چرا پاهای بیماران دیابتی زخم می‌شود؟

اول این که دیابتی‌ها جریان خون مناسبی در پاهایشان ندارند، بنابراین زخم‌هایشان زود ترمیم نمی‌شود. دوم این که زیاد بودن قند خون محیط مناسبی برای باکتری‌ها ایجاد می‌کند تا رشد کنند و سوم این که دیابت کنترل نشده دفاع ایمنی را ضعیف می‌کند.

ولی سوال اساسی این است: آیا بدون هرگونه آسیب، پاها زخم می‌شوند یا این که زخم‌ها خود به خود به وجود می‌آیند؟

واقعیت این است اگرچه دیابتی‌ها براحتی پاهایشان زخم می‌شود، ولی هرگز بدون هیچ عاملی این اتفاق نمی‌افتد. مثال واضح در این مورد آسیب‌های ناشی از کفش است. وقتی شما کفش نو می‌خرید، بعد از پوشیدن آن به دلیل درد یا سوزشی که در قسمتی از پا احساس خواهید کرد، شماره کفش را تغییر می‌دهید یا کفش دیگری را انتخاب خواهید کرد. حال بیمار دیابتی را در نظر بگیرید که حس درد و فشار را ندارد. وقتی او برای خرید کفش مراجعه می‌کند ممکن است متوجه فشار و دردی که این کفش به قسمتی از پایش وارد می‌کند، نشود و با خرید و پوشیدن آن بعد از مدتی یک قسمت از پایش زخم می‌شود. زمانی بیمار متوجه می‌شود که بوضوح زخم دیده می‌شود. در حالی که قبل از آن به دلیل بی‌حسی پاها اصلا متوجه این مشکل نبوده است. مثال دیگر این که وقتی بیمار دیابتی که حس پاهایش کم شده است با پای برهنه در منزل راه می‌رود ممکن است یک جسم کوچک به کف پایش بچسبد و او مدت‌ها بدون این که متوجه شود روی آن راه برود و اندک‌اندک آن جسم خیلی ریز، کاملا کف پایش را زخمی کند.

سوال مهم این است آیا این مشکل راه حل پیشگیرانه دارد؟

بله. مهم‌ترین راه جلوگیری از این فاجعه وارسی پاها توسط خود بیمار است.

دیابتی‌ها باید هر روز پاهایشان را به‌دقت وارسی و تمیز و با کرم‌های خاص آن را مرطوب کنند‌. از طرف دیگر در انتخاب کفش مناسبی که به هیچ نقطه از پای بیمار فشار نمی‌آورد، دقت کنند. نکته مهم دیگر این که هرگز نباید با پای برهنه حتی در منزل راه بروند و حتما جوراب و کفش مناسبی در خانه بپوشند و نکته آخر این که اگر یک زخم کوچک در پایشان ایجاد شد، سریع به پزشک متخصص داخلی یا عفونی مراجعه کنند. همیشه به خاطر داشته باشیم زخم‌های دیابتی علت مشخص دارند و قابل پیشگیری هستند.

دکتر رضا کریمی

‌ فوق‌تخصص بیماری‌های غدد و متابولیسم

rezakarimi1350@yahoo.com