اتوبوس طرح تحول سلامت، ایستگاه آخر

صد البته همین پاسخ کوتاه تائیدی بر شتابزدگی اجرای طرح تحول سلامت بود. پرسیدم: چرا از ابتدا منابع مالی پایدار برای اجرا، تداوم و موفقیت این طرح بزرگ ملی در نظر گرفته نشده است و آیا تزریق تسکینی منابع مالی ناپایدار به بخش سلامت و نبود هیچگونه نظارتی بر نحوه هزینه‌کرد این مبالغ حیف کردن بیت‌المال و افزایش هزینه‌های درمانی نیست؟ ایشان با اعتماد به نفس بسیار بالا و غیرقابل توصیف فرمودند (باز قریب به این مضمون): اولا هزینه‌های درمانی در کشور افزایش پیدا نکرده است و ثانیا قرار است منابع مالی طرح را بیمه‌ها نظیر تامین اجتماعی و بیمه سلامت پوشش دهند.

اشاره معاون محترم وزیر به مسافران اتوبوسی بود که از همان ابتدای طرح تحول سلامت به دست فرمان وزیر محترم بهداشت و درمان اعتماد کرده و سوار این موج شده بودند. حتی انتقاد مدیران اصلاح‌طلبی همچون دکتر پزشکیان، وزیر اسبق بهداشت و درمان به مشکلات و اشکالات ذاتی و مبنایی طرح تحول سلامت باعث نشد تا آنها خودشان را لحظه‌ای از لذت موج‌سواری طرح تحول محروم کنند.

از همان ابتدا مثل روز روشن بود که اگر نظام سطح‌بندی و ارجاع و نیز «گایدلاین‌» یا همان راهنمای بالینی در این طرح تعریف نشود خیلی زود آن را از حیز انتفاع ساقط خواهد کرد و باز خیلی واضح و مبرهن بود که اگر سیستم نظارتی دقیقی حاکم بر نحوه هزینه‌کرد منابع ناپایدار و پایدار مالی برقرار نشود قطار این طرح از ریل صلاح و صواب خارج می‌شود و اگر اندک عقل معاشی بر تمامیت این طرح مستولی بود باید از همان ابتدای راه منابع مالی اجرا و فرجام طرح را پیش‌بینی می‌کرد نه این‌که در اواسط راه پس از ناکامی در برآورده شدن آرزوهای آرمانگرایانه دنبال مقصر بگردد و دست آخر به امید گرفتن وام از بانک ملت توسط سازمان‌های بیمه‌گر و پرداخت آن به بیمارستان‌های طلبکار به انتظار بنشیند. سازمان‌هایی که هم‌اکنون با کسری 80هزار میلیارد ریالی مواجه هستند و اصلا معلوم نیست بدهکار کردن صندوقی که متعلق به هزاران کارگر زحمتکش است آیا با قوانین شرع و اساسنامه سازمان تامین اجتماعی مغایرتی دارد یا خیر، و از طرفی بازپرداخت این مبالغ در حالی که منابع درآمدی دولت و سازمان‌های بیمه‌گر به‌شدت رو به کاهش است در سال‌های آتی چگونه خواهد بود.

این در حالی است که طبق کتاب ارزش نسبی تعرفه‌ها با افزایش 170 درصدی و در بعضی موارد تا 300 درصدی برخی هزینه‌های تشخیصی و درمانی بدون مطالعه کارشناسی بسیاری از بیمه‌های تکمیلی درمانی و حتی سازمان بیمه تامین اجتماعی و بیمه سلامت دچار ورشکستگی شده‌اند
و دیگر از عهده هزینه‌های کمرشکن درمان برنمی‌آیند. طرح تحول سلامت از همان روزهای ابتدایی خیلی زود بازوی نظارتی خود یعنی سازمان نظام پزشکی را از دست داد و در میانه راه نیز مسافرانی همچون بیمه تامین اجتماعی و بیمه سلامت ایرانیان نیز از اتوبوسی که با سرعت هرچه تمام‌تر به پرتگاه ناکامی هدایت می‌شود، پیاده شدند. آخر کدام عقل سلیمی می‌پذیرد در شرایطی که کشور به‌شدت با کمبود درآمدهای نفتی و کسری شدید بودجه مواجه است بخش اعظم منابع مالی حوزه سلامت که از محل 10 درصدی هدفمندی یارانه‌ها و یک درصد ارزش افزوده حاصل می‌شود صرف خرید تجهیزات گران‌قیمت تشخیصی و ملزومات مصرفی پزشکی و داروهای بسیار گران‌قیمت خارجی شود و بدون هیچ گونه نظارتی با باز گذاشتن دست پزشکان متخصص و فوق‌تخصص هر‌آن‌گونه که دلشان می‌خواهد هزینه کنند و کسی هم یارای کوچک‌ترین انتقادی به آنها نداشته باشد. سوق دادن همین مقدار منابع مالی طرح تحول سلامت به سمت درمان‌های پیچیده تخصصی و فوق‌تخصصی نظیر جراحی‌های تعویض مفصل زانو، کارگذاری استنت‌های قلبی، اورتز، پروتز و... آن هم برای اقشار مرفه و برخوردار و غفلت از خدمات پایه سلامت و مداخلات پیشگیرانه در حوزه بیماری‌های غیرواگیر شایع همچون دیابت، فشارخون بالا، بیماری‌های قلبی و عروقی و انواع سرطان‌ها هیچ‌گونه سنخیتی با «عدالت در سلامت» نداشته و اتفاقا به همان آفت بیماری که دولت نهم و دهم در پرداخت یکسان یارانه‌ها مبتلا بود این طرح هم به همان مرض بلکه شدیدتر گرفتار است.

اکنون که مسئولان طرح تحول سلامت به درستی دریافته‌اند افتتاح مراحل جدید طرح تحول سلامت بدون در نظر گرفتن منابع مالی پایدار مالی مقرون به صلاح و صواب نیست، ای کاش یک بار دیگر تا دیر نشده نسبت به اصلاح و بازنگری این طرح مهم ملی اقدام کنند. در این‌که مسئولان وزارت بهداشت به ویژه وزیر محترم بهداشت و درمان انسانی فرهیخته، دلسوز، متعهد و متخصص است، هیچ شکی نیست، اما داشتن همه این ویژگی‌های مثبت در شخصیت آقای هاشمی الزاما به معنای توانمندی در مدیریت اجرایی وزارتخانه‌ای که ‌باید بر مدار کارشناسی سلامت بچرخد، نیست و ایشان باید بدانند که کار در مطب و بیمارستان و انجام خدمات چشم‌پزشکی شاید صواب بیشتری از مدیریت در دستگاه‌های اجرایی دارد. تا بعد...

دکتر سیدحمید حسینی

کارشناس سلامت