تحریم‌ها، آتش بحران را شعله‌ور می‌کند

هفته گذشته شورای امنیت سازمان ملل با تصویب قطعنامه‌ای تحریم‌های جدیدی علیه کره شمالی تصویب کرد. به نظر شما این تحریم‌ها کره شمالی را وادار به عقب‌نشینی خواهد کرد؟

کره شمالی در واکنش به این قطعنامه تهدیدات خود را سنگین‌تر کرده و می‌گوید درسی به یاد ماندنی به آمریکا خواهد داد. فارغ از این واکنش، تجربه نشان داده تحریم‌ها هیچ تأثیری بر کره شمالی نداشته و آتش بحران را شعله‌ورتر کرده است. هر بار فشار و تحریم افزایش یافته، کره شمالی یک قدم جلوتر رفته است. بر این اساس، به نظر نمی‌رسد تحریم‌ها نقش بازدارنده داشته باشد و کره شمالی را مجبور به تسلیم کند. تحریم‌ها بحران را شدیدتر خواهد کرد و کره شمالی نشان داده در این مدت و در همین وضعیت تحریم، آزمایش‌های موشکی و اتمی خود را پیش برده است. بنابراین راه‌حل بحران شبه‌جزیره کره تحریم نیست.

به نظر شما کره شمالی دست به اقدام متقابل خواهد زد؟

بعید به نظر می‌رسد پیونگ‌یانگ دست به اقدام نظامی بزند، چرا که بحث بر سر تهدید هسته‌ای است و اگر اقدامی صورت گیرد، محدود به یک کشور و دو کشور نمی‌ماند و کل منطقه و حتی امنیت جهانی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. بعید است قدرت‌ها و بازیگران اصلی منطقه اجازه چنین اتفاقی را بدهند. در قطعنامه‌ای هم که صادر شد، مقداری ملاحظات صورت گرفت و محدودیت و تحریم درآمد نفتی را به طور صددرصد انجام ندادند تا فشار سنگینی به کره شمالی وارد نشود.

نقش چین در این میان چیست؟ آیا با کره شمالی و غرب بازی می‌کند؟

در میان کشورهای منطقه، تنها کشوری که با کره شمالی رابطه رسمی دارد، چین است و مابقی کشورها ارتباطی با این کشور ندارند. چین به دنبال این است تا این بحران را مدیریت کند به گونه‌ای که همیشه دست برتر را داشته باشد.

و به نظر شما چین می‌تواند این بحران را مدیریت کند؟

به نظر می‌رسد با شرایط فعلی و روند پیش رو آمریکایی‌ها تا اندازه‌ای به اهدافشان یعنی توسعه حضور نظامی در منطقه آسیای شرقی می‌رسند. هر چه تنش اوج بگیرد، آمریکا یک قدم جلوتر می‌آید و جنگ‌افزارهایش را در منطقه مستقر می‌کند.

و این برای کنترل هر چه بیشتر چین است؟

باید توجه داشت راهبرد آمریکا از ابتدای قرن بیست و یکم، حضور پررنگ‌تر در شرق آسیا با هدف کنترل تهدیدات احتمالی چین بوده است. این موضوع در ابعاد مختلفی به چشم می‌خورد؛ اما در بعد نظامی، آمریکا با چالش‌هایی برای تداوم حضور نظامی در آن منطقه روبه‌رو شده است؛‌ از جمله مخالفت‌های فیلیپین و مردم کره جنوبی و تظاهرات در ژاپن. در واقع، هر چه تنش‌ها شدت پیدا کند، آمریکایی‌ها حضور نظامی‌شان در منطقه را توجیه می‌کنند. این روند به نفع چین تمام نمی‌شود، چراکه با این شرایط حضور نظامی آمریکا در منطقه قدم به قدم افزایش پیدا می‌کند. نفع چین در این است که مسائل را به شیوه غیرنظامی و غیرتهدیدآمیز حل و فصل کند.

یعنی چین تأثیر چندانی بر مسئولان کره شمالی ندارد؟

به نظر این گونه است و کره شمالی نشان داده مانند گذشته چندان از چینی‌ها حرف‌شنوی ندارند. ولی در عین حال تصور چینی‌ها این است که کلید حل بحران در دست آنهاست، چرا که چین در کنار کره جنوبی تنها کشوری است که با کره شمالی مرز مشترک داشته و از دیگر سو تنها کشور منطقه است که با کره شمالی رابطه رسمی دارد. بر این اساس شاید نگاهشان این است که در مرحله آخر می‌توانند مدیریت را به دست خود بگیرند، اما روندی که مسأله را بحرانی می‌کند به نفع هیچ یک از طرفین دعوا نیست؛ نه چین، ‌نه کره جنوبی و نه ژاپن.

اگر کار به نقطه‌ای برسد که بحث موجودیت کره شمالی به خطر بیفتد، در آن صورت احتمال ورود به فاز نظامی است و در آن صورت همه متضرر می‌شوند.

پیشنهادی که چینی‌ها مطرح کرده بودند و مورد توافق هیچ یک از طرفین قرار نگرفت، شاید یکی از راه‌حل‌ها باشد. پیشنهاد چین توقف رزمایش‌های آمریکا و کره شمالی بود و کره شمالی هم آزمایش‌های موشکی و هسته‌ای خود را متوقف کند که متأسفانه مورد قبول طرفین واقع نشد. به هر حال فرصت وجود دارد تا طرفین راه‌حل‌های دیگر را امتحان کنند.

آیا روس‌ها هم می‌توانند نقشی در حل این بحران ایفا کنند؟

روسیه در قطعنامه‌ای که شورای امنیت صادر کرد، سعی کرد فشارها را کمتر کند. پیشنهاد اولیه آمریکایی‌ها بسیار شدید بود. هم روسیه و هم چین تلاش کردند فشار تحریم‌ها را کاهش دهند. قطعا روس‌ها هم در شرایط فعلی حاضر به ورود به فاز نظامی نیستند.

هفته آینده نشست سالانه مجمع عمومی سازمان ملل برگزار می‌شود. آیا این نشست می‌تواند به حال این بحران کمک کند؟

تصویب قطعنامه تحریم کره شمالی در شورای امنیت، عصبانیت کره شمالی افزود و بعید است در این فاصله کم تغییراتی ایجاد و راه‌حلی پیدا شود.

کمیل انتظاری

بین‌الملل