چرا نوشیدن چای داغ سرطان زاست؟

چندی پیش معاون تحقیقات و فناوری وزیر بهداشت، برنده مدال افتخار آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان در سال 2018 میلادی شد.

یکی از مهم‌ترین دلایل اهدای این مدال افتخار به دکتر رضا ملک‌زاده، استاد ممتاز دانشگاه علوم پزشکی تهران، اثبات اثر مصرف چای داغ در ابتلا به سرطان مری بود که پیشتر این یافته علمی توسط یک تیم تحقیقاتی تحت سرپرستی ایشان به ثبت جهانی رسید لذا به مناسبت کسب این افتخار علمی ارزشمند توسط کشور ما، در این یادداشت به نتایج حاصل از تحقیق مورد اشاره و ارتباط بین نوشیدن چای داغ و سرطان مری می پردازیم.

حدود 50 سال پیش مشخص شد که در برخی از مناطق شمال شرق ایران، شیوع سرطان مری به طور حیرت آوری بالا بوده و چند برابر بیشتر از میانگین جهانی است.

در همین رابطه یک پژوهش جامع تحت عنوان کوهورت گلستان از حدود 20 سال پیش آغاز شد و در این پژوهش تعداد 50 هزار نفر از ساکنان شهرها و روستاهای مناطق گنبد، کلاله و آق‌قلا واقع در استان گلستان مورد بررسی قرار گرفتند.

نتایج این تحقیق نشان داد که مهم‌ترین علت شیوع بالای سرطان مری در منطقه ترکمن صحرای استان گلستان، عادت داشتن بسیاری از مردم به نوشیدن چای داغ است زیرا حرارت بالای چای داغ موجب صدمه به بافت پوششی مری و افزایش قابلیت نفوذ مواد سرطان‌زا به داخل سلول‌های مری می‌شود.

گفتنی است که در حال حاضر میانگین سرطان مری در استان گلستان تا حدود سه برابر بیشتر از میانگین آن در کشور است. اگرچه نوشیدن چای داغ یکی از عادات هموطنان ترکمن در استان گلستان است، اما در سایر استان‌های کشور نیز این اقدام اشتباه توسط برخی افراد انجام می‌شود و به همین دلیل به طور کلی میانگین شیوع سرطان مری در ایران نسبتا بالاست.

باید توجه شود که حداکثر دمای مناسب برای نوشیدن چای، حدود 40 درجه سانتی‌گراد یا کمتر است. ارتباط مستقیمی بین بالا رفتن دمای چای و نرخ بروز سرطان مری وجود دارد و با افزایش حرارت چای احتمال این خطر نیز افزایش می‌یابد.

به عبارت دیگر خطر اصلی متوجه افرادی است که چای را به صورت داغ می‌نوشند و نوشیدن چای به صورت ولرم این خطر را مرتفع می‌کند. گفتنی است طبق مطالعه یادشده در استان گلستان، بیش از 60 درصد افراد چای خود را با دمای بالای 60 درجه می‌نوشند که بسیار خطرناک است.

از دیگر نکات مهم در خصوص ابتلا به سرطان مری در اثر مصرف چای داغ، زمان انتظار است که به مدت زمان سپری شده از لحظه ریختن چای در لیوان تا زمان نوشیدن آن گفته می‌شود. مشخص شده است که احتمال سرطان مری در افرادی که چای را طی دو تا سه‌ دقیقه پس از ریختن در فنجان یا لیوان می‌نوشند، چند برابر بیشتر از افرادی است که چای خود را پس از گذشت ۴ تا ۵ دقیقه می‌نوشند. لازم به ذکر است که معمولا میزان چای مصرفی توسط فرد ارتباطی با خطر سرطان مری ندارد، بلکه حرارت چای مصرفی بسیار مهم است.

از عادات نه چندان دور ما ایرانیان، نوشیدن چای با نعلبکی بوده است که سبب خنک شدن فوری چای می‌شود. اما امروزه استفاده از نعلبکی برای نوشیدن چای چندان مرسوم نبوده و در حال تبدیل شدن به نوستالژی است. بنابراین افرادی که برای خنک شدن چای در فنجان یا لیوان صبوری نمی‌کنند، بهتر است به منظور حفظ سلامت خود از نعلبکی برای نوشیدن چای استفاده نمایند. بویژه آن‌که طبق آموزه‌های دین مبین اسلام نیز مصرف مواد خوراکی به صورت داغ مکروه است و لذا باید پرهیز شود.

دکتر بهادر حاجی‌محمدی - بازرس انجمن علمی بهداشت و ایمنی مواد غذایی ایران / جام جم