ون‌ها، مهمانان ناشناس ناوگان حمل‌ونقل

جالب است بدانید که خودروهای ون، مینی‌ون و اصطلاحا MPV (ون‌های کوچک و فشرده) از جایگاه خوبی در بازارهای جهانی همچون بازار ایالات متحده آمریکا بهره می‌برد و این در حالی است که رده خودرویی مذکور هنوز در میان مصرف‌کنندگان ایرانی جا نیفتاده است. در ادامه چند نمونه از ون‌های موجود در بازار ایران را که در بازه‌های قیمتی مختلف قابل خریداری هستند، با هم بررسی خواهیم کرد.

دلیکا، پرتعداد در خیابان‌های شهر

سال 1385 و در پی طرحی مبنی بر نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی کشور، مقرر شد ون‌های سایز متوسط در ناوگان تاکسیرانی مورد استفاده قرار گیرند و از این رو چند شرکت تازه وارد که پیش از این، تجربه‌ای در زمینه عرضه محصولات خودرویی به بازار کشور نداشتند و بسیاری از آنها تنها با هدف عرضه همین ون‌ها پا گرفته بودند، اقدام به ارائه این محصولات به بازار و ناوگان تاکسیرانی کشور کردند؛ ون‌هایی همچون دلیکا، نارون، کارسان و غزال که بدون هیچ توجهی به موضوع خدمات پس از فروش به بازار کشور عرضه شدند و خیلی زود از حیث قطعات یدکی و پشتیبانی فنی به مشکلات مختلفی برخوردند.

از بین ون‌هایی که برای ناوگان حمل و نقل عمومی در نظر گرفته شده بود، دلیکا بیشترین سهم را در سطح شهرهای کشور دارد. این ون نسبتا محبوب و پرتعداد، محصولی از شرکت Soueast چین است که بر پایه میتسوبیشی دلیکای نسل سوم شکل گرفته است و با همان نام در بازار چین و برخی کشورها همچون ایران عرضه می‌شود. این ون یازده نفره که از پیشرانه 4 سیلندر 2000 سی‌سی میتسوبیشی بهره می‌برد، توانایی تولید 120 اسب بخار قدرت را دارد. همچنین این خودرو از جعبه دنده پنج سرعته دستی برخوردار است و قدرت از طریق این گیربکس به محور فعال عقب انتقال می‌یابد. ون چینی دلیکا هرچند محصول اقتصادی و خوبی است، اما توجه داشته باشید که این ون از حیث قطعات یدکی و پشتیبانی فنی در وضعیت مناسبی به سر نمی‌برد. دلیکا که عمدتا از سال 86 تا 87 به بازار عرضه شد، از 20 تا 28 میلیون تومان (نمونه‌های تمیز) به فروش می‌رسد.

غزال، خودرویی جادار از روسیه

اگر به دنبال گزینه‌ای جادارتر برای استفاده شهری باشید، ون غزال چهارده نفره پیش روی شما قرار می‌گیرد. این ون نسبتا بزرگ که محصولی از شرکت GAZ روسیه به‌شمار می‌رود، در مقطعی توسط ایران خودرو دیزل به بازار کشور عرضه شد که البته باز هم انتخاب نه‌چندان درست، موجب بد اقبالی این ون شد که ابعاد به اندازه مینی‌بوس دارد. ون مذکور با سه موتور 2/3، 2/5 و 2/9 ساخت شرکت ZMZ روسیه (تحت لیسانس آلمان) و با استانداردهای آلایندگی روز دنیا به تولید رسید، اما سیستم توربوشارژر پیشرانه‌های آن، با توجه به کیفیت نامناسب گازوئیل کشور، اقبال خوبی را برای غزال فراهم نکرد. این ون از سنسورها و فناوری برقی شرکت‌های آلمانی مانند بوش، زیمنس و دلفی بهره می‌گیرد و همچنین شرکت عرضه‌کننده با توجه به شرایط آب و هوایی کشور، سیستم خنک کاری و روغن‌رسانی این خودرو را تقویت کرده است. ون غزال در بین ون‌هایی که در آن سال‌ها و با شرایط ذکر شده به بازار عرضه شد، کیفیت ساخت بهتری دارد،‌ اما مشکل اینجاست که بهره نگرفتن این خودرو از المان‌های آیرودینامیکی لازم و همچنین سیستم تعلیق نه چندان اصولی، پایداری این خودرو را در سرعت بالا دچار مشکل کرده است. در حال حاضر، ون غزال با برچسب قیمتی 20 تا 30 میلیون تومان (نمونه‌های شخصی یا پلاک تاکسی) قابل خریداری است که البته پیش از انتخاب این گزینه باید مسائلی همچون خدمات پس از فروش آن را نیز در نظر داشته باشید.

نارون، زیبای ضعیف

نارون یکی دیگر از ون‌های چینی موجود در بازار ایران است که کیفیت بسیار پایینی دارد. نارون از چهره‌ای زیباتر نسبت به دلیکا بهره می‌برد و ابعادی تقریبا مشابه این خودرو دارد. این ون که توسط گروه خودروسازی بهمن موتور به بازار ایران عرضه شد، انواع سقف متوسط و سقف بلند را پوشش می‌دهد.

این ون یازده نفره که کمتر از دلیکا در خیابان‌ها به چشم می‌خورد، از پیشرانه 4 سیلندر خطی بنزینی انژکتوری MPI به حجم 2/2 لیتر و قدرتی حدود 120 اسب بخار (چیزی شبیه دلیکا) بهره می‌برد. همچنین جعبه دنده پنج سرعته دستی، فرمان هیدرولیک و سیستم تعلیق فنر تخت در عقب از مهم‌ترین مشخصه‌های فنی دیگر این خودرو به شمار می‌رود. نارون از شرایطی شبیه ون دلیکا بهره می‌برد، اما ناهماهنگی در مجموعه انتقال قدرت، کارایی چندان بالایی برای این ون به ارمغان نمی‌آورد.

نارون از سیستم تهویه مطبوع با دریچه برای سرنشینان عقب و جلو بهره می‌برد که با توجه به ضعف پیشرانه، کمتر راننده‌ای برای مسیرهای پرترافیک از این آپشن بهره می‌برد. نارون در بازار داخلی کمی گرانقیمت‌تر از دیگر رقبایش یعنی چیزی حدود 32 تا 38 میلیون تومان قیمت‌گذاری می‌شود که این برچسب قیمتی برای یک ون نه‌چندان باکیفیت، چندان معقول نیست.

کاروان سایپا، خودروی مسافرتی ارزان‌قیمت

این محصول شرکت سایپا که اوایل دهه 80 شمسی به بازار ایران عرضه شد، جزو نخستین ون‌هایی بود که به خیابان‌های کشور می‌رسید. خودروی ذکر شده با بهره‌گیری از یک پیشرانه 4 سیلندر 2/4 لیتری قادر به ارائه 105 اسب بخار قدرت در 4800 دور بر دقیقه است و همچنین گشتاوری معادل 190 نیوتن متر را به شما ارائه می‌کند که این توان از طریق جعبه دنده پنج سرعته دستی به سیستم انتقال قدرت مرتبط می‌شود.

کاروان سایپا در بخش جلو از سیستم تعلیق دوجناقی به همراه فنر پیچشی بهره می‌برد و این در حالی است که برای راحت‌تر بودن اکسل عقب آن از فنر تخت پارابولیک بهره‌گیری شده است. پیشرانه مذکور مصرف سوختی معادل 8/75 لیتر در 100 کیلومتر دارد و همچنین سیستم هیدرولیک فرمان، آینه‌های جانبی برقی، سیستم تهویه مطبوع دستی، صندوق پران دکمه‌ای عقب و بخاری درجا از دیگر امکاناتی است که در این خودرو دیده می‌شود.

در حال حاضر، اگر به یک خودروی ون برای استفاده مسافرتی نیازمندید، این محصول سایپا گزینه ارزانقیمت و مناسبی برای شما محسوب می‌شود. محصول مذکور از حیث قطعات یدکی وضعیت چندان جالبی ندارد و همچنین نسخه‌های سالم این خودرو کمتر به چشم می‌خورد. کاروان سایپا حدود 10 تا 20 میلیون تومان در بازار قیمت دارد.

ون‌های گرانقیمت

جدا از بحث ون‌های ارزانقیمت و عمدتا بی‌کیفیتی که در بازار ایران وجود دارد، اگر به دنبال یک گزینه مناسب و لوکس برای بهره‌گیری مسافرتی هستید، محصولاتی از برندهای هیوندای، کیاموتورز، سانگ یانگ، تویوتا و مرسدس بنز پیش روی شما قرار خواهد گرفت. برای مثال ون بزرگ جثه اچ 1 (H1) هیوندای که قیمتی بیش از 130 میلیون تومان دارد، گزینه مناسبی برای تردد بین شهری مسئولان یک شرکت خواهد بود و همچنین تویوتا هایس به عنوان یکی از پرطرفدارترین ون‌ها در بازار جهانی، وضعیتی مشابه دارد، اما خودروهایی همچون کیا کارنیوال، کیا کارنز و سانگ یانگ رودیوس به نظر می‌رسد، بیشتر برای خانواده‌های پرجمعیت و البته بهره‌گیری در خلال سفرهای بین‌شهری کاربرد بسیار خوبی دارند. این محصولات از سواری راحت، ارگونومی خوب و امکانات مناسب بهره می‌برند که در مقالات آتی به بررسی بیشتر آنها خواهیم پرداخت.

معید حمیدی