مسابقات تلویزیونی و مقتضیات رسانه‌ای

بنا بر این، گونه‌ مسابقات تلویزیونی به‌دلیل شرایط و ویژگی‌هایی مانند جلوه‌های تصویری، تنوع، جذابیت، تعاملی بودن، مفرح بودن و فرآیندی بودن، جزو برنامه‌های پرطرفدار در تلویزیون به شمار می‌آیند و بسیاری از برنامه‌های مشارکتی به‌دلیل ظرفیت‌های فوق‌العاده‌ای که دارند در این حوزه‌های برنامه‌سازی، تدارک دیده می‌شوند.

در چهارمین جشنواره برنامه‌های تلویزیونی جام‌‌جم، مسابقات یکی از بخش‌های مهم در کنار سه بخش دیگر آثار نمایشی، پویانمایی و مستند بود که داوران آن حدود 40 اثر را در یک دوره زمانی سه ماهه مورد بررسی قرار دادند و در نهایت شش اثر در بخش‌های تهیه‌کنندگی، کارگردانی، اجرا، دکور و طراحی صحنه توانستند جایزه بگیرند. همچنین دو اثر هم یکی به خاطر توجه به شعار سال «اقتصاد مقاومتی؛ تولید و اشتغال» و دیگری به خاطر خلاقیت و ابداع رسانه‌ای مورد تقدیر ویژه قرار گرفتند.

در شرایط جدید که رقابت رسانه‌ای فشرده شده و رقبای جدید ظهور و تبلور یافته‌اند، یکی دیگر از موضوعات مهم در برنامه‌سازی و بویژه ساخت مسابقات تلویزیونی، توجه به رویکردهای بومی و محلی است که ما باید روی این رویکردها هم تمرکز داشته باشیم. هرچند گاهی در ساخت برخی آثار و مسابقات تلویزیونی اقتباس‌هایی صورت می‌گیرد،

با این حال شایسته است اولویت‌های برنامه‌سازیمان را بر مبنای خلاقیت و توجه هرچه بیشتر به جنبه‌ها، ظرفیت‌های بومی و محلی و ایرانی قرار دهیم. جای خالی این مهم در بخش مسابقات که مبتنی بر تکنیک‌ها و تاکتیک‌های خلاقانه هستند، بیشتر از بخش‌های دیگر احساس می‌شود. با تحلیل برنامه‌های تولید شده در طول چهار سال گذشته و آسیب‌شناسی این برنامه‌ها متوجه می‌شویم بودجه و اعتبارات ناکافی و پرداخت‌های نامنظم برای تولید برنامه‌ها از طرفی و وابستگی حوزه تولیدات تلویزیونی به حامی‌های مالی بیرونی روی کیفیت برنامه‌ها، پیام و محتوای آنها به صورت مستقیم و غیرمستقیم تاثیر گذاشته و آنها را تحت‌تاثیر عوامل هنجاری دیگری قرار داده است.

تلویزیون یک بخش حاکمیتی بسیار مهم دارد و شایسته است که در تولید و سیاستگذاری‌های خود مستقل باشد؛ اما متاسفانه به دلیل تنگناهای بودجه و کم‌توجهی به این بخش مهم فرهنگ‌ساز، انتظارات به نحو مطلوب برآورده نشده است و امیدواریم مدیران ارشد اجرایی و فرهنگی نظام نسبت به این موضوع توجه و اهتمام کافی و وافی داشته باشند. در کنار این موضوع، شبکه‌های تلویزیونی مدیریت‌های اقتضایی نسبت به تولیدات خود در گونه‌ها و قالب‌های مختلف دارند.

برخی مدیران شبکه‌ها، با کمترین بودجه آثار خود را در قالب‌های مختلف سریال، مستند، مسابقه و... تولید می‌کنند که ضمن حفظ اصالت و ارائه پیام اثربخش، از کمترین اعتبار بهره گرفته‌اند اما این ملاحظه، کمتر در داوری‌ها مورد توجه قرار می‌گیرد. به هرحال تولید برنامه‌های تلویزیونی دارای اقتضاهای خاصی است که شایسته است در تدوین شاخص‌های داوری مورد توجه قرار گیرد.

با عنایت بر اعلام رئیس محترم سازمان صدا و سیما مبنی بر اولویت مخاطب محوری در سال 1397 همه مدیران تلویزیون باید نسبت به شناخت جامعه مخاطبان در مقاطع سنی مختلف و توجه به سایر متغیرهای زمینه‌ای همچون جنس، تحصیلات، پایگاه اجتماعی، سلایق و علاقه‌های سنخی آنان اهتمام ورزند.

تولید برنامه بدون توجه به خواست و نیاز مخاطبان وافی به مقصود نخواهد رسید. ضریب نفوذ کیفی در این مخاطبان مستلزم شناخت کافی از جامعه و داشتن برنامه‌ریزی و سیاستگذاری علمی و عقلانی است.

دکتر علی‌اصغر پورمحمدی

مدیرشبکه 3 سیما و دبیربخش مسابقه جشنواره جام‌جم