جنگ قبیله‌ای در انتظار عربستان

محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان در پی کاهش شدید درآمدهای نفتی و افزایش هزینه‌های ماجراجویی این کشور در منطقه و پرداخت رشوه‌های کلان به کشورهای عربی با کسری شدید بودجه مواجه شده است .

ولیعهد جوان و کم‌تجربه عربستان همچنین برای تشویق برخی کشورهای عربی واسلامی به منظور شرکت در ائتلاف علیه مردم یمن ده‌ها میلیارد دلار هزینه کرده است.

اگرچه شاهزاده محمد بن سلمان با شعار اصلاحات اقتصادی و سیاسی و مبارزه با فساد در صدد مصادره ثروت بادآورده شاهزادگان برآمده اما رفتار متناقض وی با اعتراض شدید شاهزادگان مواجه شده است .

علت این امر این است که این شاهزاده سعودی بیش از یک میلیارد دلار برای خرید یک کاخ سلطنتی در فرانسه و خرید یک تابلوی نقاشی و یک کشتی تفریحی صرف کرده و نمی‌تواند رهبری حرکت مبارزه با فساد را رهبری کند.

همچنین محمد بن سلمان حدود 35 نفر از علمای وهابی پر نفوذ را که با سیاست‌های داخلی و منطقه‌ای وی به مخالفت برخاسته‌اند دستگیر و زندانی کرده که این اقدامات نارضایتی‌ها را در سطح جامعه بسته و قبیله‌ای عربستان تشدید کرده است.

محمد بن سلمان بدون توجه به شرایط داخلی عربستان درصدد برآمده تا سناریوی از پیش طراحی شده آمریکا و غرب را به عنوان نسخه قابل قبول برای تغییر ساختارهای اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی عربستان عملیاتی کند.

دادن آزادی رانندگی به زنان و مصادره نیمی از ثروت‌های شاهزادگان سعودی با مقاومت‌هایی از سوی شاهزادگان و علمای وهابی روبه‌رو شده است؛ لذا طرح اصلاحات ولیعهد عربستان چالش‌هایی برای جامعه غیر دموکراتیک این کشور ایجاد کرد.

نبود زیرساختار‌های فرهنگی لازم برای ایجاد تغییرات پر شتاب سیاسی، اقتصادی وفرهنگی در عربستان که تحت نفوذ دو قبیله السدیری والشمری قرار دارد، از مهم‌ترین عوامل بازدارنده طرح اصلاحات محمد بن سلمان است.

از جمله موارد انتقادآمیز نخبگان جامعه عربستان بر طرح اصلاحات ولیعهد کم تجربه عربستان این است که بیشتر شاهزادگان دستگیر شده وابسته به قبیله الشمری هستند که در واقع رقیب اصلی قبیله السدیری است.

لذا هر روز تقابل دو قبیله السدیری و الشمری پر رنگ‌تر می‌شود ؛ زیرا وابستگان به قبیله الشمری خود را قربانی یک توطئه سازمان یافته محمد بن سلمان و قبیله السدیری برای حذف شاهزادگان وابسته به قبیله الشمری تلقی می‌کنند.

طرح ناکام ترور اخیر محمد بن سلمان در جده در واقع یکی از نشانه‌های رقابت شدید دو قبیله به‌شمار می‌رود زیرا محمد بن سلمان با داشتن بیش از 32 میلیارد دلار ثروت، خود در راس شاهزادگان فاسد سعودی قرار دارد.

از این رو ناظران سیاسی اعتقاد دارند دستگیری اخیر 11 شاهزاده که در راس هرم قدرت عربستان قراردارند آغازی برای جنگ مسلحانه قبیله‌ای تلقی می‌شود که این جنگ اگر شروع شود همانند جنگ‌های قبیله‌ای اعراب در دوران جاهلی ده‌ها سال ادامه خواهد یافت.

حسن هانی‌زاده

کارشناس مسائل بین‌الملل