یادداشت

لیسانسه‌های بیکار دستپخت دانشگاه‌های اضافه

متولی اصلی آموزش عالی و اعطای مدارک دانشگاهی، وزارتخانه‌های علوم و بهداشت و دانشگاه آزاد اسلامی هستند و نباید دستگاه‌های اجرایی یا سازمان‌های مختلف به تاسیس دانشگاه و اعطای مدرک اقدام کنند و پای خود را فراتر از مؤسسات آموزشی و پژوهشی غیر دانشگاهی بگذارند. چنین اقدامی، خلاف قانون و رویه‌های رسمی آموزش عالی است و به تعدد و تنوع بیش از پیش دانشگاه‌ها و آثا زیانبار ناشی از آن منجر می‌شود.

کد خبر: ۱۱۲۱۷۷۶

از سوی دیگر، وزارت علوم خود با دادن مجوز فعالیت به شعبات متعدد دانشگاه‌هایی همچون پیام نور و علمی کاربردی به مشکلات ناشی از تنوع موجود در آموزش عالی دامن زده است. البته دلایل تاسیس دانشگاه پیام نور، رسیدن به اهداف مثبتی همچون گسترش علم در جامعه و فراهم کردن بستر دسترسی به آموزش عالی برای افرادی است که امکان حضور روزانه را در دانشگاه ندارند. هدف اصلی از تاسیس دانشگاه جامع علمی کاربردی نیز ارائه آموزش‌های حرفه‌ای و کمک به اشتغال‌زایی بوده است.

اگر این دانشگاه‌ها در رسیدن به این اهداف از پیش تعیین شده موفق باشند، ادامه فعالیت آنها به صورت فعلی ایرادی ندارد، اما باید گفت در سال‌های اخیر این مراکز دانشگاهی تا حدودی اهداف اصلی خود را که همان پرورش نیروهای ماهر است، فراموش کرده‌اند و اهداف متفرقه‌ای همچون ارائه تحصیلات تکمیلی یعنی کارشناسی ارشد و دکتری یا ارائه مدارک کارشناسی در هر رشته ممکن و با هر قیمتی را در پیش گرفته‌اند و این موضوع سبب شده این دانشگاه‌ها به جای این که به آموزش عالی سود برسانند، به زیان آن منجر شده‌اند.

وجود دانشگاه‌هایی مثل پیام نور و علمی کاربردی در نظام آموزش عالی باعث شده است دسترسی به تحصیلات عالی و مدارک دانشگاهی برای همه افراد آسان‌تر شود. این موضوع با این که اثرات مثبتی همچون بالاتر رفتن میانگین سطح علمی ایرانیان را در پی داشته، اما همین اتفاق سبب شده تعداد فارغ‌التحصیلان دانشگاهی در یک بازه زمانی کوتاه به میزان غیرقابل کنترلی افزایش یابد که این موضوع نیز در شکل‌گیری مشکلات اجتماعی متعددی نظیر بیکاری فارغ‌التحصیلان دانشگاهی مؤثر بوده است.

البته موضوع افزایش تعداد فارغ‌التحصیلان دانشگاهی در جامعه، موضوع خاص ایران نیست و کشورهای پیشرفته نیز سال‌هاست به این نتیجه رسیده‌اند که باید زمینه دسترسی به تحصیلات عالی را برای مردم آسان‌تر کرد و امروز مانند گذشته گرفتن مدرک دانشگاهی در بیشتر کشورها برای عموم مردم، کاری رویایی یا خارق‌العاده محسوب نمی‌شود. پس این اتفاق به خودی خود ایرادی ندارد، اما آنچه بر اثر گسترش بدون برنامه آموزش عالی در ایران اتفاق افتاده، توسعه رشته‌هایی است که کاربردی نیست و بازار کار مناسبی برای آنها وجود ندارد. راه‌حل این مشکل نیز چیزی نیست جز جلوگیری از گسترش این رشته‌ها که بسیاری افراد صرفا برای گرفتن مدرک دانشگاهی در آنها تحصیل می‌کنند. بنابراین باید به جای این رشته‌ها، آموزش‌های مهارتی را در دانشگاه‌ها توسعه داد تا افراد بتوانند در فاصله زمانی کوتاه پس از فراغت از تحصیل برای خود شغل‌های تولیدی ایجاد کنند و باید تلاش کرد جهت اصلی گسترش آموزش عالی به سمت توسعه رشته‌های کاربردی و فراهم شدن زمینه اشتغال جوانان در این رشته‌ها باشد.