اژدهای زرد وارد می‌شود

سفر گوان یووی، رئیس دفتر همکاری‌ نظامی بین‌المللی چین به سوریه و ملاقات او با فهد جاسم الفریج، وزیر دفاع این کشور در دمشق را می‌توان سرآغاز مرحله تازه‌ای در روابط پکن ـ دمشق و همکاری‌های استراتژیک نظامی بین چین و روسیه تلقی کرد.

گفته می‌شود این مقام چینی دیداری نیز با سرگئی شارکوف از مسئولان نظامی روسیه در مرکز نظامی این کشور در سوریه داشت و با او هم گفت‌وگو کرده است. این مساله ظن همکاری‌های سه‌جانبه بین سوریه، چین و روسیه را تقویت می‌کند. این تحولات درحالی است که ترکیه نیز می‌گوید همراه ایران می‌تواند بهترین راه‌حل‌ها را برای بحران سوریه داشته باشد.

خبرگزاری شینهوای چین در رابطه با همکاری‌های جدید بین دمشق و پکن نوشت: دریادار یووی در جریان سفرش به دمشق، اعلام کرد که پکن خواهان روابط نظامی مستحکم‌تر با سوریه است.

وی گفت: دو ارتش چین و سوریه روابطی دوستانه دارند و ارتش چین خواهان تقویت همکاری و مبادلات با همتای سوری‌اش است. پکن با هدف ایفای نقش فعال‌تر در راستای پایان دادن به بحران سوریه، از وزیر خارجه سوریه برای سفر به چین دعوت به عمل آورد.

هرچند پکن پیش از این نیز میزبان نشست‌های نمایندگانی از دولت دمشق و مخالفان با هدف یافتن راه‌هایی برای کمک به فرآیند صلح در سوریه بوده است، با این حال این کشور تاکنون از لحاظ سیاسی نقش اندکی برای رفع بحران سوریه ایفا کرده است. حال به نظر می‌رسد چین قصد دارد این کوتاهی را جبران کرده و به جای داشتن سیاستی بی‌طرف در قبال بحران‌های خاورمیانه مانند دیگر اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد (آمریکا، انگلیس، فرانسه و روسیه) نقش فعال‌تری در این خصوص ایفا کند.

سال گذشته رسانه‌های اسرائیلی از ورود یک ناو هواپیمابر چینی در آب‌های ساحلی سوریه خبر دادند و نوشتند که ناو لیائونینگ ـ سی وی ـ 16 همراه یک رزم‌ناو مجهز به موشک‌های هدایت شونده، در بندر طرطوس سوریه پهلو گرفته است، اما این خبر بعدها از سوی منابع رسمی طرفین تائید یا تکذیب نشد.

خاورمیانه در آستانه جابه‌جایی قدرت

جواد منصوری

سفیر اسبق ایران در پکن

خاورمیانه به دلایل متعددی برای همه قدرت‌ها در طول تاریخ از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده، لذا تسلط بر این منطقه یا حداقل حضور موثر در این منطقه را به عنوان یکی از اصول اساسی و استراتژیک سیاست خارجی خود می‌داند. در طول 2000 سال گذشته ما شاهد هجوم قدرت‌های بزرگ به این منطقه بودیم، اما در سال‌های اخیر با توجه به دوران گذار از دوقطبی به چندقطبی و حتی حذف دو قطب بعد از جنگ جهانی دوم و تبدیل آن به قطب‌های قدرت جدید نظیر چین، روسیه و حتی کشورهایی مثل هند و برزیل طبعا جابه‌جایی در قدرت استعماری در این منطقه دور از ذهن نیست.

آنچه امروز در منطقه می‌گذرد، می‌تواند بخشی از انتقال سلطه اروپا و آمریکا به قدرت‌های جدید در بلندمدت باشد. امروزه شاهد دوری مردم و دولت‌های منطقه از استعمارگران غربی هستیم و رویکرد جدید به شرق به اجبار شکل می‌گیرد. ما از چند سال گذشته شاهد حضور پررنگ روسیه و نقش‌آفرینی آن بودیم که به هر حال تاثیرات خود را در این دوران نشان داده است. در واقع دولت چین نیز به سمت یک قدرت بین‌المللی در حال حرکت است و نمی‌تواند از حضور و نفوذ در غرب آسیا بر کنار باشد؛ زیرا این منطقه منافع بسیار بالایی برای بازیگران فرامنطقه‌ای دارد. به همین دلیل از چند سال گذشته حضور چین در خاورمیانه گسترده شده و حتی رسانه‌های متعدد چین به زبان عربی در چند سال گذشته فعالیت‌های خود را آغاز کرده‌اند و قدرت‌های منطقه هم از حضور چین استقبال می‌کنند؛ زیرا اعتقاد دارند این کشور می‌تواند به آنها در برقراری امنیت و توسعه کمک کند.

هماهنگی و اشتراک مواضع چین با روسیه و در بسیاری از موارد با ایران و همچنین تعارض چین با آمریکا در شرق آسیا و طبعا در منطقه خاورمیانه می‌تواند تاثیرگذار باشد. این حضور موازنه قوا را نه‌تنها در سوریه بلکه در سطح منطقه به نفع جریان مقاومت تغییر خواهد داد. به نظر می‌رسد در ماه‌های آینده می‌توانیم شاهد تغییرات تدریجی به نفع جبهه مقاومت در مقابل جبهه تروریست‌ها باشیم.

چینی‌ها به دنبال همراهی محدود بین‌المللی

جهانگیر کرمی

استاد دانشگاه

این که چین وارد یک بازی فراملی و بخصوص فرامنطقه‌ای پیرامونی خود بشود، در منطقه خاورمیانه یک موضوع جالب توجه و در عین حال عجیب است به خاطر این که اساسا چینی‌ها برمبنای راهبرد بلند مدت قصد ورود به مسائل حاد بین‌المللی از جمله مناطق بحرانی و حساس بویژه در خاورمیانه را نداشته و ندارند. شاید به نوعی بشود گفت که چینی‌ها بر آن هستند تا یک نوع همراهی بین‌المللی داشته باشند.

در عین حال چینی‌ها برای کنترل تروریسم و اقداماتی جهت محدودسازی گروه‌های تروریستی همراه دیگر کشورها و همسو با یک اراده بین‌المللی، ممکن است نقش کمرنگ و حاشیه‌ای داشته باشند. در واقع نه دکترین سیاست خارجی چین و نه آنچه در دهه‌های اخیر از دولتمردان چینی دیده‌ایم این را نشان نمی‌دهد که چینی‌ها بخواهند وارد یک بازی جدی بین‌المللی فرامنطقه‌ای بویژه در خاورمیانه شود. لذا باید با احتیاط با چنین خبرهایی برخورد و آن را حضور کمرنگ و حاشیه‌ای فرض کرد. چرا‌که خاورمیانه جایی نیست که کشورها اگر بخواهند به صورت جدی حضور پیدا کنند، بتوانند مسئولیت این حضور و این ورود در بازی رقابتی را بسادگی پذیرا باشند آن هم برای دولتی مثل چین که کاملا محتاطانه به مسائل خاورمیانه نگاه کرده و معمولا در اظهارات مقام‌های چینی این نکته بوده که خاورمیانه جایی نیست که کسی بتواند به آن وارد و بسادگی از آن خارج شود؛ زیرا موضوعات خاورمیانه بسیار پیچیده و چندبعدی هستند و برای سیاست خارجی چین فعلا داخل و محیط‌های پیرامونی مدنظر است و نمی‌خواهند یک دلار برای موضوعات فرامنطقه‌ای هزینه کنند. شاید بعید باشد بخواهند وارد یک بازی رقابتی امنیتی و حساس منطقه‌ای در خاورمیانه شوند.

تلاش محور آنکارا ـ مسکو

همزمان با رویکرد جدید چین در رابطه با تحولات سوریه، مقامات روسی نیز می‌کوشند در کنار حملات نظامی این کشور تحرکات سیاسی تازه‌ای داشته باشند. سه‌شنبه گذشته میخائیل بوگدانف، معاون وزیر خارجه روسیه با معاذ الخطیب رئیس سابق ائتلاف مخالفان سوریه در دوحه دیدار و با وی درباره حل سیاسی بحران سوریه و لزوم توقف حملات به غیرنظامیان در این کشور بحث و تبادل نظر کرد.

با این حال گفته می‌شود دیدار بوگدانف و الخطیب نتیجه خاصی در بر نداشته و فقط بوگدانف بر وجود توافقی میان روسیه و ترکیه تاکید کرده است. براساس توافق روسیه و ترکیه تلاش می‌شود که از پیشروی اقلیم کرد ممانعت به عمل آید. در مقابل آنکارا نیز مرزهایش را به روی تروریست‌ها می‌بندد.

از سوی دیگر مولود چاووش اوغلو، وزیر خارجه ترکیه در گفت‌وگوی تلفنی با جان کری، همتای آمریکایی خود در همین رابطه بویژه اوضاع شهر منبج در استان حلب بحث و گفت‌وگو کرد. چاووش اوغلو دوشنبه گفته بود آنکارا انتظار دارد آمریکا به وعده‌های خود درباره فشار به کردها برای عقب‌نشینی از شهر منبج پس از آزادی آن از چنگ داعش عمل کند. سخنگوی وزارت دفاع آمریکا (پنتاگون) درباره این مساله گفته است واشنگتن به تعهدات خود درباره شهر منبج عمل خواهد کرد. اخیرا نیروهای سوریه دموکرات شهر منبج را از چنگ داعش خارج کردند. ترکیه نگران آن است که این مساله به توسعه قدرت کردها در سوریه منجر شده و این گروه که متحد پ‌.ک‌.ک است در آینده تهدیدی علیه ترکیه باشد.

آخرین موضوع این‌که بن علی ییلدریم، نخست‌وزیر ترکیه می‌گوید هیچ کشوری همچون ایران و ترکیه مشکلات منطقه را نمی‌دانند، به همین جهت این دو کشور می‌توانند بهترین راهکار را برای حل بحران ارائه کنند. در روزهای گذشته گزارش‌هایی مبنی بر خواست آنکارا برای پیوستن به ائتلاف روسیه و ایران منتشر شده بود. حتی برخی منابع از پیشنهادی سه ماده‌ای از سوی این ائتلاف خبر دادند.