکلی پیش نخواهد آمد.

خطرات گاز پر کننده شکم چیست؟
دی اکسید کربن گازی است که در روش لاپاراسکوپی جهت مشاهده بهتر اعضا در محفظه شکم تزریق و پس از جراحی قسمتی از طریق لوله ساکشن و مابقی از طریق تنفس تخلیه می‌شود. بروز درد در گردن، شانه‌ها و عضلات تنفسی پس از به هوش آمدن بیمار ناشی از این گاز بوده و طبیعی و بی‌خطر است و زود رفع می‌شود. البته این گاز می‌تواند برای بیماران با اختلالات قلبی و ریوی خطرناک باشد به همین دلیل چنین مبتلایانی گزینه‌های مناسب این جراحی نیستند.

اقدامات پیش و پس از لاپاراسکوپی
آمادگی برای انجام عمل لاپاراسکوپی تقریبا مشابه جراحی باز است.
به توصیه دکتر آصف‌جاه تمام بیمارانی که به عمل جراحی روی شکم و لگن نیاز دارند به‌خصوص خانم‌های مجرد و کسانی که قصد بارداری در آینده دارند پیش از اقدام به جراحی حتما با یک متخصص متبحر و باتجربه لاپاراسکوپی مشورت کنند تا در صورت امکان برای به حداقل رسیدن چسبندگی و نازایی احتمالی به روش لاپاراسکوپی اقدام شود.

فاخره بهبهانی
جام‌جم