الحاقیه آسیب‌شناسانه برای برنامه ششم توسعه

چراکه در این جوامع، فضای زیادی به آسیب‌های اجتماعی داده شده و آسیب‌های اجتماعی هم دقیقا این قشر فعال را هدف قرار گرفته‌اند.

مخصوصا سه آسیب مهم حاشیه‌نشینی، اعتیاد و طلاق که انحراف و درگیری در زندگی افراد ایجاد می‌کنند، دقیقا قشر فعال جامعه را به ورطه نابودی می‌کشانند.

در این حالت اگر برنامه‌ای قرار است افق توسعه یک جامعه را مدنظر قرار بدهد و سند راهبردی 5 سال آینده یک جامعه باشد، باید برای این آسیب‌های اجتماعی چاره‌ای اندیشیده باشد.

اگر این اتفاق نیفتد و فقط محورهای توسعه‌یافتگی بر روی اهداف اقتصادی، یا فنی و تکنولوژیک استوار باشد، باید به این فکر کرد که این برنامه قرار است با تکیه برنیروی کدام قشر جامعه پیش برود؟ چراکه اگر آسیب‌های اجتماعی حل‌نشده و فراگیر شوند، محال است که جامعه‌ای در مسیر توسعه‌یافتگی قدم بردارد.

متاسفانه در کشورهای غیرتوسعه‌یافته از آنجایی که با مسائل و مشکلات به صورتی غیرعلمی و غیرکارشناسانه برخورد می‌شود، به نظر می‌رسد که انگار دید کافی در رابطه با این آسیب‌ها وجود ندارد و به همین دلیل در برنامه‌های توسعه هم جایگاهی به آنها داده نمی‌شود.

درحالی که دقیقا به همین دلیل است که می‌بینیم در جوامعی مانند جامعه ما بیشتر وقت‌ها برخورد قهری با آسیب‌های اجتماعی صورت می‌گیرد که خود نشان‌دهنده این موضوع است که ماهیت آسیب‌های اجتماعی به خوبی شناخته نشده است.

با تمام این تفاسیر، پیشنهاد می‌دهم که الحاقیه‌ای برای این برنامه در نظر بگیرند، به گونه‌ای که در این الحاقیه از نظر جامعه‌شناسان و آسیب‌شناسان اجتماعی خبره کشور که در این زمینه دستی بر آتش دارند استفاده کنند و تا زمان باقی است این الحاقیه اجتماعی و آسیب‌شناختی را به برنامه ششم توسعه اضافه کنند.

چراکه قرار نیست که بعد از دوره 5 ساله اجرای این برنامه، ما ببینیم که مثلا کشور از نظر تکنولوژی و اقتصادی در مسیر توسعه قرار گرفته، اما از نظر اجتماعی نه‌تنها توسعه‌نیافته، بلکه قشر فعال جامعه بیشتر از قبل در گرداب آسیب‌های اجتماعی گرفتار شده است.

دکتر بهروز مرادی - جامعه‌شناس و استاد دانشگاه الزهرا