منابع مالی، جان تازه در صنعت نفت ایران

به گزارش جام جم، پیش از این قرار بود کنفرانس رونمایی از مدل جدید قراردادهای نفتی ایران در لندن برگزار شود، اما وزارت نفت، مکان برگزاری این اجلاس را به تهران تغییر داد. البته قرار است در ماه‌های آینده کنفرانس دیگری نیز برای معرفی بیشتر این مدل قراردادی به سرمایه‌گذاران خارجی در لندن برگزار شود.

وزارت نفت با هدف تسریع در توسعه میادین نفتی و گازی، جذب سرمایه‌گذاری و فناوری‌های جدید و جبران عقب‌ماندگی در میادین مشترک به طراحی مدل جدید قراردادهای نفتی اقدام کرده است. البته در هفته‌های اخیر، انتقاداتی نسبت به مدل جدید قراردادهای نفتی ایران مطرح شده است. برخی منتقدان می‌گویند قراردادهای جدید به اندازه کافی برای شرکت‌های بین‌المللی جذاب نیست و بر این اساس، این شرکت‌ها، کار در عراق و عربستان را به فعالیت در ایران ترجیح داده و به ایران نخواهند آمد. اما گروهی دیگر از منتقدان معتقدند در این قراردادها امتیازات ویژه‌ای به شرکت‌های خارجی واگذار می‌شود که خارج از اختیارات وزارت نفت است.

پوست‌اندازی صنعت نفت

قراردادهای جدید نفتی با تزریق منابع مالی و وارد کردن فناوری‌های جدید می‌تواند به توسعه صنعت نفت کمک کرده و زمینه ارتقای هر چه بیشتر این صنعت را فراهم کند. در واقع با مدل جدید قراردادهای نفتی، صنعت نفت ایران می‌تواند پوست‌اندازی کرده و وارد عرصه‌ای جدید از حیات خود شود. با توجه به این که این مدل جدید قراردادی، امتیازات خوبی را برای طرفین در نظر گرفته، می‌تواند همکاری ایران با شرکت‌های بین‌المللی در پساتحریم را تسریع کند.

منصور معظمی، مشاور وزیر نفت با اشاره به این که شرایط رقابت برای توسعه میدان‌های نفتی در منطقه سنگین است، خاطر نشان می‌کند: به همین دلیل برای جذب سرمایه‌گذار باید قرارداد ایران جذاب‌تر از قراردادهای عراق باشد.

معاون سابق وزیر نفت با اشاره به روش‌های قراردادی مورد استفاده در صنعت نفت ایران یادآور شد: ما سال‌ها از قراردادهای بیع متقابل استفاده کردیم و در آن دوره موفق نیز بود؛ یعنی توانستیم سرمایه‌گذاران زیادی را جذب کنیم؛ اما با تحولاتی که در دنیا صورت گرفته و با شرایطی که در منطقه است باید تغییراتی در این نوع قراردادها صورت می‌گرفت. وی شرایط جذب سرمایه‌گذار در منطقه را رقابتی و سنگین خواند و تاکید کرد: باید برای جذب سرمایه‌گذار از قراردادهای با جذابیت زیاد استفاده کرد. معظمی مدل جدید قراردادهای نفتی ایران را مدل برد ـ برد عنوان کرد و افزود: در این مدل منافع هر دو طرف قرارداد تامین می‌شود.

هدف‌گذاری برای تولید روزانه 5 میلیون بشکه نفت

در سال‌های اخیر به دلیل کاهش سرمایه‌گذاری در بخش بالادستی صنعت نفت، میزان تولید از میادین نفت و گاز بسیار کاهش یافته است. وضع تحریم‌ها علیه کشورمان نیز باعث شد تولید نفت کاهش بیشتری داشته باشد. به دلیل نبود سرمایه‌گذاری در بخش ازدیاد برداشت و بازیافت میادین، بسیاری از میادین نفتی کشور که در نیمه دوم عمر خود به سر می‌برند، با کاهش بهره‌وری و تولید مواجه بوده‌اند. اکنون روزانه حدود دو میلیون و 850 هزار بشکه نفت در کشور تولید می‌شود که یک میلیون و 800 هزار بشکه در پالایشگاه‌های داخلی مصرف و حدود یک میلیون بشکه نیز صادر می‌شود.

بر این اساس، یکی از اهداف اصلی رونمایی از مدل جدید قراردادهای نفتی، سرمایه‌گذاری در بخش بالادستی صنعت نفت و افزایش ظرفیت تولید است. رکن‌الدین جوادی، مدیرعامل شرکت ملی نفت در خصوص اهداف بلند‌مدت تولید نفت می‌گوید: دستیابی به تولید روزانه پنج میلیون بشکه نفت و 4/1 میلیارد مترمکعب گاز از برنامه‌های صنعت نفت ایران است.

وی امیدوار است با رونمایی از مدل جدید قراردادهای نفتی و ارائه مشوق‌های لازم، شرکت‌های بین‌المللی از سرمایه‌گذاری در بخش بالادستی صنعت نفت ایران استقبال کنند.

معرفی پروژه‌های بالادستی صنعت نفت

در کنفرانس رونمایی از مدل جدید قراردادهای نفتی، از ده‌ها پروژه بالادستی صنعت نفت که به دلیل کمبود سرمایه و ضعف فناوری‌های جدید، از توسعه اندکی برخوردار بودند، معرفی شدند.قرار است سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی پس از بررسی این پروژه‌ها، پیشنهادهای خود را به وزارت نفت ارائه کنند تا وزارت نفت پس از بررسی این درخواست‌ها، بهترین پیشنهاد را انتخاب کند. با تاکید دولت، شرکت‌های خارجی که تمایل به سرمایه‌گذاری در این طرح‌ها را داشته باشند، باید شرکای ایرانی برای خود انتخاب کنند تا به تدریح دانش فنی را به ایران منتقل و از تولیدات داخلی و نیروهای متخصص ایرانی استفاده کنند.

ارائه مشوق به شرکت‌های بین‌المللی

ایران قصد داشته با بازنگری در مدل قراردادهای سابق که به بیع متقابل موسوم است، جذابیت‌های بیشتری برای شرکت‌های بین‌المللی ایجاد کند تا این شرکت‌ها علاوه بر منابع مالی، فناوری‌های جدید را نیز همراه خود بیاورند.

سیدمهدی حسینی، رئیس کمیته بازنگری قراردادهای نفتی در این باره می‌گوید: برای شرکت‌های بین‌المللی متقاضی توسعه میادین نفتی خلیج‌فارس و میادین فراساحل دارای ریسک بالا، مشوق‌های مناسبی در نظر گرفته شده است. وی می‌افزاید: اکتشاف و حفاری میادین خشکی به ویژه در منطقه زاگرس هزینه کمی دارد و احتمال تولید نفت از آنها بالاست، اما میادین دریایی ریسک بیشتری دارد، بنابراین برای شرکت‌های خارجی که تمایل دارند در آنها سرمایه‌گذاری کنند، امتیازات بیشتری را اختصاص می‌دهیم تا ریسک سرمایه‌گذاری آنها جبران شود.

رئیس کمیته بازنگری قراردادهای نفتی درخصوص برنامه‌ریزی برای توسعه میادین مناطق دریایی مختلف کشور، گفت: در بخش میادین دریایی، اولویت اصلی ما خلیج‌فارس است؛ زیرا میادین واقع در این منطقه شناخته‌شده‌تر و کار در آنها آسان‌تر بوده و زودتر به نتیجه می‌رسد. البته ما توسعه میادین دریای خزر را فراموش نکرده‌ایم، اما با توجه به عمق زیاد آب در خزر، ریسک سرمایه‌گذاری در آن زیاد است.

حسینی ادامه داد: البته برای توسعه میادین با هزینه و ریسک بالا، مشوق‌هایی در نظر گرفته‌ایم و در صورتی که شرکتی تمایل داشته باشد که این ریسک بالا را بپذیرد، می‌تواند در این منطقه مشغول کار شود.وی درخصوص مشوق‌های در نظر گرفته شده برای میادین دریایی و میادین دارای ریسک بالا گفت: مشوق‌های ما متناسب با ریسک و هزینه اختصاص می‌یابد و به این ترتیب میادین دارای ریسک بالا در صورت موفقیت سود بیشتری نیز می‌گیرند.

رئیس کمیته بازنگری قراردادهای نفتی اظهار کرد: مدل جدید قراردادهای نفتی ایران، یک مدل دارای چارچوب مشخص است که در آن فرمول شناور اعمال می‌شود. بر اساس این فرمول شناور، شرایط قرارداد و سود در نظر‌گرفته‌شده، متناسب با نوع میدان و درجه ریسک تغییر می‌کند.

حسینی تصریح کرد: با توجه به اولویت توسعه میادین مشترک، ما در این قراردادها، مشوق‌هایی را نیز برای توسعه میادین مشترک در خلیج‌فارس در نظر گرفته‌ایم.

رئیس کمیته بازنگری قراردادهای نفتی درخصوص میزان استقبال شرکت‌های نفتی خارجی از مدل جدید قراردادهای نفتی ایران گفت: شرکت‌های خارجی استقبال خوبی از این قراردادها داشته و در انتظار به نتیجه رسیدن مذاکرات و رفع تحریم‌ها هستند. وی خاطر نشان کرد: شرکت‌های نفتی خارجی متقاضی کار در میادین نفتی ایران باید از فناوری مناسب و توان مالی کافی برخوردار باشند. همچنین این شرکت‌ها باید دانش فنی را به کشورمان منتقل کنند.

بازی برد ـ برد در قراردادهای نفتی

قراردادهای جدید نفتی به عقیده کارشناسان جزو قراردادهایی به شمار می‌رود که منافع ایران به‌عنوان کارفرما و منافع شرکت‌های بین‌المللی به‌عنوان پیمانکار را تامین می‌کند و بنابراین جزو بازی‌های برد ـ برد شناخته می‌شود. ایران از طریق این قراردادها از یک سو عقب‌ماندگی‌های گذشته را جبران می‌کند و از سوی دیگر تولید نفت را افزایش می‌دهد. همچنین شرکت‌های بین‌المللی به پشتوانه مدل جدید قراردادهای نفتی، مزایای بیشتری را نسبت به گذشته کسب می‌کنند. علاوه بر اینها پیش‌بینی شده است اگر این شرکت‌ها در آب‌های عمیق دریای خزر و مناطق دارای ریسک و ناشناخته که احتمال شکست در آنها وجود دارد سرمایه‌گذاری کننـد، امتیازات بیشتری را به دست می‌آورند.

سهیل آشتیانی