بوفه مدارس ضابطه مند است

تغذیه دوران کودکی و نوجوانی نقش عمده‌ای در سلامت نسل آینده دارد و از آنجاکه دانش‌آموزان نیروی انسانی آینده را تشکیل می‌دهند، بنابراین یکی از راهکارهای بهبود وضع تغذیه دانش‌آموزان، دایر شدن بوفه‌های مواد غذایی سالم در مدارس است، اما این بوفه‌ها باید حائز شرایط معینی باشد تا بتواند نقش و کارکرد خود را به درستی ایفا کند. فضای بوفه باید بزرگ، روشن، قابل شست‌وشو، دارای تهویه مناسب و رنگ روشن باشد. مکان آن در مجاورت سرویس‌های بهداشتی نباشد و دارای دو در مجزا برای ورود و خروج دانش‌آموزان باشد. همچنین فضای داخلی بوفه باید دارای قفسه‌بندی مناسب، تمیز و مرتب باشد و اجناس به نحوی چیده شود که به خوبی قابل رؤیت بوده و محل نگهداری پول از خوراکی‌ها جدا باشد.

وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نیز به اهمیت مواد غذایی موجود در بوفه‌های مدارس تاکید می‌کند. حسن هاشمی چندی پیش با اشاره به جمعیت 13 میلیونی دانش‌آموزان کشورمان، عرضه این مواد غذایی در بوفه مدارس را یکی از مهم‌ترین علل چاقی آنها دانست و برای اصلاح و سلامت نسل آینده خواستار اصلاح این رویه غیربهداشتی و ناسالم شد. در همین راستا بود که وزرای بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و آموزش و پرورش، تفاهمنامه مشترکی را برای تامین، حفظ و ارتقای سلامت جسمی، روانی، اجتماعی و معنوی دانش‌آموزان امضا کردند؛ تفاهم‌نامه‌ای که توانمندسازی دانش‌آموزان، خانواده‌ها، اولیای مدارس و کارکنان برای رعایت سبک زندگی سالم ایرانی از اهداف آن بود. به دنبال انعقاد این تفاهم‌نامه بود که کارگروهی برای اصلاح مواد غذایی عرضه شده در بوفه‌های مدارس تشکیل شد.

در این کارگروه تصمیم گرفته شد که اصلاح بوفه‌های مدارس، ارائه مواد غذایی سالم و مغذی و کاهش برخی مواد غذایی در بوفه‌های مدارس دانش‌آموزان، با تغییرات اساسی برنامه‌ها و طرح‌های عملیاتی به اجرا دربیاید.

کارشناس دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت درگفت‌وگو با سیب ضمن اشاره به اهمیت بحث فرهنگسازی غذایی برای کودکان و نوجوانان و همچنین سلامت تغذیه آنها می‌گوید: بنا به هردوی این دلایل از سال‌ها پیش وزارت بهداشت درصدد بود که نحوه اداره بوفه‌های مدارس را قاعده‌مند کند. بنابراین طی تعاملات فراوانی که با وزارت آموزش و پرورش وجود داشت، وزارت بهداشت به این جمع‌بندی رسید که روند کنونی فعالیت بوفه‌های مدارس، روش نادرستی بوده است.

فرید نوبخت حقیقی با بیان این‌که پیش از این سرایدار یا خدمتگزاران مدرسه از مکانی غیربهداشتی به‌عنوان بوفه استفاده می‌کردند، توضیح می‌دهد: در این مکان غیربهداشتی انواع اقلام غذایی سالم و ناسالم، مفید و زیانبار با قیمت‌های بالا به فروش می‌رسید و دانش‌آموزان نیز ناگزیر به استفاده از آنها بودند؛ چراکه منبع دیگری در اختیار نداشتند.

او ضمن یادآوری این‌که سال گذشته تفاهم‌نامه‌ای بین وزرای آموز‌ش و پرورش و بهداشت به امضا رسید و طی آن اداره بوفه‌های مدارس ضابطه‌مند شد، می‌گوید: اقلام غذایی که عرضه آنها در بوفه‌های مدارس غیرمجاز است، در تفاهم‌نامه مذکور که هم‌اکنون در حال اجراست، مورد اشاره قرار گرفت و بازرسان بهداشت و محیط مدارس، حین مراجعه برای سرکشی از بوفه‌های مدارس، نظارت‌های خود را مطابق با همان تفاهم‌نامه انجام می‌دهند.

نوبخت حقیقی ضمن تاکید بر اهمیت رعایت مسائل بهداشتی در زمینه ارائه مواد غذایی به مدارس اضافه می‌کند: هم‌اکنون ارائه اقلامی نظیر انواع فرآورده‌های غلات حجیم شده مثل پفک و انواع یخمک، نوشابه و دوغ گازدار، آدامس‌های حاوی مواد قندی، سوسیس و کالباس و تمام فرآورده‌هایی که در آنها سوسیس و کالباس به کار گرفته شده باشد، انواع همبرگرهای بدون بسته‌‌بندی و فاقد مجوزهای بهداشتی، انواع سالاد الویه، انواع لواشک و آلو و آلوچه بدون بسته‌بندی و فاقد شرایط بهداشتی، آب‌نبات‌هایی که به سطح دندان می‌چسبد، آبمیوه‌های دارای قند افزوده، فلافل و سمبوسه، انواع اشترودل، انواع پیراشکی و مک دونالد، بستنی یخی، پاستیل و خیارشور و انواع سس در مدارس ممنوع و توصیه شده که انواع مواد غذایی کم‌نمک و کم‌چرب باشند و در حجم مناسب و ظروف یکبار مصرف مناسب توزیع شوند.

او ضمن اظهار بی‌خبری از چگونگی اجرای تفاهم‌نامه مذکور توضیح می‌دهد: مطمئنم که بازرسان آموزش و پرورش به شکل مرتب به مدارس مراجعه می‌کنند و اگر جایی تخلفی انجام شود، یقینا با آنان برخورد قانونی صورت خواهد گرفت. طبیعتا همه جا ممکن است تخلف اتفاق بیفتد، اما طبق آنچه در تفاهم‌نامه مورد تاکید قرار گرفته، مطمئنا اجازه عرضه این مواد غذایی وجود ندارد.

این کارشناس دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت ادامه می‌دهد: «در این تفاهم‌نامه علاوه ‌بر موارد ممنوع در ارائه مواد غذایی، به مواد غذایی سودمند نیز اشاره شده است.

کما این‌که انواع خشکبار، خرما و انواع مغزها از نوع بدون نمک آن، شیر و فرآورده‌های آن مانند ماست پاستوریزه و استریلیزه به صورت بسته‌بندی تک‌نفره و از نوع کم‌چرب و 2.5 درصد چربی، نوشیدنی‌ها، دوغ بدون گاز و آب معدنی، انواع میوه تازه شسته شده و در بسته‌بندی‌های یک‌نفره، بیسکویت‌های فاقد کرم، کیک و کلوچه ساده، لقمه‌های سالم نظیر نان و پنیر و گردو، نان و تخم‌مرغ، نان و پنیر و خیار و نان و پنیر و گوجه‌فرنگی بعد از شست‌وشوی کامل و گندزدایی به صورت بهداشتی، غذاهای پخته شده نظیر انواع آش، سوپ، لوبیا، عدس و حلیم به صورت کم‌چرب، شله‌زرد، فرنی، شیربرنج و سمنو به صورت پخت روزانه و عرضه در شرایط بهداشتی می‌تواند در مدارس ارائه شود. او ادامه می‌دهد: همچنین درخصوص تجهیزات و بهداشت محیط هم توصیه‌هایی در همین تفاهم‌نامه انجام شده مبنی ‌بر این‌که بوفه مدارس از نظر مکانی باید حائز چه شرایط بهداشتی باشند.

نوبخت حقیقی با بیان این‌که وزارت بهداشت به صورت مستقیم در امر نظارت بر فعالیت بوفه‌های مدارس ورود پیدا نمی‌کند، می‌گوید: بازوهای اجرایی وزارت بهداشت که شامل مراکز بهداشت و دانشگاه‌های علوم پزشکی هستند، در این حوزه وارد می‌شوند. بازرسان بهداشت محیط همان‌طور که دیگر اماکن نظیر رستوران‌ها را بازرسی می‌کنند، به مدارس نیز مراجعه و بر فعالیت بوفه‌ها نظارت می‌کنند و فعالیت آنها را با شرایط بهداشتی ضابطه‌مند مطابقت می‌دهند. او در پایان ضمن تاکید بر اهمیت فرهنگسازی در خانواده‌ها برای عدم خرید کودکان از مغازه‌های موجود در مسیر خانه تا مدرسه می‌گوید: همواره در برنامه‌های آموزشی مشترک با آموزش و پرورش بر این مسائل تاکید می‌شود، چراکه هیچ‌گاه با انجام اقدامات سلبی نمی‌توان در این خصوص به نتیجه رسید. بهترین کار فرهنگسازی و آموزش با کمک خانواده‌هاست.

آریا کیانی