مرهم نـانو بر زخم‌های دردناک

وسعت مشکلات ناشی از سوختگی و زخم‌های آن، گروهی از محققان دانشگاه علوم پزشکی مشهد را بر آن داشت تا بدون حضور دانشجویان خود وارد عمل شده و با سرپرستی دکتر محمد رمضانی، استاد ممتاز مرکز تحقیقات علوم دارویی و دانشکده داروسازی محصولی تولید کنند که استفاده از آن می‌تواند باعث کاهش مشکلات ناشی از زخم‌ها شود.

پانسمانی برای ترمیم پوست‌های زخمی

وقتی زخمی روی پوست ایجاد می‌شود، بسته به نوع و عمق آن می‌تواند محل مناسبی برای ورود میکروب‌ها به بدن و در نتیجه آسیب سیستم دفاعی پوست شود. به همین علت، زخم توسط فرد متخصص پانسمان می‌شود تا آسیب ناشی از زخم بر اثر عفونت تشدید نشود.

ممکن است در ذهن اغلب ما شنیدن کلمه پانسمان همراه با تصور باندهای پزشکی باشد که روی زخم قرار می‌گیرد، اما در معنای دقیق‌تر واژه پانسمان به عنوان یک کلمه فرانسوی (pansement) به معنی شست‌وشو، مرهم‌گذاری و بستن جراحات با باندهای پزشکی تعریف شده است.

دکتر رمضانی و همکارانش در این طرح سعی کردند مرهمی تولید کنند که سرعت بهبود زخم را افزایش و طول دوره درمان را کاهش دهد. این متخصص نانوفناوری دارویی درباره نتایج این طرح به جام‌جم می‌گوید: پانسمان‌هایی که در بازار وجود دارد، کارکرد درمانی ندارد. گازهای آغشته به وازلین نمونه‌هایی است که برای پانسمان زخم از آنها استفاده می‌شود. وازلین موجود در این گازها هیچ کاری انجام نمی‌دهد، جز آن که مانع چسبندگی می‌شود. این گازها برای بعضی زخم‌ها قابل استفاده اما برای برخی زخم‌ها مشکل‌ساز است. به همین علت، نوعی گاز وارد کشور می‌شود که در آن به جای وازلین، آب استریل وجود دارد. جنس این گاز از سلولز است.

وی ادامه می‌دهد: هیدروژل تولید شده توسط ما به دلیل داشتن آب در پانسمان به جای روغن، تقریبا شبیه گازهای مذکور است با این تفاوت که محصول ما خاصیت درمانی دارد و توانایی ترمیم و بازسازی هر گونه زخمی روی پوست با منشأ سوختگی، ‌دیابت یا هر عامل دیگر را دارد. مشابه خارجی این محصول وجود ندارد و برای اولین بار است که در دنیا تولید می‌شود.

جایگاه زردچوبه در درمان زخم‌های پوستی

این پانسمان که نام آن هیدروژل نانویی است از دو بخش تشکیل شده است: یک بخش آن هیدروژل است. علت استفاده از این ماده پلیمری در ساخت پانسمان به قابلیت هیدروژل در جذب ترشحات زخم برمی‌گردد. امکان استفاده از آب استریل در ساختار آن نیز به منظور مرطوب نگهداشتن زخم و ممانعت از تَرَک پوست است.

بخش دوم پانسمان را نانوداروی کورکومین تشکیل می‌دهد. کورکومین از زردچوبه گرفته می‌شود و خواص
ضد التهابی و آنتی‌اکسیدانی قوی دارد که موجب تسریع روند بهبود، جلوگیری از عفونت، تسریع سنتز کلاژن در محل زخم و در نهایت ترمیم کامل فولیکول‌ها و رشد مو در محل زخم می‌شود.

دکتر رمضانی در ادامه اظهارات خود تأکید می‌کند: آب مورد استفاده در تولید این پانسمان، استریل و با آب معمولی متفاوت است. بسیار مهم است افرادی که دچار جراحت‌ پوستی می‌شوند، در هر سطحی که باشد،‌ آن را با آب شست و شو ندهند. زیرا آب معمولی برای سطح زخم آلوده و پر از میکروب است.

وی درباره علت برتری استفاده از آب به جای روغن می‌گوید: زخم سوختگی بر اثر خشک شدن، ترک بر می‌دارد. زیرا مرطوب نیست. استفاده از آب باعث ایجاد رطوبت در پوست و مانع ترک آن می‌شود. اساسا به همین علت است که برای زخم پاهای دیابتی مخصوصا در افراد سالمند از کمپرس آب گرم استفاده می‌شود تا رطوبت به پوست برسد و سرعت ترمیم افزایش یابد.

فرآیند استفاده از پانسمان ضد زخم

روی زخم‌های ناشی از دیابت و سوختگی‌ شدید بعد از شست و شوی زخم و جمع‌آوری ترشحات، پماد حاوی آنتی‌بیوتیک سپس هیدروژل حاوی نانوداروی کورکومین قرار می‌گیرد. این هیدروژل به حالت پماد در میان دو لایه کاغذ استریل قرار دارد که بعد از برداشته شدن برچسب روی آن، روی زخم گذاشته سپس با باند پزشکی بسته می‌شود. بستن باند از آن جهت ضروری است، کاغذ حاوی هیدروژل از روی زخم نیفتد و آب موجود در آن بخار نشود.

درمان مقرون به صرفه سوختگی

این پروژه در مرحله حیوانی با نتایج موفقیت آمیز همراه بوده است. اطمینان به درصد پاسخگو بودن آن روی انسان بسیار بالاست و به گفته دکتر رمضانی،‌ اگر مقدمات کار فراهم شود، ‌انجام آزمایش بالینی آن روی انسان در مدت زمان دو ماه قابل انجام است.

استاد ممتاز مرکز تحقیقات علوم دارویی و دانشکده داروسازی در پاسخ این پرسش که در صورت تأیید آزمایش‌های بالینی از سوی وزارت بهداشت و سازمان جهانی بهداشت، استفاده از این پانسمان در فرآیند درمان تا چه اندازه باعث افزایش هزینه‌ بیماران می‌شود، می‌گوید: کارکردهای موثر و مفید هیدروژل هیبریدی و نبود نمونه مشابه آن در سایر نقاط دنیا، به اندازه‌ای است که قابلیت صادرات به سایر کشورها را دارد، زیرا علاوه بر کاهش هزینه‌های طول درمان، هزینه تولید ژل نیز پایین و مقرون به صرفه است و باعث افزایش هزینه‌های بیمار نمی‌شود.

دکتر رمضانی درباره مدت زمان استفاده از هیدروژل برای ترمیم زخم‌ها می‌گوید: زخم‌های عمیق روی پوست موش‌ها، در مدت زمان دو هفته ترمیم شدند و التهاب‌ها از بین رفتند. درباره مدت زمان تاثیرگذاری ژل روی انسان باید منتظر نتیجه آزمایش بالینی ماند. وی تأکید می‌کند: از این ژل تا زمانی که زخم بسته شود، می‌توان استفاده کرد. بعد از آن دیگر لازم نیست و تاثیری بر پوست ندارد، زیرا وقتی پوست ترمیم و بسته می‌شود، ‌اگر فولیکول‌های داخل پوست ترمیم و ایجاد شده باشد، مو در منطقه آسیب دیده رشد می‌کند. در غیراین صورت محل زخم بدون مو خواهد ماند.

سهیلا فلاحی