لابی عربستان در آمریکا از حقوق بشر تا خرید تسلیحات

دفتر کمیته روابط عمومی آمریکا و عربستان با نام اختصاری (SAPRAC) اسفند سال گذشته در واشنگتن گشایش یافت. براساس اطلاعات وب‌سایت این دفتر، هدف از تاسیس این مرکز، تحکیم و تقویت روابط واشنگتن ـ ریاض توصیف شده است.

این گروه توسط فردی به نام سلمان انصاری تاسیس شد و به گزارش آی‌بی تایمز، ظاهرا این اقدام سعودی تقلیدی از مدل آیپک (کمیته روابط عمومی آمریکا و اسرائیل) است.

واشنگتن و ریاض به لطف وابستگی آمریکا به نفت عربستان، همواره روابط اقتصادی نزدیکی با یکدیگر داشته‌اند، اما این روابط اخیرا به سردی گراییده است. بخشی از این سردی روابط به دلیل افزایش تولید داخلی نفت در آمریکا و کاهش وابستگی به نفت عربستان است. علت دیگر نیز این است که عربستان سعودی امیدوار است، از این طریق و با نفوذ بر سیاستمداران آمریکایی نقش ایران را در منطقه کمرنگ کند.

حاکمان عربستان سعودی و نزدیکان آنها در سال‌های اخیر، میلیون‌ها دلار در زمینه شرکت‌های حقوقی، شرکت‌های لابی‌کننده و روابط عمومی در آمریکا هزینه کرده‌اند. هدف از این سرمایه‌گذاری عمده توسط سعودی‌ها استفاده از این شرکت‌ها و لابی‌ها در مواقع حساس در آمریکا و سازمان ملل متحد است.

روزنامه آمریکایی واشنگتن پست، چندی پیش با بررسی اسناد دادگستری آمریکا پنج شرکت عمده لابیگر را که در اختیار سعودی‌ها قرار دارند، نام برد که این شرکت‌های فعال در زمینه لابیگری و حقوقی عبارت بودند از پودستا گروپ، بی‌جی‌آر، دی‌ال‌ای پیپر و فیلزبری ویتراپ.

به اعتقاد کارشناسان، به‌کارگیری پنج شرکت تنها در سال 2015 توسط سعودی‌ها، بیانگر افزایش توجهات سعودی‌ها به رابطه با آمریکاست. تلاش سعودی‌ها برای تمرکز بیشتر بر روابط با آمریکا در حالی صورت می‌گیرد که روابط دو متحد دیرین هر روز پیچیده‌تر می‌شود؛‌ روندی که در پی توافق هسته‌ای بین ایران و گروه 1+5 تشدید شده است.

تشدید اختلافات ریاض و واشنگتن تا آنجا پیش رفت که باراک اوباما رئیس‌جمهور آمریکا در مصاحبه با مجله آتلانتیک از سیاست‌های عربستان در منطقه انتقاد کرد و آنها را خودسرانه خواند.

لری پلاتکین،‌ پژوهشگر موسسه سیاست خاور نزدیک در نیویورک در تشریح دلایل تلاش عربستان برای لابیگری در واشنگتن می‌گوید: شمار زیادی از علل منطقه‌ای و داخلی موجب شده تا محیطی چالشی و تهدیدی برای عربستان سعودی ایجاد شود. سعودی‌ها حس می‌کنند محاصره شده‌اند.

به اعتقاد این کارشناس آمریکایی فضا کاملا مبهم است و سعودی‌ها با شرایطی مواجه هستند که هرگز قبلا مشابه آن را ندیده‌اند. درآمدهای نفتی بالا مثل یک چسب قوی تا کنون دولت سعودی و شهروندان آن را به هم متصل می‌کرده اما با کاهش این درآمدها و ضعیف‌تر شدن این چسب، شکافی بین این دولت و شهروندانش ایجاد خواهد شد که هرگز قبلا آن را ندیده‌ایم.

نقش لابی سعودی در واشنگتن در سال‌های اخیر در چندین مورد نمود پیدا کرده است.

توافق هسته‌ای آمریکا با ایران

یکی از زمینه‌هایی که لابی سعودی، تلاش گسترده‌ای برای به شکست کشاندن آن انجام داد، موضوع مذاکرات هسته‌ای ایران و گروه 5+1 بود.

نورمن کلمن، سناتور سابق و جمهوری خواه ایالت مین، از لابی‌های است که در جریان مذاکرات هسته‌ای ایران و غرب لابی‌های زیادی را از جانب عربستان سعودی برای ممانعت از توافق هسته‌ای انجام داد. شرکت هوگان لاولز، متعلق به کلمن ماهانه 60 هزار دلار از پادشاه سعودی پول دریافت می‌کند. این سناتور سابق آمریکایی، ژوئن 2014 کار خود را با عنوان عرضه خدمات قانونی به سفارت خاندان سلطنتی آل سعود در زمینه مسائلی از قبیل تحولات مربوط به ایران و محدودیت بر ظرفیت هسته‌ای ایران آغاز کرد.

همچنین جو لیبرمن، سناتور سابق از یک حزب مستقل در ایالت کانکتیکات، ایوان بایه سناتور دموکرات سابق از ایالت ایندیانا و سناتور سابق، ساکسبی چامبلیس جمهوریخواه از کسانی هستند که سرگرم لابی کردن برای سعودی‌ها در آمریکا هستند. سناتور ساکسبی در سازمان دی‌ال‌ای پایپر بر سیاست خارجی آمریکا به نفع سفارت عربستان سعودی، نفوذ دارد و لابی می‌کند.

تلاش برای تبلیغات علیه توافق هسته‌ای ایران، بخشی از کمپین شدید برای لابیگری این افراد بود که سعی می‌کردند سناتورهای آمریکایی را تشویق کنند توافق هسته‌ای با ایران را تصویب نکنند.

کارشناسان بر این باورند که صادرات مجدد نفت ایران بعد از توافق هسته‌ای و لغو تحریم‌ها می‌تواند تسلط عربستان سعودی را بر این بازار با چالش مواجه کند. با وجود این که توافق هسته‌ای انجام شد و عربستان سعودی ظاهرا این توافق را پذیرفت ولی تحلیلگران بر این باورند که عربستان سعودی همچنان به طور مخفیانه تلاش می‌کند تا توافق هسته‌ای با ایران را به شکست بکشاند.

سعودی‌ها و لایحه 11 سپتامبر

رسانه آمریکایی آمریکا نیوز در گزارشی که 19 آوریل 2016 منتشر کرد، از لابی گسترده سعودی‌ها برای ممانعت از تصویب لایحه‌ای دو حزبی در سنای آمریکا که به خانواده‌های قربانیان حادثه 11 سپتامبر و دیگر حملات تروریستی اجازه می‌دهد دولت‌های خارجی ازجمله عربستان سعودی را تحت پیگرد قرار دهند، خبر داد.

این لایحه ماه سپتامبر توسط سناتور دموکرات، چاک شومر و سناتور جمهوری خواه، جان کرونین ارائه شد و نشان‌دهنده اختلافات سناتورهای هر دو حزب و کاخ سفید بود.

در این گزارش که پیش از دیدار باراک اوباما رئیس‌جمهور آمریکا از عربستان منتشر شد، ذکر شده بود با توجه به این که دولت آمریکا در حال بررسی انتشار بخش‌هایی از اسناد سری حملات 11 سپتامبر است و همچنین لایحه یازده سپتامبر در حال بررسی برای تصویب شدن در سناست، دولت سعودی در پاسخ این اقدامات که مشکلات زیادی برای آنها ایجاد خواهد کرد، شرکت‌ها و افراد زیادی را در آمریکا برای لابی کردن به نفع خود و جلوگیری از تصویب این لایحه استخدام کرده است.

تهدید عربستان به فروش 750 میلیارد دلار از دارایی‌های خود در آمریکا و همچنین قدرت لابی‌های وابسته به آن، تا جایی پیش رفت که باراک اوباما رئیس‌جمهور آمریکا به مقامات سعودی وعده داد در صورت تصویب لایحه عدالت در برابر حامیان تروریسم در سنای آمریکا آن را وتو خواهد کرد.

هنوز مشخص نیست، شرکت‌های لابی و نمایندگان روابط عمومی حامی عربستان سعودی فعالانه در تلاش برای تأثیر‌گذاری بر اعضای کنگره یا دولت در ارتباط با این لایحه خاص هستند یا خیر، اما مقامات این کشور و نزدیکان آنها تلاش‌های زیادی را برای کمک به وجهه ریاض و حفاظت از جایگاه خود در واشنگتن در پیش گرفته‌اند.

خرید تسلیحات، اهرم لابی سعودی

آمریکا سال 2015 حدود 596 میلیارد دلار به خرید سلاح اختصاص داده است. چین با هزینه 215 میلیارد دلاری با تفاوتی فاحش، حدود 36 درصد هزینه تسلیحاتی آمریکا، در جایگاه دوم و پس از آن عربستان سعودی قرار دارد که 2.87 میلیارد دلار اسلحه خریده است.

خریدهای تسلیحاتی گسترده و نقد عربستان سعودی و افزایش مستمر بودجه‌های تسلیحاتی این کشور موجب شده است تا نفوذ سیاسی این کشور در بسیاری از پایتخت‌های جهان و در راس آن در واشنگتن افزایش یابد.

متیو هیگس، تحلیلگر مستقل نظامی در منطقه دریای سرخ بر این باور است که کشورهای عربی و در راس آنها عربستان سعودی به خاطر خریدهای تسلیحاتی بزرگ در تحمیل خواسته‌های خود به جامعه جهانی موفق بوده‌اند.

به اعتقاد این تحلیلگر در سال‌های اخیر عربستان و امارات متحده عربی به واسطه خریدهای سنگین تسلیحاتی خود توانسته‌اند در تصمیم‌گیری‌های واشنگتن، لندن و پاریس تاثیرگذار باشند به طوری که وقتی در پی تحولات مصر در سال 2013 آمریکا کمک‌های تسلیحاتی و مالی خود به قاهره را لغو کرد با لابی ریاض و برخی کشورهای عربی واشنگتن مجددا تصمیم خود را عوض کرد.

به نوشته رسانه آمریکایی دفنس نیوز، تحلیل‌ها و بررسی‌های بنیاد سان لایت در واشنگتن نشان می‌دهد، عربستان سعودی و امارات متحده عربی در سال 2013 حدود 3.25 میلیون دلار تنها برای تاثیرگذاری بر تصمیمات کنگره آمریکا هزینه لابیگری کرده‌اند.

به گفته دیوید وینبرگ، تحلیلگر ارشد بنیاد دفاع و دموکراسی و کارشناس مسائل خلیج فارس، سعودی‌ها سال‌هاست از خرید تسلیحاتی به عنوان اهرم فشاری برای تاثیر‌گذاری در امور داخلی آمریکا استفاده می‌کنند به طوری که بندر بن سلطان قبل از آن که سفیر سعودی در واشنگتن شود، سال‌ها خارج از سفارت آمریکا با شرکت‌های تسلیحاتی آمریکا و مسئولان آنها لابی می‌کرد تا حمایت‌های آنها را از سیاست‌های دولت سعودی جلب کند.

لابی برای سرپوش گذاشتن بر نقض حقوق بشر

وخامت اوضاع حقوق بشر در داخل مرزهای عربستان سعودی ازجمله اعمال محدودیت شدید بر آزادی بیان و اعدام‌های گسترده در سال‌های گذشته و همچنین نقض حقوق بشر در یمن و حمایت‌های سعودی از نقض حقوق بشر توسط آل خلیفه در بحرین در سال‌های اخیر موجب شده است، حاکمان سعودی برای سرپوش گذاشتن بر جنایات حقوق بشری خود به لابیگری گسترده در آمریکا و برخی دیگر از کشورهای جهان بپردازند.

در همین ارتباط، شبکه راشا تودی چندی قبل از استخدام شرکت‌های لابی‌کننده آمریکایی توسط سعودی‌ها برای سرپوش گذاشتن بر جنایات خود و حفظ وجهه رژیم سعودی خبر داد و اعلام کرد: عربستان تلاش دارد با استخدام شرکت‌های تبلیغاتی آمریکایی، وجهه خود را در سراسر جهان بهبود بخشد، اما هیاهو و سر و صداهای بین‌المللی فراوانی در رابطه با موارد اخیر نقض حقوق بشر به دست عربستان سعودی، به پا شده است.

عربستان سعودی شرکت آمریکایی ایدِلمن، بزرگ‌ترین شرکت تبلیغاتی جهان و شرکت دی‌ال‌ای پاییر را با امضای قراردادهای هنگفت برای حفظ وجهه خود به کار گرفته است.

همچنین حاکمان سعودی، خواستار خدمات شرکت پودتسا گروپ که یکی از بزرگ‌ترین مجموعه‌های لابی‌کننده در آمریکاست و اکنون نیز در زمینه رقابت‌های انتخابات ریاست جمهوری آمریکا از هیلاری کلینتون حمایت می‌کند، شده‌اند.

عربستان سعودی با این که یکی از بدترین عملکردها را در زمینه حقوق بشر داشته، اما با لابیگری فراوان و هزینه‌های هنگفت مالی توانسته است با تزریق میلیون‌ها دلار به جیب شرکت‌های آمریکایی و نخبگان سیاسی غرب، از خود در برابر هرگونه واکنش منفی در غرب و جهان محافظت کند.

پیمان یزدانی/ روزنامه‌نگار