گام اول برای جبران کمبود تخت‌های نجات

سالیان سال است که کشور ما در حوزه تامین تخت مراقبت‌های ویژه بیمارستانی با کمبود جدی مواجه است.

شاهد این مدعا نیز انبوه بیمارانی است که خانواده‌هایشان گاهی تمام بیمارستان‌های شهرشان را به امید پیدا کردن تخت خالی مراقبت‌های ویژه، جست‌وجو می‌کنند تا جان بیمارشان را نجات دهند.

در این اوضاع و احوال نه چندان خوشایند، دیروز زمزمه خبرهای تازه‌ای در نظام سلامت پیچید که امید را به اردوی بیماران با شرایط وخیم بازگرداند.

روز گذشته، 1714 تخت ویژه بیمارستانی در 200 بیمارستان، 50 دانشگاه و 137 شهر در سراسر کشور به‌طور همزمان افتتاح شد البته هنوز کمبود‌های زیادی در این حوزه وجود دارد ؛ زیرا کارشناسان معتقدند این تعداد تخت هنوز پاسخگوی نیازهای تمامی بیماران کشور نیست.

آن‌طور که حسن هاشمی، وزیر بهداشت گفته برای راه‌اندازی این تعداد تخت ویژه بیمارستانی، بیش از 700 میلیارد تومان هزینه شده است.

هاشمی در جمع خبرنگاران تاکید کرد: تخت، تجهیزات و فضا فراهم شده و امیدواریم با حمایت سازمان مدیریت بتوانیم نیروهای مورد نیاز برای این تخت‌ها را نیز تکمیل کنیم. همچنین به قول وزیر، تاکنون 41 شهر محروم کشور بدون تخت مراقبت‌های ویژه بود، اما حالا تعدادی از این تخت‌ها در این مناطق به بهره برداری رسیده است.

خبر دیگر این که محمد آقاجانی، معاون درمان وزارت بهداشت نیز در جمع خبرنگاران اعلام کرده در بهار سال آینده، حدود 700 تخت مراقبت‌های ویژه دیگر به بهره‌برداری می‌رسد.

البته همه این خبرها به این معنی نیست که کمبود تخت مراقبت‌های ویژه حل شده باشد و دیگر در این زمینه با مشکلی روبه‌رو نباشیم، بلکه هنوز هم دست بسیاری از بیماران با شرایط وخیم از تخت‌های نجات، کوتاه است و دغدغه‌های مردم در این حوزه به‌طور کامل برطرف نشده است، اما با توجه به صرف اعتبارات میلیاردی برای رفع کمبودهای این حوزه، می‌توان امیدوار بود که در ماه‌های آینده، بیماران بیشتری از تخت‌های نجات بهره‌مند شوند.

هنوز با نقطه ایده آل فاصله داریم

به گفته مسئولان سازمان مدیریت بحران، ایران در زمره 10 کشور حادثه‌خیز جهان است. دکتر محمدمهدی قیامت، رئیس انجمن بیهوشی و مراقبت‌های ویژه کشور در گفت‌وگو با جام‌جم به همین مساله اشاره می‌کند و می‌گوید: برای کشوری که حوادث طبیعی و غیرطبیعی زیادی در آن رخ می‌دهد و آمار تصادفات، سکته‌ها و بیماری‌های غیرواگیر بالاست، نیاز به تخت مراقبت‌های ویژه، بسیار احساس می‌شود.

به گفته قیامت، هم اکنون حدود 6000 تخت فعال مراقبت‌های ویژه در بیمارستان‌های کشور وجود دارد، اما حداقل به 15 هزار تخت مراقبت‌های ویژه نیاز داریم. یعنی به قول او، هنوز هم حداقل به 7000 تخت مراقبت ویژه دیگر نیاز داریم.

نکته دیگری که قیامت به آن تاکید دارد، بحث افزایش کیفیت این تخت‌های نجات است. به باور او، نباید فقط به فکر افزایش کمی این تخت‌ها باشیم، بلکه باید به کیفیت و تجهیزات این تخت‌ها نیز توجه ویژه داشته باشیم.

10 درصد کل تخت‌ها باید ویژه باشد

براساس استانداردهای جهانی که دکتر علی‌امیر سوادکوهی، رئیس انجمن علمی مراقبت‌های ویژه ایران در گفت‌وگو با جام‌جم از آن سخن می‌گوید، قاعدتا باید 10 درصد کل تخت‌های بیمارستانی به تخت‌های نجات اختصاص پیدا کند؛ اما در کشور ما هنوز با این استاندارد جهانی، فاصله معناداری داریم.

سوادکوهی یادآوری می‌کند با توجه به وجود حدود 150 تا 200 هزار تخت فعال بیمارستانی در کشور، باید حدود 15 تا 20 هزار تخت مراقبت‌های ویژه داشته باشیم، اما شاید هم‌اکنون فقط 6000 تخت مراقبت‌های ویژه در سراسر کشور فعال باشد.

هزینه بالای راه‌اندازی تخت‌های بیمارستانی، یکی از دلایلی است که به گفته سوادکوهی باعث شده تا طی سال‌ها نتوانیم این کمبودها را برطرف کنیم: «هزینه راه‌اندازی هر تخت استاندارد مراقبت‌های ویژه به حدود یک میلیارد تومان رسیده است. بنابراین اقدام اخیر وزارت بهداشت و صرف اعتبارات هنگفت برای رفع این کمبودها را باید ستود، ولی قضیه اینجاست که نباید در این مرحله، کار را تمام شده فرض کنیم.»

او تاکید می‌کند: حتی در شهرهای بزرگ کشور نیز هنوز با کمبود تخت مراقبت‌های ویژه رو به رو هستیم و به همین دلیل، باید این حرکت خوبی که برای رفع این کمبودها انجام شده، متوقف نشود و تا رفع کامل کمبودها، این راه ادامه پیدا کند.

نباید بگذاریم کار به خوان آخر بکشد

تخت نجات برای بیماری است که به مرحله آخر رسیده و با مرگ و زندگی دست و پنجه نرم می‌کند. حال سوال اینجاست که اصلا چرا باید به مرحله‌ای برسیم که بیماران زیادی به این نقطه برسند، طوری که تعداد تخت‌های نجات فعلی، دیگر جوابگوی نیازهای اورژانسی این بیماران نباشد. در حالی که می‌توان با تغییر سبک زندگی، افزایش تحرک، تغذیه سالم، دوری از مواد مخدر و دخانیات، اصلاح شیوه رانندگی، کاری کرد که نیاز به تخت‌های ویژه، روز به روز کمتر شود.

مرتضی حیدری، عضو شورای عالی نظام پزشکی ایران در گفت‌وگو با جام جم معتقد است که باید هم بحث بهداشت و هم بحث درمان را همزمان با همدیگر به پیش برد، نه این که فقط به یکی از این حوزه‌ها توجه کنیم.

به عقیده او، اگر در زمینه پیشگیری و بهداشت کار نکنیم و همه اعتبارات را به بخش درمان اختصاص بدهیم، روز به روز بر تعداد بیماران افزوده می‌شود و همواره نیاز به تخت مراقبت‌های ویژه افزایش پیدا می‌کند.

توجه همزمان به بخش پیشگیری و درمان با اولویت دادن به بخش بهداشت و مراقبت‌های اولیه، فرآیندی است که در نظام‌های توسعه یافته سلامت، نهادینه شده است و باید همین نوع نگاه مترقیانه نیز در کشور ما جا بیفتد. چنین نگاه کلان و راهبردی، سلامت عمومی جامعه را ارتقا می‌بخشد و هزینه‌های سرسام‌آور درمان را کنترل می‌کند.

امین جلالوند - جامعه