اهمیت شستن دست در افزایش ایمنی غذا

هدف اصلی این یادداشت به‌هیچ‌وجه این نیست که ضرورت شستن دست‌ها قبل از صرف غذا به مخاطبان محترم بزرگسالان این روزنامه آموزش داده شود، چرا که همه ما در مهم بودن این رفتار بهداشتی هم نظریم. اما نکته مهم آن است که به رغم آگاهی از اهمیت شستن دست در افزایش ایمنی غذا، گاهی این امر رعایت نمی‌شود. خوب است از خودمان بپرسیم آیا پیش آمده که بدون شستن دست‌ها سر سفره غذایی بنشینیم و غذا بخوریم؟ اغلب قریب به اتفاق ما به این سوال پاسخ مثبت می‌دهیم که البته چندان شایسته نیست! چرا که متاسفانه گاهی برخی از ما مصداق عالم
بی عمل می‌شویم. از منظر علم آموزش بهداشت، دانش و آگاهی زمانی باعث تغییر رفتار می‌شود که ابتدا منجر به تغییر نگرش فرد شود. کما این که برخی از ما ممکن است ضمن آگاهی بر خطرات سرعت و سبقت غیرمجاز در حین رانندگی، این خطا را مرتکب شویم. به همین منوال برخی از ما با وجود آگاه بودن به ضرورت شستن دست‌ها، هنوز باور نداریم که آلودگی دست‌های ما چگونه براحتی غذا را آلوده می‌کند و موجب بیماری می‌شود.

لزوم شستن دست‌ها صرفا محدود به قبل از صرف وعده غذایی صبحانه، ناهار و شام نیست‌؛ زیرا گاهی تماس دست آلوده با غذا به اراده فرد نبوده و گاهی غیرمنتظره است. بنابراین باید خود را عادت دهیم تا به طور معمول بویژه در محل کار، گاهی دست خود را بشوییم. فرض کنیم در محل کار خود پشت میز رایانه مشغول کار هستیم و همان زمان یکی از همکاران به مناسبت تولد فرزند خود در حال پخش شیرینی است. حال اگر دست ما آلوده باشد، میکروب به شیرینی منتقل شده و پس از مصرف خطر بیماری‌زایی را به دنبال دارد. برای پی بردن به عمق خطر بهداشتی در مثال فرضی یادشده، خوب است بدانیم طبق تحقیقات برخی دانشمندان، آلودگی میکروبی موس و صفحه کلید رایانه گاهی به اندازه کاسه توالت سرویس بهداشتی است.

مراحل شست‌وشوی دست‌ها:

1ـ آبکشی اولیه. دمای آب حتی‌المقدور ولرم باشد. آب ولرم باعث می‌شود باکتری‌ها راحت‌تر از سطح پوست جدا شوند.

2 ـ استفاده از مایع دستشویی یا صابون

3ـ مالش و ساییدن دست‌ها به یکدیگر. این مرحله باید حدود 20 ثانیه طول بکشد، در غیراین صورت ممکن است باکتری‌ها بخوبی از دست جدا نشوند. همچنین صرف مالش پشت و کف دست کافی نیست؛ بلکه باید سرانگشتان، بین انگشتان، رو و زیر ناخن و مچ دست را نیز شامل شود.

4 ـ آبکشی نهایی

5ـ خشک کردن دست. باید اشاره شود که خشک کردن با حوله چندان مطلوب نیست، زیرا حوله می‌تواند محل تجمع باکتری‌ها شود. خشک کردن دست با استفاده از خشک‌کن‌‌های برقی نیز میسر است، اما خشک کردن با دستمال توالت طی مدت زمان کمتری قابل انجام است و از این نظر ارجحیت دارد.

دکتر بهادر حاجی‌محمدی

بازرس انجمن علمی بهداشت و ایمنی مواد غذایی ایران