مهار مهم‌ترین حادثه نفتی سال بدون کمک خارجی‌ها

فوران گاز از چاه شماره 47 میدان نفتی رگ سفید حدود ساعت 13 روز هفتم آبان ماه آغاز شد.دکل در حال حفاری در عمق 2610 متری بود که حادثه رخ داد.

دکل حفاری 95 فتح شرکت ملی حفاری ایران که روی چاه شماره 147 میدان رگ سفید مستقر بود، بر اثر فوران گاز این چاه دچار حریق شد و متاسفانه در این حادثه، دو تن از کارکنان حفار جان باختند. دکل 95 فتح از 30 تیرماه در محل حفاری مستقر شده بود. براساس برنامه زمانبندی قرار بوده، حفاری چاه 147 رگ سفید در مدت 129 روز به پایان برسد که زمان وقوع این حادثه، 99 روز از این برنامه گذشته و 30 روز آن باقی مانده بود.

پیش‌بینی می‌شد، در صورت تکمیل عملیات حفاری و آغاز تولید از چاه 147، روزانه 1500 تا 2000 بشکه نفت از این چاه برداشت شود.

مشخصات میدان رگ سفید

میدان نفتی رگ سفید، یکی از میدان‌های بزرگ نفتی ایران به شمار می‌آید که نزدیک بندر هندیجان در استان خوزستان و در فاصله 150 کیلومتری جنوب شرقی اهواز قرار دارد.

میزان ذخایر نفت در جای اولیه میدان رگ سفید، معادل 5/16 میلیارد بشکه است که تخمین زده می‌شود، به طور میانگین حدود 4/4 میلیارد بشکه از آن قابل برداشت است.

این میدان که سال 1330 شمسی کشف و تولید از آن از سال 1345 آغاز شد، پس از میدان نفتی پازنان، دارای بزرگ‌ترین حجم کلاهک گازی در میان میدان‌های نفتی ایران است. ظرفیت تولید نفت خام میدان رگ‌سفید به طور متوسط معادل 180 هزار بشکه در روز است که روزانه معادل 120 هزار بشکه توسط شرکت بهره‌برداری نفت و گاز آغاجاری و به طور میانگین 60 هزار بشکه در روز توسط شرکت بهره‌برداری نفت و گاز گچساران تولید می‌شود. این میدان از جنوب‌شرقی با میدان نفتی بی‌بی‌حکیمه، از شمال‌شرقی با میدان نفتی پازنان، از شمال‌غربی با میدان نفتی رامشیر و از جنوب‌غربی با میدان‌های نفتی زاغه، هندیجان و بهرگانسر همجوار است.

تلفات انسانی و خسارت مادی

زمان وقوع این حادثه، دو نفر از کارکنان شاغل در دکل حفاری (فرزاد ارزانی و محمد سلیمی)، بر اثر فوران و انفجار چاه کشته و تعدادی مجروح شدند.

خسارت مادی این حادثه شامل از بین رفتن دکل حفاری 95 است که مخصوص حفاری در مناطق خشکی بود.

نفتی که در پی این حادثه سوخته و تجهیزاتی که در محوطه کارگاه حفاری قرار داشت و دچار سوختگی شد، از دیگر خسارات مادی این حادثه به شمار می‌رود.

پاکسازی محل حادثه

برای کنترل فوران باید پیش از عملیات مهار چاه، محوطه و دهانه چاه پاکسازی شود. بنابراین، عملیات خارج ساختن تجهیزات و پاکسازی محیط پیرامونی چاه مشتعل 147 میدان رگ سفید بلافاصله پس از وقوع حادثه آغاز شد.

با تخلیه کامل اطراف و دهانه چاه، عملیات مهار و کنترل چاه بر اساس محاسبات فنی و تخصصی آغاز خواهد شد. با توجه به کوهستانی بودن منطقه و نبود جاده‌های مناسب برای حمل تانکرهای آب و دیگر تجهیزات، برای دسترسی سریع تر و ایمن‌تر به محل حادثه، احداث جاده‌ای فرعی در دستور کار قرار گرفت که در مدت کوتاهی به پایان رسید.

با ساخت و راه‌اندازی این جاده، روند پاکسازی محل حادثه و انتقال تجهیزات و خودروهای مورد نیاز در مهار آتش سرعت گرفت. همچنین عملیات احداث استخر ذخیره آب در حال انجام است.

قرار است استخر 200 هزار بشکه‌ای برای ذخیره آب مورد نیاز و پمپاژ آب برای خنک کردن محیط و ایجاد چتر حفاظتی برای کاهش دما، احداث و آبگیری شود. برای تأمین آب مورد نیاز در مهار آتش‌سوزی، حدود 250 کیلومتر خط لوله انتقال آب در مدتی کوتاه احداث شد. کارکنان صنعت نفت ایران از دانش لازم برای حفر و مهار آتش و فوران چاه‌های نفت و گاز برخوردار هستند. بنابراین، کنترل حادثه بدون کمک خارجی و توسط نیروهای داخلی انجام می‌شود.

تجربه کارکنان صنعت نفت ایران در مهار فوران و آتش چاه‌های نفتی به حدی است که زمان به آتش کشیده شدن ده‌ها چاه نفت کویت توسط رژیم بعثی عراق ـ که پس از شکست عراق در جنگ خلیج فارس به وقوع پیوست ـ چندین چاه کویتی توسط نیروهای ایرانی مهار شد. بیژن زنگنه، وزیر نفت در این باره می‌گوید: نیاز به حضور شرکت‌های خارجی نیست و تجربه کافی در این زمینه وجود دارد.مهار آتش چاه 147 به دلیل نوع فوران، زمانبر و طولانی است، به طوری که بر اساس خوش بینانه‌ترین برآوردها، گفته می‌شود مهار آتش به 5/1 ماه زمان نیاز دارد. بتن‌ریزی و محوطه سازی برای استقرار دکل‌ها و انتقال دو دکل به محل حادثه با توجه به سخت گذر بودن منطقه، دشوار و زمانبر است. در صورتی که حفر چاه‌ لازم باشد، این عملیات به زمان بیشتری نیاز دارد. برخی اظهارات مسئولان از طولانی‌تر شدن زمان مهار فوران چاه 147 حکایت دارد، به طوری که معاون امور تولید شرکت ملی نفت ایران گفته است: مهار آتش، مستلزم حفر یک چاه کمکی و به طور طبیعی زمانبرتر است. در این روش حتی ممکن است مهار عملیات تا سه ماه به طول انجامد.